Yerga ishlov berish
boshlab Rossiya bilan savdo-sotiqning rivojlanishi natijasida paxta yetishti-
rishga ixtisoslashuv ham jadal kechdi.
Xonlikdagi yerlarning asosiy qismi xon va uning amaldorlariga tegishli
edi. Amaldor va a’yonlarga haq sifatida Xiva xonlari ularga davlat yerlari
hisobidan ehsonlar qilishardi. Bundan tashqari xon va uning amaldorlari,
qarindoshlari soliqlardan ozod etilgandi.
Yer maydonlarining katta qismi diniy muassasalar tasarrufida bo4 lib,
xonlikdagi jam i sug‘oriladigan yerlarning 40% i masjidlar mulki hisoblan
gan. Xususan, 64 ta masjid va madrasa XIX asrning oxirgi choragida 205
ming tanobdan ziyod yerga egalik qilgan. Bu xonlarning dindorlarga nis
batan hurmat va izzatining ifodasi ham edi. Xususan, vaqf yerlari va XIX
asrning oxirida qariyb 4 ming ruhoniylar oilasi barcha soliqlardan ozod etil
gandi.
1873-yildan so‘ng hosildor yerlarning katta qismi
Rossiya tasarrufiga o 4tishi oqibatida xonlik m a’
muriyati sarf-xarajatlarga boMgan ehtiyojlarini yangi
soliqlarni joriy etish yoki ilgari mavjud bo‘lganlarini oshirish yo ‘li bilan
qoplay boshladi. Xiva xonligida turli majburiyatlar, doimiy yoki favqulodda
soliqlaming qariyb 25 turi mavjud bo‘lgan. Dehqonlar
solg‘ut
— yer solig‘i,
