Shukurov akmal uktamovich iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari

95 
menejmentning u yoki bu tashkiliy tizimini loyihalashtirish va uning 
samarali faoliyat yuritushuning muhimshartlaridan bо‘lib hisoblanadi.
Axborot tizimlari oddiy va murakkab tizim bо‘lishi mumkin. Oddiy 
axborot tizimi uni qayta ishlashni talab etmaydi, axborot manbasidan u 
iste’mol qilinishi joyigacha yetkazishda о‘zgarish yuz bermaydi. Bunday 
axborot telefon yoki boshqa xabar berish vositalari yordamida bir marta 
beriluvchi xabar sifatida yetkaziladi. Murakkab axborot tizimlari axborotni 
qayta ishlashning mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish darajasi 
bо‘yicha turlarga ajratiladi. Birinchi guruhga qо‘lda yoki eng oddiy 
mexanizmlar yordamida qayta ishlanuvchi axborot tizimlari kiradi. 
Ikkinchi guruhga axborotni tо‘plash, qabul qilish va qayta ishlashda 
mexanizatsiya keng qо‘llaniladigan axborot tizimlari kiradi. Uchinchi 
guruhga ma’lumot-larni majmuiy mexanizatsiya vositasi bilan birga 
avtomatlashtirish element-larini qо‘llab qayta ishlash va tо‘plash 
qо‘llanilgan axborot tizimlari kiradi. 
Axborot qabul qilish, uzatish va qayta ishlash siklining Avtomat-
lashtirilgan axborot tizimi tо‘rtinchi guruhni tashkil etadi.
Axborotni qayta ishlashda qо‘llaniladigan boshqaruv tizimlari 
avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi (ABT) nomini olgan. ABT quyidagi 
vazifalarni bajaradi: 
- axborot qabul qilish; 
- axborotni qayta ishlash; 
- axborotni saqlash, yig‘ish; 
- boshqaruv tashkilotiga axborot berish; 
- ijrochilarga buyruq uzatish.
Ilg‘or axborot tizimini loyihalashtirish jarayoni quyidagi vazifalarni 
amalga oshirishga asoslanishi lozim: 
- korxonada mavjud axborot tizimini tahlil qilish, axborotning 
asosiy yо‘nalishlarini о‘rganish; 
- axborot tizimining iqtisodiy-modelini ishlab chiqish; 
- zarur axborot hajmi va mazmunini aniqlash; 
- axborot tо‘plash va qayta ishlash uchun texnikaviy vositalami 
aniqlash; 
- axborotni qayta ishlash texnologiyasini yaratish; 

96 
- axborot vujudga kelishi va foydalanish davriyligini belgilash; 
- korxonada qо‘llaniladigan axborot uchun shifrlar tizimini yaratish; 
- axborotni uzatish va qayta ishlashni avtomatlashtirish va 
mexanizat-siyalashtirish qulay bо‘lishi uchun standart ma’lumotlarni 
loyihalashtirish; 
- loyihalashtirish jarayonida olingan barcha materiallarni tartibga 
solish va rasmiylashtirish.
Bozor sharoitida ishlab chiqarish axborot tizimlarini ular 
rivojlanishi va loyihalashtirishga tizimli yondashish asosida majmuiy 
tashkil etishni talab etadi. Bu talablarga ma’lumotlarni qayta ishlashning 
integratsion tizimi javob beradi. Uni turli darajadagi zamonaviy 
kompyuterlar, inson mashina tizimini har tomonlama qо‘llash asosida 
loyihalashtirish mumkin. 

Download 4,32 Mb.