Shukurov akmal uktamovich iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari

157 
bir sharti bor: buning uchun standart dastur bilan zamonaviy kompyuteri 
bо‘lishi kerak. Ushbu dasturning mazmuni aynan masofali ta’lim va 
zamonaviy tehnika hamda texnologiya bir-biridan ajralmasligidan iborat. 
Bugungi kunda talaba о‘z mamlakatidan chiqmay turib, deyarli, 
barcha G‘arb universitetlari dasturlari bо‘yicha ta’lim olishi mumkin. 
Ta’lim siyosiy va iqtisodiy birlashish jarayonlaridan ilgarilab umumjahon 
va umumiy foydalaniladigan bо‘lib bormoqda. Masofali ta’lim g‘oyasida 
aynan ta’lim an’anaviy turlarida qabul qilingan (ham kunduzgi, ham sirtqi) 
"о‘quvchilarning bilimga intilishlaridan" "bilimlarni о‘quvchilarga qarab 
harakatlanishi" juda muhim. Dastavval masofali ta’lim oliy ta’limga ega 
insonlarning malakalarini oshirishlari uchun mо‘ljallangan edi. Uning eng 
oddiy turi – bu avvallari ham mashhur bо‘lgan televizion kо‘rsatuvlar 
seriyasi hisoblanadi: butun bir kanal maxsus ta’lim dasturi uchun ishlaydi. 
Hozirgi kunda yanada kuchliroq texnikalar paydo bо‘lishi bilan masofali 
ta’lim imkoniyatlari kengaymoqda. Rossiyada siyosiy va iqtisodiy 
islohotlar sababli uning ba’zi oraliq bosqichlari о‘tkazib yuborildi va eng 
ilg‘or – Internet tarmog‘i orqali ta’lim olish turi keng tarqaldi. 
Jahon amaliyotida masofali ta’lim barcha kurslari uchun albatta 
sertifikat beriladi, uni qalbakilashtirish deyarli mumkin emas. Barcha 
kurslarda ham albatta bunday ishlar yaqin vaqtlarda amalga oshirilishi 
lozim. Bugungi kunda taklif etilayotgan kо‘pchilik masofali ta’lim kurslari 
– bu qiziqishga asoslangan mashg‘ulotdir. Faqatgina izlash serverlarining 
о‘zi "masofali ta’lim" sо‘rovnomangizga minglab manzillarni kо‘rsatib 
beradi. Bu dastur о‘quvchiga faylda ma’lum bilimlar hajmi kо‘rinishida 
kelib tushadi. Uni о‘rganib chiqqandan keyin "talaba" dasturni 
"tekshirishni" ishga tushiradi -dastur unga savollar beradi. 
Savollarga javoblar asosida о‘quvchiga keyingi bosqichga о‘tish 
taklif etiladi yoki uning tayyorgarligi yaxshiroq bо‘lishi kerakligi xabar 
qilinadi. Aniq fanlarda bilimni baholash masalasi nisbatan oson hal 
qilinadi va bu yerda testlar qо‘llanilishi о‘zini oqlaydi, lekin gumanitar 
fanlarda albatta javobning matni kerak bо‘ladi. Kо‘plab oliy о‘quv yurtlari 
tajribalari nazorat о‘tkazishni sirtqi ta’lim shaklida bо‘lgani kabi, kunduzgi 
о‘qish mashg‘ulotlari kо‘rinishida о‘tkazish yaxshi bо‘lishini kо‘rsatadi. 
Lekin, misol uchun, oliy о‘quv yurti AQShda, о‘quvchi esa – Rossiyada 

158 
bо‘lgan hollarda nima qilish kerak? Bu yerda albatta yozma imtihon 
yagona yо‘li hisoblanadi. 
Mana shu sababli mamlakatimizda videokonferensiyalar usuli keng 
tarqalgan, bugungi kunda qо‘llaniladigan о‘qitish usullaridan biri quyida-
gicha bо‘lishi mumkin: "Talaba" axborotni oladi, uni о‘rganib imtihon 
topshiradi. Boshqa usul ham mavjud. О‘quv materiallari serverga 
kiritiladi, ularni о‘zlashtirib ma’lum vaqtdan sо‘ng nazorat ishini 
yozadilar. Shunday qilib, bloklar bilan о‘quvchilar butun dasturni 
о‘zlashtiradilar, keyin esa tashkilotchilar imtihonlar topshirish vaqtini 
belgilaydilar. G‘arbda kо‘chirib olishga odatlanishmagan: agarda bilim 
olishni xohlasangiz о‘qish kerak. Endi uyda о‘tirish va g‘arb namunasidagi 
diplom olish imkonidan tashqari masofali ta’lim nimasi bilan afzal 
eqanligini tushunib olish qoldi. 
Uning xususiyatlari haqida fikr yuritar eqanmiz, birinchi navbatda, 
moslashuvchanligi tо‘g‘risida ta’kidlab о‘tish zarur. Masofali ta’lim 
tizimida bilim oluvchilar odatda, leksiyalar va seminarlar kabi muntazam 
mashg‘ulotlarga qatnamaydilar, balki о‘ziga qulay vaqtda, qulay joyda 
hamda qulay sur’atlarda ishlaydilar. Haqiqatda bilim olishni istovchilar, 
odatiy hayot tarzini buza olmaydigan yoki xohlamaydiganlar uchun katta 
ustunliklar mavjud. Bundan tashqari, о‘qishga kirish uchun talabadan 
ma’lum bilim darajasi talab qilinmaydi va har kim fanni о‘zlashtirishi va 
baholanishi uchun qancha kerak bо‘lsa, shuncha о‘qishi mumkin. 

Download 4,32 Mb.