Tomizgichli sug‘orish shlanglari va ularning

275 
suv o‘tishi mumkinligini hisobga olinishi kerak;
Tomizgichli sug‘orish shlangi qancha uzun bo‘lsa, 
tomizgichlarini ishlashi uchun shuncha katta bosim kerak bo‘ladi.
Uzun shlangda suvning taqsimlanishi bir tekis bo‘lmaydi, 
ya’ni shlang oxiridagi tomizgichlarning suv sarfi me’yordagidan 
kam bo‘ladi.
Shuning uchun, tomizgichli sug‘orish shlangining uzunligini 
iloji boricha qisqa bo‘lgani maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Sug‘orish shlanglarini ekin qatorlariga joylashtirilgandan 
keyin ularning sug‘orish sektoridagi umumiy uzunligi, hamda 
ulardagi tomizgichlarning umumiy soni aniqlanadi.
Tomchilatib sug‘orish shlangining turi, tavsifi (materiali, 
devorining qalinligi, shlanglarning uzunliklari, tomizgichi turi, 
tomizgichning suv sarfi, tomizgichning ishchi bosimi), sug‘orish 
shlanglarini ishlatish, joriy qarovlarini o‘tkazish va yuvish 
tartiblari tomchilatib sug‘orish tizimining ishchi loyihasi tarkibida 
loyihalovchi tomonidan bayon qilinadi.
9.7. Tomchilatib sug‘orish tizimining hisobiy
suv sarfini aniqlash 
Tomchilatib sug‘orish tizimining hisobiy suv sarfini eng 
katta sug‘orish sektordagi tomizgichlarning umumiy soni va bir 
tomizgichning suv sarfi asosida aniqlanadi.
𝑄
𝑐
=
𝑁
𝑡
∙ 𝑞
𝑡
3600
 
bu yerda, Q
c
– bir vaqtda sug‘oriladigan sektorning suv 
ist’emoli, l/s; 
N
t
– sektordagi tomizgichlarning umumiy soni, dona; 
q
t
– bitta tomizgichning suv sarfi, l/soat, 

276 
3600 – o‘tish koeffitsienti.
 
Misol: ekin maydoni bir sug‘orish sektorining kattaligi 1 ga 
bo‘lsa, ushbu maydonda g‘o‘za qatorlari oralig‘i 0,6 m (60 sm) 
masofada ekilgan bo‘lsa, ekin maydoni tuprog‘i yengil mexanik 
tarkibli qumoq bo‘lsa, tomizgichning suv sarfini 1,0-2,0 l/soat 
oraliqda tanlanadi.
Bu holatda tomizgichning suv sarfini 1,6 l/soat, tomizgichlar 
orasidagi masofani 0,3 metr tanlaymiz. Bunday dalada sug‘orish 
shlanglari har ikki qator oralig‘iga yotqiziladi, ya’ni 1 ga 
maydondagi shlanglarning umumiy uzunligi 8333 metr, 
tomizgichlarning soni esa 27777 ta bo‘ladi. Demak, yuqoridagi 
tenglamaga ko‘ra ushbu sektorni sug‘orish uchun yetkazib 
beriladigan suvning sarfi 44443 l/soat yoki 12,3 l/s ga teng 
bo‘ladi.
Eng katta sektorning suv sarfi (Q) tomchilatib sug‘orish 
tizimining hisobiy suv sarfi (Qh) sifatida qabul qilinadi.
Qabul qilingan hisobiy suv sarfi va quvurdagi suv oqimining 
ruxsat etiladigan tezligi (V=1,2-1,8 m/s) asosida tarqatuvchi 
quvurning diametri tanlanadi.
Hisobiy suv sarfini 30% gacha oshirish asosida tomchilatib 
sug‘orish tizimining loyihaviy suv sarfi qabul qilinadi.
Loyihaviy suv sarfi asosida magistral quvurning diametri, 
filtrlash qurilmasi va nasoslarning markalari tanlanadi.

Download 13,74 Mb.