92
3. О‘zbekistonda nechta sug‘utra kompaniyalari
mavjud va ularning
internet
saytlarining vazifasi?
4. Internet sug‘urta о‘zi nima?
5. Sug‘urta tarmoqlari xavfsizligini ta’minlash nimalardan iborat?
3.2. Menejment sohasida axborot tizimi tushuncha, tasniflanishiva
texnologiyasi
Axborot atamasi lotincha sо‘z bо‘lib, xabardorlik, biror hodisa yoki
biror kishi faoliyati haqida xabarga ega bо‘lish ma’nosini bildiradi.
Axborot menejment tizimiga uni rivojlantirish va takomillashtirish
maqsadida faol ta’sir etish uchun zarur ma’lumotlar yig‘indisidan
iboratdir. Yetarli va aniq axborotga ega bо‘lmay boshqaruvni tashkil etish
mumkin emas.
Ishlab chiqarish axboroti boshqaruvchi va boshqariluvchi tizimlar
о‘rtasidagi aloqa usulidir. Boshqaruvchi tizim
boshqariladigan tizimdan
ishlab chiqarish holati va uning xо‘jalik faoliyati tо‘g‘risida axborot oladi.
Boshqaruvchi tizimdan olingan axborot asosida boshqariluvchi tizimfaoli-
yatiga baho beradi, menejmentni yanada takomillashtirish maqsadida kо‘r-
satma, farmoyishlar chiqarib, boshqariluvchi tizimga ijro uchun yuboradi.
Axborot menejment tizimida alohida bо‘g‘in bо‘lib hisoblanadi.
Un-ga qator о‘ziga xos xususiyatlar mansub bо‘lib, ular axborot
boshqaruvining barcha bо‘g‘inlari, barcha vazifalarini qamrab olishiga
bog‘liqdir.
Axborot - bu boshqaruv apparati
faoliyatining ham dastlabki
nuqtasi, ham natijasidir, shuningdek, amalga
oshirilayotgan harakatlar
mavjudligi sharti, mustahkamlash usulidir. Axborot hajmi ortishi bilan
boshqaruv axborotining sifat kо‘rsatkichlariga bо‘lgan talab ham ortib
boradi.
Menejment jarayoni boshqaruv qarorlarini
qabul qilish maqsadida
axborot tо‘plash, uzatish va qayta ishlash, boshqaruv buyruqlari kо‘rini-
shida axborot berish va uni ijrochilarga yetkazishdan iborat.
93
Axborotning quyidagi turlari mavjud: statistik,
operativ, iqtisodiy,
hisob, moliya, ta’minot, kadrlar bо‘yicha, texnologik, marketing, konstruk-
torlik, ijtimoiy va boshqalar.
Ishlab chiqarishni boshqarishda iqtisodiy axborot alohida о‘rin egal-
laydi, chunki u kishilarning moddiy boyliklarni ishlab chiqarish,
taqsimlash, ayirboshlash va iste’mol qilish jarayonidagi
munosabatlarini
aks ettiradi. Shu bilan birga fan-texnika taraqqiyoti asosida ishlab
chiqarish
rivojlani-shini
aks
ettiruvchi
ilmiy-texnikaviy
axborot
ahamiyatini ham ta’kidlab о‘tish lozim.
Kelib chiqish manbasiga bog‘liq ravishda axborot tashqi va ichki
axborot turlariga bо‘linadi. Tashqi axborot tashqi muhitdan olinadigan xa-
barlardan iborat bо‘ladi. Bular jumlasiga yuqori tashkilotlar farmoyishlari,
reja topshiriqlari, mahsulotni sotish shartlari haqidagi axborotlar kiradi.
Ichki axborot korxona yoki uning boshqaruv bо‘g‘inida shakllanib,
iste’mol qilinadi. Korxona miqyosida ular
jumlasiga sexlar tomonidan
rejaning bajarilishi, moddiy-texnikaviy taminot,
mahsulot tannarxi,
kadrlar, mehnat unumdorligi haqidagi axborotlar kiritilishi mumkin.
