|
Tanqidiy fikrlashning rivojlanish muhitini yaratishBog'liq Таълим технологиялари ММTanqidiy fikrlashning rivojlanish muhitini yaratish
Tanqidiy fikrlashni rivojlantirish oson ish emas. Bu muayyan yosh davrida
tugallangan va esdan chiqarilgan vazifa ham emas. Shu bilan birga tanqidiy
fikrlashga olib boradigan tugallangan yo‗l ham yo‗q.
Lekin tanqidiy fikrlovchilarning shakllanishiga yordam beruvchi muayyan o‗quv
sharoitlari to‗plami mavjud. Uning uchun:
- talabalarga fikr yuritish uchun imkoniyat berish;
- turli-tuman g‗oya va fikrlarni qabul qilish;
- talabalarning o‗kuv jarayonidagi faolligini ta'minlash;
- talabalarni kulgiga qolmaslikka ishontirish kerak;
- har bir talabaning tanqidiy fikr yuritishga qodir ekanligiga o‗zlarida
ishonch hissini uyg‗otish;
- tanqidiy fikrlashning yuzaga kelishini qadrlash lozim.
Shu munosabat bilan talabalar:
o‗ziga ishonchni orttirish va o‗z fikri hamda g‗oyalarining qadrini
tushunish;
o‗quv jarayonida faol ishtirok etish;
turlicha fikrlarni e'tibor bilan tinglash;
o‗z hukmlarini shakllantirishga hamda undan qaytishga tayyor turishi
lozim.
Vaqt. Tanqidiy fikrlash vaqt talab qiladi.
Pirson, Xansen, Gordon (1979)lar ta'kidlashadiki, o‗z fiklarini ijod qilish go‗yo
avvalgi g‗oya, tasavvur, uchrashuvlar va tajribalarni arxeologik jihatdan tadqiq
qilishga olib keladi. Shuning uchun ham:
fikrlarini o„z so„zlari bilan ifodalash;
o„zaro tanqidiy fikrlar almashish;
o„z g„oyalarini ifodalay olish va konstruktiv takliflarga javob ola bilish;
fikrlarni muayyan g„oyalar qiyofasida, qulay muhitda amalga oshira
olish va o„z g„oyalarini to„la va aniq ifodalay olish.
Izn. Tanqidiy fikrlashda erkinlik bo‗lishi uchun talabalar ma'qul va noma'qul
narsalarni aytish, ular haqida fikrlash, ijod qilish uchun ruxsat olishlari lozim.
Talabalar yo‗l qo‗yiladigan holatlarni anglab olishgach, tanqidiy tahlil qilishga faol
kirishadilar.
Tanqidiy tahlilga izn olish onglilik tamoyiliga asoslanadi. Bunda tahlil va
haddan oshish orasidagi farq aniqlab berilishi lozim. Tanqidiy fikrlashga izn fikrlash
uchun chinakam maqsad bo‗lgan va do‗stona hamda samarali sharoitda beriladi.
|
| |
