141
V-BOB. ELEKTRON TIJORAT TEXNOLOGIYALARI
5.1. Elektron tijorat tushunchasi va ta’rifi.
Elektron tijorat va uning turlari
Elektron tijorat – bu tijorat aloqalarining bir turi bo`lib, sotuvchi va
xaridor urtasidagi shartnomalar hamda xizmatlar Interent orqali amalga
oshiriladi.
Elektron tijorat faoliyati О‘zbekiston Respublikasining “Elektron
tijorat tо‘g‘risida”gi 2004 yil 29 apreldagi 613-II son Qonuni bilan tartibga
solinadi.
Internetda turli kompaniyalar o`z tovar
va xizmatlarini reklama
qiladilar. Ular bu ishni Internetda joylashgan elektron kataloglar
yordamida amalga oshiradilar. Elektron kataloglarda tovar va xizmatlar
haqida to`liq ma`lumotlar keltiriladi:
tovar nomi, ishlab chiqarilgan sana,
ko`rinishi, turi, savdo turi, narxi, transport xarajatlari, yuklash va jo`natish,
mijozlarning burchlari, sug`urta va yetkazib berish shartlari.
Elektron tijorat turlari
•
Ikki firma o`rtasidagi ET (Biznes–Biznes, B-B).
•
Firma va mijoz o`rtasidagi ET (Biznes – Mijoz, B-C).
•
Firma va Davlat o`rtasidagi ET.
•
Mijoz va Davlat o`rta-sidagi ET
Elektron tijoratning an'anaviy savdo turlaridan farqi
Xaridor о‘ziga qulay vaqt, joy va tezlikda mahsulotni tanlash va
sotib olish imkoniyatiga ega;
Savdo-sotiq faoliyatini ish faoliyati
bilan birga parallel
ravishda, ya'ni ishlab chiqarishdan ajralmagan holda olib borish
imkoniyati;
Kо‘p sonli xaridorlarning bir vaqtning о‘zida bir nechta
firmalarga murojaat
qila olish imkoniyati;
Kerakli mahsulotlarni tezlikda izlab topish va ushbu
mahsulotlar mavjud bо‘lgan korxonalarga murojaat qilishda texnika va
transport vositalaridan samarali
foydalanish imkoniyati;
Xaridorning yashash joyi, sog‘lig‘i va moddiy ta'minlanish
darajasidan qat'iy nazar hamma qatori teng huquqli mahsulot sotib olish
142
imkoniyati;
Hozirgi kundagi mvjud jahon standartlariga
javob beradigan
mahsulotlarni tanlash va sotish imkoniyati;
Elektron tijoratda savdoni tashkil qilish korxonalarning
raqobatini
kuchaytiradi, monopoliyadan chiqaradi va mahsulotlarning
sifatini oshirish imkoniyatini beradi.
Elektron pullar – bu pul birligiga tenglashtirilgan belgilar hamda
kupyura va tanga rolini bajaruvchi katta son yoki fayllardir.
Bunday
tizimning faoliyat kо‘rsatish xarajatlari boshqalaridan ancha kam.
Bundan tashqari, elektron pullar tо‘liq anonimlikni ta'minlashi mumkin,
chunki uni ishlatgan mijoz haqida hech qanday ma'lumot yubormaydi.
