- rasm. Differensial termoparali termik asbobning sxemasi

Agar qizitish jarayonida o’rganilayotgan namuna va etalon sifatida ishlatilayotgan modda bir xil temperaturaga ega bo’lsa differensial termoparaning ikkala tomonidan ham hosil bo’layotgan termotoklar (EYuK) bir – birini kompensatsiyalaydi va galvanometr hech qanday o’zgarishni ko’rsatmaydi. Galvanometr termopara zanjirida termoto’k borligini namunadagi issiq kovshar temperaturasi etalondagi issiq kovshar temperaturasidan farq qilganda ko’rsatadi. Termoto’k kattaligi namuna va etalon o’rtasidagi temperatura farqi kattaligiga bo’g’liq .

Differensial qizdirish egri chizig’i termik effektlar borishi bilan xarakterlidir, bu esa shartli nol holatdan boshlab temperaturaning oshishi bilan yuqoriga yoki pastga egri chiziqdan chetlanishiga bog’liq. Issiqlik yutishi bilan bog’liq bo’lgan termik effektlar egri chiziqdan pastga chetlanish bilan, issiqlik ajralib chiqishi bilan boradigan chetlanishlar esa yuqoriga chetlanish bilan bog’liq [29,31,32]. Differensial egri qqizdirish egri chizig’i ko’pincha mineral termogrammasi yoki DTT – deb nomlashadi.

Shuni aytish kerakki oddiy DTT egri chizig’i vaqt koordinatasi abssissda ifodalanadi, ularning tahlilini temperatura bilan bog’liq holda o’tkazish qulay. Vaqt koordinatasidan temperatura koordinatiga o’tish oson bajariladi ichki temperatura vaqt funksiyasi hisoblanadi. Ko’p hollarda termik qurilmalarda qizitish temperaturasini har 100⁰C zarur holatda 50⁰C yoki 20⁰C oralig’ida o’lchash imkoniyati mavjud. Bu qo’shimcha strelkali pirometrli millivoltmetr yordamida amalga oshiriladi. Temperatura o’lchashning u yoki bu usuli tadqiqotning aniq masalalari bilan belgilanadi. Agar termik effektlarda boshlang’ich va oxiri temperaturalarni aniq olish kerak bo’lsa temperatura o’lchami namunalarda o’tkaziladi. Etalondagi qizitish temperaturasini aniqlashdagi o’zgarishlar temperaturasi ahamiyati aniqligini aniq aniqlab bo’lmaydi. Bu holatda faqat termik effektlar o’tish temperaturasi aniqlanadi. Differensial egri qizitish faqat namuna va etalon o’rtasidagi reaksiya tezligi yuqori darajaga erishgan vaqtdagi temperatura farqini ko’rsatadi (2.9 – rasm).

II bobga doir xulosalar.

1. 
   Tadqiqod ob’ektlarining magnit qabul qiluvchanligini o’lchash usullari, xususan ushbu ishda foydalanilgan Faradey usulining mohiyati bayon qilindi;
   
2. 
   Tadqiqod ob’ektlarining magnit qabul qiluvchanligining temperaturaga bog’lanishini qattiq va suyuq holatlarda o’lchaydigan qurulmaning tuzulishi hamda ish prinsipi bayon qilindi;
   
3. 
   Magnit qabul qiluvchanlikni yuqori temperaturalarda (qattiq va suyuq holatlarda) o’lchash xatoliklari batafsil tahlil qilinib, nisbiy xatolik 3% dan oshmasligi asoslandi;
   
4. 
   Tadqiqot ob’ektlarini DTT usulining mohiyati va qurilmasining tuzilishi bayon qilindi.
   

Mineral magnetitning χ(T)-bog’lanishi 580-1250ºC temperaturalar oralig’ida, mineral xromitniki esa 20-900ºC temperaturalar oralig’ida o’lchandi. O’rganilgan bu minerallarning tajribaviy χ(T)-bog’lanishlarini tahlil qilish shuni ko’rsatadiki, ularning magnit qabul qilivchanligi temperatura oshishi bilan kamayadi. Quyida o’rganilgan minerallarning tajribaviy χ^-1(T)-bog’lanishlari tahlil qilanib tushuntiriladi.

oralig’ida yana chiziqli tabiatga (chiziqli ravishda oshadi) ega.

Magnetit uchun χ^-1(T)-bog’lanishning, yuqorida qayd qilingan temperaturalar oralig’larida chiziqli tabiatga ega bo’lishi, bu mineral uchun tajribaviy χ(T)-bog’lanishning shu temperaturalar oralig’larida (1.12) ko’rinishdagi, ya’ni quyidagi ko’rinishdagi Kyuri-Veyss qonuniga bo’ysinishidan dalolat beradi:

, (3.1)

bunda C - Kyuri-Veyss doimiysi, θ_p – paramagnet Kyuri temperaturasi.