• Qəlibli barabanlı tormozlar –öz
  • Dayaqları paylanmış tormoz mexanizmi- şəkil .7.4,b)
  • Diskli tormoz
  • T texniki kolleci




    Download 4,76 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet41/102
    Sana09.12.2023
    Hajmi4,76 Mb.
    #114579
    TuriMühazirə
    1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   102
    Bog'liq
    NV-konstruksiyası-və-nəzəriyyəsi

    Tormoz mexanizmləri.
    Tormoz mexanizmlərinin ən çox yayılmış növü fırlanan hissələrin tərpənməz hissələrə 
    sürtünmə prinsipinə əsaslanan sürtünməli tormoz mexanizmləridir. Fırlanan detalların 
    formasına görə diskli və barabanlı tormoz mexanizmləri istifadə edilir.Barabanlı 
    tormozlarda fırlanmayan detallar qəliblər və ya lent, diskli tormozlarda isə- yalnız 
    qəliblər ola bilər.Hazırda avt-billərdə əsasən qəlibli barabanlı və diskli tormoz 
    mexanizmləri istifadə olunur. 


    Tormoz mexanizmlərinin müxtəlif əlamətlərə görə təsnifatı verilmişdir.Qəlibli 
    barabanlı tormozlar –öz xarici oxşarlıqlarına baxmayaraq konstruksiyasına və 
    xüsusiyyətlərinə görə bir-birindən çox fərqlənir.Şəkil 7.4-də qəlibli barabanlı tormoz 
    mexanizmlərinin əsas sxemləri verilmişdir. 
    Əsasən qəliblərin dayaqlarının yerləşməsinə və qəliblərin aralayaraq,onları daxildən 
    barabanın iç tərəfinə sıxmaq üşün tətbiq olunan qüvvələrin xarakterinə görə fərqlənir. 
    Konstruksiyadakı xüsusiyyətlər iş xüsusiyyətlərindəki fərqlərin yaranmasını da müəyyən 
    edir.Tətbiq qüvvələri bərabər və dayaqları bir tərəfdə yerləşən tormoz mexanizmi,a 
    şəkil göstərilib. Qəliblər yaylarda dartılır.Qəliblərin ucları təkər silindrlərinin porşenlərinə 
    söykənir.İşçi silindrlər baş tormoz silindri ilə və öz aralarında boru xətləri ilə birləşir. 
    Tətbiq qüvvələrinin eyni olması işçi silindrin porşenlərinin diametrlərinin eyni olması ilə 
    əldə edilir.Dayaqları paylanmış tormoz mexanizmi- şəkil .7.4,b),hər biri uyğun
    dayaq barmağı üzərində yerləşdirilmiş iki eyni qəlibə malikdir. Porşenlərin diametri eyni 
    olduğundan qəliblərə təsir edən- qüvvələr eyni olur. Servotormoz (şəkil 7.4.c)avt-


    bildə transmissiya duracaq tormozu kimi istifadə edilir. Servotormozun dayaq diski 
    ötürmələr qutusuna bərkidilir,onun üzərində iki qəlib,sıxıcı və nizamlayıcı mexanizm
    yerləşdirilir.Qəliblər dartıcı yaylarla sıxıcı mexanizmin ayırıcı mexanizminə sıxılır.Sol 
    qəlibin dartıcı yayının qüvvəsi sağ qəlibinkindən az olur.Tormozlama zamanı ilk olaraq 
    dartıcı yayı zəif olan sol qəlib barabana sıxılır,tormozlama avt-bilin qabağa hərəkəti 
    zamanı baş verərsə bu qəlib baraban tərəfindən tutulur və onun aşağı ucu sağ qəlibi 
    hərəkət etdirir.Hər iki qəlib aktiv qəlib kimi işləyir,həm də sağ qəlib üçün sıxıcı qüvvə sol 
    qəlibdən ötürülən sürtünmə qüvvələri olur.Transmissiya duracaq tormozunun yaratdığı 
    tormoz momenti baş ötürücü tərəfindən artırıldığı üçün 1902(şəkil 7.4.d)qəliblər ayırıcı 
    yumruqla hərəkət etdirilir.Yumruğun profili elə hazırlanır ki,qəliblərin uclarının 
    yerdəyişməsi eyni olsun.Tormoz mexanizminin tarazlaşması təmin edilir. tormoz 
    momentləri və üstlüklərin yeyilməsi eyni olur.Şəkil 7.5-də tətbiq qüvvələri bərabər 
    olan,dayaqları bir tərəfdə yerləşmiş barabanlı tormoz mexanizmi göstərilmışdir. Tormoz 
    sipəri avt-bilin arxa körpüsünün tirinə sərt bərkidilir, işçi tormoz silindri,qəliblərin 
    dayaqları isə öz növbəsində sipərə bərkidulir.Tormoz pedalını sıxdıqda,silinfrdə porşenlər 
    aralanmağa və tormoz qəliblərinin yuxarı uclarına təsir etməyə başlayır. Yarımhalqa 
    formasında olan qəliblər öz üstlükləri ilə dairəvi tormoz barabanının daxili səthinə sıxılır. 
    Fırlanan barabanla fırlanmaya qəliblər arasında yaranan sürtünmə qüvvələri barabanı 
    tormozlayır.Tormoz barabanı təkərin topuna bərkidildiyinə görə barabanın 
    tormozlanması avt-bilin tormozlanmasını yaradır. Tormoz pedalına təsir kəsildikdə, 
    qaytarıcı yaylar qəlibləri başlanğıc vəziyyətə qaytarır. Tormoz mexanizmində baraban 
    saat əqrəbinin əksi istiqmətdə fırlandıqda tormozlama aparılarsa 2 mövqeyi ilə işarə 
    olunan qəlib baraban tərəfindən tutulur və öz dayağına sıxılır,nəticədə bu qəlib 
    tərəfindən yaranan tormoz mimenti artır,bu qəlib aktiv və ya öz-özünə sıxılan qəlib 
    adlanır.Digər qəlib isə öz dayağından aralanmağa çalışlır,yaranan tormoz momenti 
    azalır,bu qəlib passiv və ya öz-özünə aralanan qəlib adlandırılır. Diskli tormoz ilk dəfə 
    1902-ci ildə İngiltərədə doktor F.V.Lançestr tərəfindən patentləşdirilib.Hazırda müasir 
    minik avt-llərinin işçi tormozunda barabanlı tormozlar praktiki olaraq çox az istifadə 
    olunur,onlar diskli tormoz mexanizmləri ilə əvəz edilib. 



    Download 4,76 Mb.
    1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   102




    Download 4,76 Mb.
    Pdf ko'rish