riklari Hazorasp, Urganch, Qiyot, Ko‘hna Urganch, X o‘jayli, Q o‘ngMrot hi
soblangan. Ularning har biriga xon tomonidan tayinlangan bek yoki hokim
rahbarlik qilar edi. Xonlikda ikkita kichik viloyatlar ham boMib, ulami xon
noiblari boshqarardi. Xiva shahri va uning tevaragi bevosita xonning tasar-
rufida boMgan. Mavjud boshqaruv apparatidagi mansabdor shaxslar dehqon
va hunarmandlardan yigMladigan soliqlar hisobidan kun kechirar edi.
Mehtar
(bosh vazir) va
devonbegi
(devonxona mutasaddisi) xonning oliy
amaldorlari va yaqin maslahatchisi boMgan. Xonlikdagi sudlov tizimida ho-
kimiyatga qarshi arzimagan qilmish uchun ham oMim jazosi qoMlanilar edi.
Islom dini ruhoniylari mamlakatdagi ijtimoiy-siyosiy hayotda katta
ta’sirga ega edi. Xiva Buxorodan keyingi islom dini markazlaridan biri sa-
nalardi. Shaharda 160 dan ortiq masjid va dindorlarning qadamjosiga ay-
langan 60 dan ziyod avliyoning dahmasi mavjud boMgan. Mamlakatda 1,5
mingga yaqin maktablar faoliyat yuritardi. Bu maktabni bitirgan talabalar-
ning ayrimlari oliy (madrasa) o ‘quv yurtida o ‘qishni davom ettirib, 10 yilga-
cha taMim olishardi. Bunda asosiy fanlar sifatida arab grammatikasi, islom
huquqi va falsafasi, shuningdek, qo‘shimcha ravishda elementar arifmetika
va geometriya o ‘qitilardi. Madrasa talabalari imtihon sinovlari topshirgan-
laridan so‘ng bo‘shab qolgan qozilik, imomlik yoki boshqa biror nufuzli
lavozimlarni egallashlari mumkin edi.
Yodda tuting!
Xiva xoni mam lakatni o ‘zi m ansub boMgan q o‘ng‘irot urug‘i
zodagonlari, saroy a ’yonlari va oliy ruhoniylar guru hi ma-
dadiga tayanib boshqargan.
