dalarga rioya qilish zarur: namuna qismi avval yuqori qatlamdan,
so‘ng o'rtagi va eng keyingi navbatda quyidagi qatlamdan olinadi.
Avtomshinadan donning namuna qismi kuzovning to‘rt nuqtasi-
dan olinadi, buning ustiga olinish nuqtalari kuzov chekkasidan 0,5
metr uzoqlikda bolishi shart. Namuna qismlarini
yoxud yuqori qat-
lam va kuzov sathiga yaqin yerdan, yoxud xirmonning butun chuqurli-
gidan (shupning tuzilishiga qarab) olinadi, Namuna qismlarining
umumiy og‘irligi
1
kg dan kam boimasligi kerak,
Namuna qismlarini erkin olish imkonini beradigan vagonlarda don
ortiladi, ikki o‘qli vagonlardan ulami shup bilan 5 nuqtasidan: 4
burcliagidan (50-75 sm masofada) va vagonning o‘rtasidan (
A chizma)
olinadi. Xar bir nuqtada qismlari xirmonning uch qatlamida: yuqori
qatlamida
10
smgacha chuqurlikda, o‘rtagi qatlamda xirmoiming
taxminan yarmiga yakin chuqurlikda va vagon sathidan olinadi. To‘rt
o‘qli vagonlarda namuna qismlari
don xirmoni ustidan
11
nuqtada,
ya’ni vagonning yon devorlaridan (4 nuqtadan) va 3 nuqtada vagon
oltasidan, shuningdek, uch qatlamda olinadi (B chizma.)
A chizma
В chizma
Namuna qismlari vagonni bo'shatishda ham xuddi ortishdagi kabi
usullarda olinadi. Ortish yoki bo‘shatishda namuna qismlarining
umumiy og‘irligi 2 o‘qli vagonlarda 2 kg, 4 o ‘qli vagonlarda esa 4,5
kg atrofida bolishi shart.
Ombor yoki xirmonlardan donni vagonlarga ortishda namuna
qismlari tushayotgan oqim aralashmasidan,
uni mexanik namuna ol-
gich yoki maxsus cho‘mich bilan kesib o'rtasidan olinadi (1.4-rasmga
qaralsin). Bir tekis oraliglda shunday hisobda belgilanadiki, bir tonua
aralashayotgan dondan olinadigan namuna qismi
0,1
kg dan oz
boimasligi kerak.
Omborlarda 1,5 metr balandlikda saqlanadigan xirmonlarda
namuna qismlari vagon shupi bilan: katta balandlikda esa buralib,
shtangali konus shupi yordamida olinadi.
Ushbu nuqtalardan namuna
qismlari yuqoridan, ya’ni xirmon sathidan 10-15 sm chuqurlikda,
o'rtagi va quyida esa yer sathiga yakin joydan olinadi. Har bir
seksiyadan olinadigan namunada qismlaming umumiy og‘irligi
2
kg
atrofida bo‘lishi kerak.
Idishga joylangan don to‘plamlaridan namuna qismlari og‘zi
so'kilgan qoplardan konus shupi bilan qopning yuqori, o‘rtagi va
pastki yeridan olinadi. Og‘zi tikiigan qoplardan
namuna qismlari qop
shupi bilan bir burchagidan olinadi. Namuna qismlariiting olinadigan
miqdori (qoplar) don to‘plamining hajmiga bog'liqdir. Agar unda 10
qop bo‘Isa har ikki qopning biridan, 10 dan 100 qopgacha - 5 qopdan
+5% to‘plamdagi qop miqdoridan 10 qop +5% namuna olinadi.
Dastlabki namuna tayyorlash. Olingan namuna qismlari brezent
yoki qop matosiga ko‘zdan kechirish va bir-biriga taqqoslash uchun
joylanadi. Agar barcha namuna qismlaridagi
donlami organoleptik
ko'rsatkichlari bir turli bo‘Isa, ulami toza va zararkunandalar bilan
zararlanmagan idislilarga to'kiladi. Don to‘plamlaridan olinadigan
barcha namuna qismlarining yig‘indisi dastlabki namunani tashkil etadi.
Dastlabki namunali idishga yorliq qo'yilib, unda ekin turining nomi,
navi, avlodi, hosil yih,
donga ega tashkilotning nomi, vagon,
avtomashina yoki omboming raqami; to‘plamning kilogrammdagi
og'irligi; namuna olgan ki shining imzosi yoziladi. Namuna qismlari-
dan tuzilgan dastlabki namuna og‘irligi yirik don to‘plamlaridan ko‘p
olingan bolsa, keragidan ortiqchalik qilishi mumkin,
undan tashqari,
uning alohida qismlari turli xil bo‘lishi mumkin. Shu sabablarga qarab
dastlabki namunadan o'rtacha namuna ajratiladi.
