95
menejmentning u yoki bu tashkiliy tizimini loyihalashtirish va uning
samarali faoliyat yuritushuning muhimshartlaridan bо‘lib hisoblanadi.
Axborot tizimlari oddiy va murakkab tizim bо‘lishi mumkin. Oddiy
axborot tizimi uni
qayta ishlashni talab etmaydi, axborot manbasidan u
iste’mol qilinishi joyigacha yetkazishda о‘zgarish yuz bermaydi. Bunday
axborot telefon yoki boshqa xabar berish vositalari yordamida bir marta
beriluvchi xabar sifatida yetkaziladi. Murakkab axborot tizimlari axborotni
qayta ishlashning mexanizatsiyalashtirish va
avtomatlashtirish darajasi
bо‘yicha turlarga ajratiladi. Birinchi guruhga qо‘lda yoki eng oddiy
mexanizmlar yordamida qayta ishlanuvchi axborot tizimlari kiradi.
Ikkinchi guruhga axborotni tо‘plash, qabul qilish va qayta ishlashda
mexanizatsiya keng qо‘llaniladigan axborot tizimlari kiradi. Uchinchi
guruhga ma’lumot-larni majmuiy mexanizatsiya
vositasi bilan birga
avtomatlashtirish element-larini qо‘llab qayta ishlash va tо‘plash
qо‘llanilgan axborot tizimlari kiradi.
Axborot qabul qilish, uzatish va qayta ishlash siklining Avtomat-
lashtirilgan axborot tizimi tо‘rtinchi guruhni tashkil etadi.
Axborotni qayta ishlashda qо‘llaniladigan boshqaruv tizimlari
avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi (ABT) nomini olgan.
ABT quyidagi
vazifalarni bajaradi:
- axborot qabul qilish;
- axborotni qayta ishlash;
- axborotni saqlash, yig‘ish;
- boshqaruv tashkilotiga axborot berish;
- ijrochilarga buyruq uzatish.
Ilg‘or axborot tizimini loyihalashtirish jarayoni quyidagi vazifalarni
amalga oshirishga asoslanishi lozim:
- korxonada mavjud
axborot tizimini tahlil qilish, axborotning
asosiy yо‘nalishlarini о‘rganish;
- axborot tizimining iqtisodiy-modelini ishlab chiqish;
- zarur axborot hajmi va mazmunini aniqlash;
- axborot tо‘plash va qayta ishlash
uchun texnikaviy vositalami
aniqlash;
- axborotni qayta ishlash texnologiyasini yaratish;
96
- axborot vujudga kelishi va foydalanish davriyligini belgilash;
- korxonada qо‘llaniladigan axborot uchun shifrlar tizimini yaratish;
- axborotni uzatish va qayta ishlashni avtomatlashtirish va
mexanizat-siyalashtirish qulay bо‘lishi uchun standart ma’lumotlarni
loyihalashtirish;
- loyihalashtirish jarayonida olingan barcha
materiallarni tartibga
solish va rasmiylashtirish.
Bozor sharoitida ishlab chiqarish axborot tizimlarini ular
rivojlanishi va loyihalashtirishga tizimli yondashish asosida majmuiy
tashkil etishni talab etadi. Bu talablarga ma’lumotlarni qayta ishlashning
integratsion tizimi javob beradi. Uni
turli darajadagi zamonaviy
kompyuterlar, inson mashina tizimini har tomonlama qо‘llash asosida
loyihalashtirish mumkin.
