Shvetsariya taraqqiyot va hamkorlik agentligi

124 
qoplangan maydon ortiqcha namlanadi va botqoqlanadi. Agar suv 
tarkibida tuz miqdori ko‘p bo‘lsa, bu yerlar sho‘rlanishi ham 
mumkin.
4.
Gidrogeologik sharoitlar – sizot suvlarining yer ostidagi 
harakati
Tabiiy omillarga, yuqoridagi omillardan tashqari, tuproqning 
mexanik tarkibi, litologik qirqim tarkibi va o‘simlik ham misol 
bo‘ladi.
Chunki tuproqning ortiqcha namlanishiga, botqoqlanishiga 
va sho‘rlanishiga bu omillarning ham ta’siri katta.
Xususan, mexanik tarkibi og‘ir bo‘lgan tuproqlar, suv 
o‘tkazuvchanligi yomon bo‘lgan tuproq qatlamlari ko‘proq 
ortiqcha namlanadi va sho‘rlanadi (1.40-rasm). 
Yerning yuza qatlamida o‘simlikning bor-yo‘qligi ham yer 
usti suvlarining oqishiga va tuproq suvlarining bug‘lanishiga 
katta ta’sir ko‘rsatadi.
a) sho‘rlanishni yuzaga kelishi
b) sho‘rlanishga olib keluvchi 
tuzlar
1.40-rasm. Ekin maydonlarida sho‘rlanishning yuzaga kelishi

125 
Tuproqning sho‘rlanishi yer usti va yer osti suvlarining 
harakati (geomorfologik jarayonlar) natijasida yuzaga keladi.
Tuzli tog‘ jinslarining shamol natijasida ko‘chishi va tuzli 
toshlarining 
yer 
yuzasiga 
chiqib 
qolishi 
ham 
dalalar 
tuproqlarining sho‘rlanishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Tuproqning tabiiy jarayonlar oqibatida sho‘rlanishiga 
birlamchi sho‘rlanish deb aytiladi.
Tuproqning inson faoliyati bilan bog‘liq sun’iy jarayonlar 
oqibatida sho‘rlanishiga esa ikkilamchi sho‘rlanish deb aytiladi.
Inson faoliyati oqibatida yuzaga keladigan sho‘rlanishga 
sabab bo‘luvchi omillarga 

Download 13,74 Mb.