Yupqa qatlam xromatografiya

Rasm 4.10 Ustunli xromatografiya va elyuvirlanish cho’qqilari (ideal holat 
tasvirlangan).
4.11 rasm. Yupqa-qatlam xromatografiyasi (YuQX) 
Bunday qattiq moddaning atalasimon aralashmasi yupqa va bir xilda shisha 
plastinka yuzasiga surtiladi va quritishga qoldiriladi. Plastinkaning bir uchiga 
yaqin joyiga adsorbent qatlamiga tadqiq qilinayotgan eritmaning kichik tomchisi 
dog’ tariqasida qo’yiladi. Komponentlarni identifikatsiyalashni osonlashtirish 
uchun bu dog yonida oldindan ma’lum birikmalarning dog’lari ham qo’llanilishi 
mumkin. Plastinkadagi dog’lar qurigandan so’ng plastinka shu uchi bilan shisha 

yoki idishga quyilgan oz miqdordagi erituvchiga tushiriladi (4.11 rasm), keyin 
erituvchi bug’lanishini oldini olish uchun bir qopqoq bilan berkitiladi. Erituvchi 
kapillyar ta’sir natijasida plastinkaga asta-sekin ko’tariladi. Erituvchi fronti 
dog’lardan o’tganda ularda erigan moddalarning harakati boshlanadi. Ularning 
harakat tezligi ularning taqsimlanish koeffitsientlariga bog’liq bo’ladi. 
Erituvchining old qismi plastinkaning yuqori chekkasiga ko’tarilganda stakandan 
chiqariladi va quritiladi. Rargli aralashmaning turli tarkibiy qismlari vizual 
aniqlanishi mumkin. Aralashmaning tarkibiy qismlari rangga ega bo’lmasa, 
plastinka proyavka qilinishi (rang paydo qilish maqsadida ishlov berilishi) kerak. 
Plastinkaning namoyon (proyavka) bo’lishiga unga ayrim bo’yovchi reagent 
purkash, ultrabinafsha nur bilan nurlantirish, yod bug’lari kabi har qanday gaz 
atmosferasida qizdirish yoki ushlab turish orqali erishiladi.

Download 4,55 Mb.