Shvetsariya taraqqiyot va hamkorlik agentligi

370 
qilishning biologik usullari zararkunandalarni kamaytirish yoki 
yo‘q qilishda yirtqich, parazit hasharotlar va mikroorganizm-
lardan foydalanishga asoslangan.
O‘simlik zararkunandalariga qarshi biologik usullarini 
qo‘llash insoniyatga uzoq tarixdan ma’lum. Masalan, Qadimgi 
Arabistonda bog‘bonlar xurmo palmalariga tushadigan zararku-
nandalarni yo‘qotishda yirtqich chumolilardan foydalanishgan. 
Fransiyada terakdagi ipakchi qurtlarga qarshi 1840 yilda ilk bor 
vizildoq qo‘ng‘izlar qo‘llanilgan.
O‘zbekiston sharoitida taxminan 1930-1935 yillarda trixo- 
grammani sun’iy urchitish va uni qo‘llash, 1945 yilda komstok 
qurtlariga qarshi biologik kurash vositalari afelnus, rodoliya, 
kriptolemus, psevdafikus kabi bir qator samarali entomofaglarni, 
shuningdek, kuzgi tunlam va boshqa kapalak tuxumlariga qarshi 
trixogramma qo‘llash borasida tadqiqotlar olib borilgan va amaliy 
natijalarga erishilgan (14.7-rasm).
O‘simliklarni biologik himoya qilish usullari ekologik toza 
va arzon bo‘lganliklari uchun tobora ommalashib bormoqda.
a) voronka 
shaklidagi
b) shirali yuza 
shaklidagi
d) “delta” 
shaklidagi
14.7-rasm. Hasharot tutkichlarning shakllari.

371 
Kompleks usullar
 
O‘simliklarni himoyalashning kompleks usullari deganda 
ma’lum ekinlar biotsenozida yuqoridagi usullarning kombi-
natsiyalarini qo‘llash tushuniladi.
O‘simliklarni zararkunandalar va kasalliklardan himoya 
qilishning kompleks usullari ekinlarga yetkaziladigan zararni 
iqtisodiy jihatdan kamaytirish va tabiiy omillarning foydali 
ta’sirini kuchaytirish uchun xizmat qiladi .

Download 13,74 Mb.