taqsimlovchi uskunalar yoki seksiyaga ajratadigan asboblar oralig’ida o’rnatilishi sharti
bilan, o’sha kuchlanish olinib o’chirilgan elektr uzatish tarmoqlarini yega ulamaslik
mumkin. Elektr uzatish tarmoqlarida yuqorida qayd qilingan yega ulagichlar yega ulash
uskunalari bor ustunlarga o’rnatilishi kerak.
1000 V kuchlanishgacha bo’lgan elektr uzatish tarmoqlarida yega ulagichni faqat ish
joyiga qo’yish yetarli.
5.6.2. Ushbu Qoidani 5.6.1. bandida eslatib qo’yilgan yega ulagichlarga qo’shimcha har
bir brigadani ish joyida simlarni har bir fazasi, kerak bo’lganda troslar ham yega
ulanishi shart.
5.6.3. Sim tortadigan metal roliklarda va ushlab turuvchi qisqichlarda (zajimlarda) etgan
simlar uchun roliklarning (zajimlarning) o’zidagi qo’zg’almas bo’lagini yega ulash
kifoya. Metal konstruksiyali hamda temir qobig’lari yega ulangan temirbeton ustunlar
va undagi roliklar halqasi (oboymasi) va qiskichlar orasida tabiiy tutashish bo’lsa, rolik
va qisqichlarni qo’shimcha yega ulash talab qilinmaydi.
5.6.4. Ikki mustahkam anker ustunlari orasida sim osilayotganda, hamda anker
ustundagi aylanib o’tuvchi sim ulangandan keyin, osilgan simlar (troslar) boshlang’ich
anker usgunda va oxirgi simlarni ushlab turuvchi oxirroqdagi biron ustunda yega ula-
nishi shart.
5.6.5. Tayyor uchastkalardagi simlar (troslar) orqali momaqaldiroqdan va boshqa
o’takuchlanishdan keyingi uchastkalarga osilayotgan simlarga (trosslarga) potensial
o’tish xavfini yo’q qilish maqsadida oxirgi anker ustunida osilgan simlarni (trosslarni),
hamda qurilib bitgan elektr uzatish tarmog’i simlarini yega ulash man qilinadi.
5.6.6. Har bir fazasida simlar birnecha bo’lim-bo’limlarga tarab ajratilgan elektr uzatish
tarmog’ida har fazadagisining bir simini yega ulashga ruxsat beriladi, fazalardagi simlar
izolyasion kashak yordamida ajratilganda hamma simlarini yega ulash talab qilinadi.
5.6.7. Bir zanjirli elektr tarmog’ida yega ulagichni ish olib borilayotgan ustunga yoki
qo’shni ustunga qo’yish kerak. Brigada ishlayotgan elektr uzatish tarmog’i uchastkasiga
yega ulagichlar orasidagi masofa 2 km dan oshmasligi sharti bilan ikki tomonidan yega
ulagich o’rnatishga ruxsat etiladi.
5.6.8. Ustundan izolyasiya qilingan momaqaldiroqqa qarshi osilgan trosda yoki ushbu
ustunga osilgan trossda yoki usgun konstruksiyasida bu trossga 1 metrdan kam
masofaga yaqinlashib ishlaganda, tros albatta yega ulanishi shart. Yega ulagich trosni
izolyasiya qilingan tomonidan keyingi ustunga ketgan erida yoki oralig’ida qo’yiladi.
Agar ushbu trosda muz eritish mo’ljallangan bo’lsa, ish boshlashdan oldin, tros
kuchlannsh kelishi mumkin bo’lgan barcha tomonlaridan o’chirilib, yega ulanishi shart.
5.6.9. Ko’ma yega ulagich metal ustunlarda-uning elementiga, yega ulagich o’rnatish
uchun jihozlangan temirbeton va yogoch ustunlarda yega ulagich uskunala-riga, ularni
butunligini tekshirgandan keyin shu simlarga o’rnatilishi kerak. Yega ulagich o’rnatish
uchun jihozlangan uskunalari bo’lmagan temirbeton ustunlarda yega ulagichni
ustunning traversiga va boshqa metal elementiga o’rnatish mumkin.
Neytrali yega ulangan va nul simi tarmoqda qayta yega ulangan 1000 V
kuchlanishgacha bo’lgan elektr uzatish tarmoqlarida yega ulagichni ushbu nulevoy
simiga o’rnatish mumkin.
*Havo elektr uzatish tarmoqlarnni kesishgan joylarida, ko’p elektr uzatish tarmog’ining o’chirilgan bir
tarmog’ida, kuchlanish tasiri ostidagi elektr tarmoqda va elektr uzagish tarmog’ining alohida fazalarida
ish bajarish uchun yega ulagnch o’rnatish bo’yicha talab 14-bobda keltirilgan.
Uskunalardagi ko’chma yega ulagichni o’rnatilishi kerak bo’lgan joylar buyoqdan
tozalanishi shart.
Ish joynda ko’chma yega ulagich yega yarim metrdan chuqurlikka tik qoqilgan yega
ulash uskunasiga o’rnatilishi mumkin. Yega ulash uskunasini tuproq bexos to’kilgan
uyumga qoqish man qilinadi.
5.6.10. 1000 V kuchlanishgacha bo’lgan elektr uzatish tarmog’ida yoki izolyasion
zvenosi yo’q teleskopik minorada turib ishlaganda, ta’mirlanayotgan tarmoq simlarining
barchasiga, shu jumladan radio va telemexanika apparatlari uchun osilgan ochiq
simlarga ham yega ulagich qo’yilishi shart.
5.6.11. Ta’mirlash uchun o’chirilgan elektr uzatish tarmoqlarida ko’chma yega
ulagichlarni o’rnatish va keyin uni olish hamda ustunlarga o’rnatilgan yega ulagich
pnchog’ini ulash ishlarini navbatchi yoki tezkor-ta’mirlash xodimlari amalga
oshirishlari kerak: biri IV gruppali (1000 V kuchlanishdan yuqori elektr uzatish
tarmoqlarida) yoki III gruppali (1000 V kuchlanishdan past elektr uzatish tarmoqarida),
ikkinchisi III gruppali bo’lishi kerak. Ikkinchi xodim sifatida III gruppali ta’mirlash
brigadasi a’zosini, iste’molchilarga taalluqli elektr uzatish tarmoqlarida esa iste’molchi
xodiminn ishlatishga ruxsat beriladi.
Ustunlardagi yega ulagich pichokdarini navbatchi yoki tezkor-ta’mirlash xodimlaridd
III fuppaln bir xodim uchirishiga ruxsat etiladi.
Elektr uzatish tarmoklaridagi ish joylarida ko’chma yega ulagichni ish bajaruvchi bilan
birgalikda III gruppaga ega bo’lgan brigada a’zosi bilan birga-likda urnatshni mumkin>
Ushbu yega ulagichni olish ish bajaruvchining farmoyishi bilan III gruppali ikki brigada
a’zosi bajarishi mumkin.
5.6.12. Elektr uzatish tarmoslarida kuchlanish yukdigini tekshirish, yega ulagichni
urnatish va olish paytida ishchini biri yerda turishi va boshka ishchini kuzatib turishi
kerak.
6. ELEKTR MAYDONI TA’SIRI DOIRASIDAGI OCHIQ TAQSIMLOVCHI
ELEKTR USKUNALARI VA ELEKTR UZATISH TARMOQLARIDAGI ISHLAR
6.1. Elektr maydoni ta’siri doirasidagi ochiq, taqsimlovchi elektr uskunalari va 330 kV
va undan yuqori kuchlanishli elektr uzatish tarmoqlaridagi ishlarni bajarishda GOST
12.1.002-84 talablariga asosan ishchining ushbu maydonda bo’lish vaqti chegaralanib
qo’yilishi kerak,
6.2. Elektr maydoni kuchlanganligi 5 kV/m gacha bo’lgan maydonlarda ishchilarning u
yerda bo’lishi vaqti chegaralanmaydi. Elektr maydoni kuchlanganligi 20 dan 25 kV/m
gacha bo’lgan maydonlarda ishchilarning u yerda bo’lishi 10 minutdan oshmasligi shart.
Elektr maydoni kuchlanganligi 25 kV/m dan yuqori bo’lganda himoya vositalarini
qo’llash kerak. Bunda ishlash muddati bir ish kuni vaqti bilan chegaralanadi.
Elektr maydoni kuchlanganligi 5 dan 20 kV/m gacha bo’lgan maydonda (ma’lum bir
kuchlanganlik osgida) bo’lishi mumkin bo’lgan vaqt T soat, quyidagi formula bilan
hisoblanadi, ya’ni
2
50
