151
Bulardan faqat oldingi ikki birikma bog‘lovchilik xususiyatiga ega.
Hozirgi
vaqtda qabul qilingan CaO
· SiO
2
sistemasining holat diagrammada ko‘rsatilgan (19-
rasm ).
19-Rasm.CaO-SiO
2
cistemaning yuqori asosli soxasi
Diagrammada yuqori haroratlarda C
3
S birikmasining holatini aniqlovchi va C
3
S
ning inkongruent tarzda 2150°C haroratda erishini ko‘rsatuvchi
Uelche va
Gattlarning ma’lumotlari berilgan. Uch kalsiyli
silikat bir necha polimorf
modifikatsiyalar ko‘rinishida mavjud bo‘la oladi.
Amaliy nuqtai nazardan
klinkerhosil bo‘lish haroratida barqaror bo‘lgan,
trigonal shakldagi C
3
S
aralashmaning erish masalasi juda muhimdir, chunki aynan shu shakl portlandsement
klinkerining «alitli» fazasini hosil qiladi. Sovush
jarayonida alit polimorf
o‘zgarishlarni boshidan kechirishi va klinkerlarda past simmetrik modifikatsiyalarni
hosil qilishi mumkin. CaO – SiO
2
– Al
2
O
3
sistemasida uch kalsiyli silikat o‘zida
Al
2
O
3
va CaO tutuvchi qattiq eritma ko‘rinishida mavjud bo‘ladi, Bunda Al
2
O
3
ning
har
bir molekulasiga C
3
S qattiq eritmasida 4,5 CaO molekulasi to‘g‘ri keladi. 1475
°C dan past haroratda (C
3
S – CaO – C
3
A invariant nuqtasining harorati) C
3
S
qattiq
eritma C
3
A va CaO bilan muvozanatda bo‘ladi; 1475 °C
dan ortiq haroratda u CaO
va
suyuqlik
bilan
birgalikda
mavjud
bo‘ladi.
Klinkerdagi
alitning
makrorentgenospektr tahlili uning tarkibida 0,2 dan 1,2 %
gacha Al
2
O
3
borligini
ko‘rsatadi. C
3
S ning parchalanishi sababli qattiq eritmalar 1250°
C dan past bo‘lgan
haroratlarda metastabildir
