• 4-ish. Meva-sabzavotlami saqlash davrida to‘plamning tabiiy kamayishini hisoblash Darsning maqsadi
  • Ishlash tartibi.
  • S. Y. Is kamov




    Download 7,3 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet13/136
    Sana11.06.2024
    Hajmi7,3 Mb.
    #262660
    1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   136
    Bog'liq
    Kitob

    Jihoz va materiallar: 
    adabiyotlar, chizg‘ich, qalarn, kalkulyator, 
    mevalar joylanuvchi idishlar, mix, yorliq, o ‘rash qog‘ozi, yog‘och 
    payraxasi.
    0 ‘zlashtirish uchun savollar
    1. Mevalar yig‘ilayotgan mavsumda qilinadigan ishlami qisqacha 
    gapirib bering.
    2. Y ig‘im-terimni yengillashtirish uchun nima ishlami amalga 
    oshirish zarur?
    3. Mevalarni saqlash uchun qanday yetilish davrida terib olish 
    afzal? >
    4. Meva turlariga qarab ishlatiladigan quti va materiallami 
    ta’riflang.
    4-ish. Meva-sabzavotlami saqlash davrida to‘plamning tabiiy
    kamayishini hisoblash
    Darsning maqsadi: 
    tabiiy kamayish tushunchasi bilan tanishish. 
    Tabiiy kamayish o‘lchamlariga ko‘ra talabalarga kartoshka, sabzavot 
    va mevalarni turli omborlarda saqlash davrida ulaming tabiiy 
    kamayishini hisoblashga о ‘ rgatish.
    1-vazifa. 
    1. Tabiiy shamollatilgan doimiy omborda 1-yanvarga 
    kelib 1630 tonna kartoshka bor edi. 11-yanvargacha 620 tornia 
    mahsulot chiqarib yuborildi. 2 1-yanvarga kelib qo‘shimcha yana 380 
    torma chiqarilgan. Yanvar oyida kartoshkanihg tabiiy kamayishini 
    hisoblang.
    2. 
    Doimiy tabiiy shamollatiladigan omborda 1-aprelga kelib, 4 2 0 1 
    mahsulot sotishga chiqarilgan va 20-aprelga kelib, yana qo‘shimcha 
    3 4 0 1 sotuvga chiqarilgan. Aprel oyida tabiiy kamayish qancha?
    Ishlash tartibi. 
    Tabiiy kamayishning hajmi butun oy davomida 
    saqlanadigan mahsulotning o ‘rtacha miqdoridan hisoblanadi va 
    quyidagicha jamlanib aiiiqlanadi:
    l.O yning birinchi kimidagi mahsulotning 1/2 og‘ixligi.
    2. Oyning 11 kunidagi mahsulotaing og‘irligi.


    3. Oynirtg 21 kunidagi mahsulotning og'irligi.
    4. Keyingi oyning birinchi sanasidagi mahsulotning 
    1/2 
    og‘iriigmi ham qo‘shib 3 gaboiinadi.
    O'rtaeha topilgan og‘irlikdan oylik kamayish foizga asosan 
    mahsulotni tabiiy kamayishi topiladi. Sabzavot va mevalarni 
    saqlashda
    ularning tabiiy kamayishi o‘rtacha m e’yorlari 5-jadvaldakeltirilgan.
    Masalan. Omborda 1 mayga kelib 300 tonna kartoshka bor edi. 11 
    may da - 200 tonna, 21 mayda 100 tonna, 1 iyunga kelib 0 tonna 
    mahsulot qoldi, may oyi bo‘yicha kartoshkani o'rtacha og'irligi 
    quyidagiga teng:
    (300-5-2) + 20 + 100 + 0 _ 450 _ 15o ^

    3
    May oyida tabiiy kamayish fo izil,l% b oig an i uchun
    150 t : 100x1,1=1,65 tonna
    2-vazif'a. 
    1. Tabiiy shamollatiladigan omborda saqlanayotgan 
    olmaning qishki navlarining may oyidagi tabiiy kamayishini 
    hisoblang: 1 mayda 800 t olma bo'lgan, 10 mayga kelib 290 t sotuvga 
    chiqarilgan va 21 mayga kelib yana 385 t sotilgan. Ushbu olmalar- 
    ning sovutiladigan ombordagi tabiiy kamayishini ham hisoblang.
    2. 
    Doimiy omborda saqlanayotgan nokning tabiiy kamayishini 
    hisoblang: a) Tabiiy sbamollatiladigan; b) Sovutgichlarda.
    Bunda omborda 1-dekabrda 150 tonna nok bo‘lgan, Ю- 
    dekabrgacha 65 tonna sotuvga chiqarilgan, 21-dekabrga kelib esa 
    qo‘shimcha yana 42 tonna chiqarilgan. Tabiiy kamayishi qancha?
    Tabiiy kamayish olcham lari barcha mahsulotlar uchun hisob- 
    laixadi. Agar omborda mahsulot chirish, m og‘orlash, kemiruvchilar, 
    qushlar va hasharotlar tomonidan yeyilishi va boshqa sabablarga ko‘ra 
    kamaysa, u tabiiy kamayishga kiritilmaydi.
    Ta’kidlasli joizki, tabiiy kamayish oichamlari yuqoridagi 
    5-
    jadvalda ko‘rmib turganidek, saqlash sharoitlariga yuqori darajada 
    bogiiqdii'. Omborda salash tartiblari, ya’ni sovutish va 

    Download 7,3 Mb.
    1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   136




    Download 7,3 Mb.
    Pdf ko'rish