271
tomizgichli turlarini tanlash maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Issiq haroratli O‘zbekiston sharoitida sug‘orish shlangi ichida
turli mikroorganizmlarni rivojlanishini oldin olish uchun,
tomizgichli lentalarning qora rangli ultrabinafsha nurlarga
chidamli materiallardan tayyorlanadigan
turlarini tanlangani ma
qul sanaladi.
2)
tomizgichli sug‘orish lentasining ichki diametri
Tomizgichli sug‘orish lentasining ichki diametri sug‘orish
lentasining uzunligi va tomizgichlarning suv sarfiga bevosita
ta’sir qiladi.
Tomizgichli sug‘orish lentalari asosan ikki xil: 16 va 22 mm
diametrli variantlarda ishlab chiqariladi.
Agar sug‘orish shlangi 300 metrgacha uzunlikda bo‘ladigan
bo‘lsa, ichki diametri 16 mm bo‘lgan lentani, agar sug‘orish
shlangining uzunligi 300 m dan ortadigan bo‘lsa ichki diametri
22 mmbo‘lgan lentani tanlangani ma qul.
Shuni yodda tutish kerakki, sug‘orish lentasi qanchalik uzun
bo‘lsa, uning oxiridagi tomizgichlarining suv sarfi shunchalik
kamayib ketadi.
Shuning uchun, sug‘orish shlangining uzunligini iloji boricha
qisqa (100-150 m) tanlangani ma qul.
Chunki qisqa lentani
yoyish ham, keyin yig‘ish ham oson, uning tomizgichlarini suv
sarfi ham bir xil bo‘ladi.
3)
tomizgichli sug‘orish lentasi devorining qalinligi
Tomizgichli sug‘orish lentasi devorining
qalinligi lentaning
mustahkamligi va narxiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi.
Tomizgichli sug‘orish lentalari devorlarining qalinliklari
odatda 5, 6, 8, 10, 12 va 15 mil, ya’ni 0,125 mm dan 0,375 mm
gacha oraliqda o‘zgaradi.
Tomchilatib sug‘orish uchun albatta devori qalin bo‘lgan
272
sug‘orish lentasini tanlangani ma qul, biroq bu holat tizim narxini
qimmatlab ketishiga olib kelishi mumkin.
Devorining qalinligi yupqa bo‘lgan sug‘orish lentalari narxi,
albatta, arzon, lekin u tashqi ta’sirlarga chidamsiz bo‘ladi.
Yupqa devorli sug‘orish lentalarini o‘suv davri qisqa bo‘lgan
ekinlarni parvarishlashda, shunda ham yumshoq tuproqli
sharoitlarda ishlatish tavsiya qilinadi.
Devori qalin bo‘lgan tomizgichli sug‘orish
lentalari tashqi
ta’sirlarga chidamli, ular kam shikastlanadilar.
Devori qalin bo‘lgan sug‘orish lentalarini o‘suv davri
nisbatan uzoq bo‘lgan ekinlarni sug‘orish uchun, tuproqlari
dag‘al, ya’ni toshli sharoitlarda ham ishlatsa bo‘ladi.
Shuning uchun lenta devorining qalinligini ekin maydoni
tuproqlari holatidan kelib chiqib sug‘oriladigan
ekin uchun mos
keladiganini tanlangani maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Amaliyotda devorining qalinligiga ko‘ra tomizgichli
sug‘orish lentalarini quyidagi turlari ishlatiladi:
•
5 mil (0,125 mm) – devorining qalinligi eng yupqa. O‘suv
davri qisqa va hosili tez pishib yetiladigan ekinlarni
sug‘orish uchun ishlatiladi. Toshi kam bo‘lgan yumshoq
tuproqlar sharoitida bir
mavsum davomida ishlatishga
mo‘ljallangan.
•
6 va 8 mil (0,15 va 0,2 mm) – umumiy maqsadlarda
qo‘llash uchun mo‘ljallangan universal lenta. O‘suv davri
uzoq va hosili kech pishib yetiladigan ekinlarni sug‘orish
uchun normal tuproqlar sharoitida ishlatiladi.
•
10 va 12 mil (0,25 va 0,3 mm) – sug‘orish lentasining
devori qalin, mustahkam.
Toshloq tuproqli,
shikastlanish
xavfi yuqori bo‘lgan sharoitlarda, shuningdek bir yildan
ortiq muddat davomida ishlatiladi.
273
•
15 mil (0,375 mm) – sug‘orish lentasining devori eng
qalin, mustahkam. Toshloq tuproqli, shikastlanish xavfi
yuqori bo‘lgan sharoitlarda bir necha mavsum (yil)
davomida bemalol ishlatish mumkin.
