Hgiluvchanlikning bevosita qayd etiluvchi ko‘rsatkichlari
lest o'tkazish vaqtiga (soat
10
da egiluvchanlik soat 18 dagiga
nisbatan kamroq boiadi), havoning haroratiga (30°
haroratda
cgiluvchanlik
10
° dagiga nisbatan kattaroq boiadi) bog‘liq
boiadi.
Shuning uchun egiluvchanlikni standart sharoitlarda o ‘lchash,
sliuningdek chigal yozdi mashqlarini (ma’lumki, uning ta’siri
ostida mushaklaming harorati biroz ko‘tariladi va mos ravishda
cgiluvchanlik ortadi) ham standartlashtirish kerak.
Ko‘pgina egiluvchanlik ko‘rsatkichlarining ishonchliligining
qiymati 0,85 - 0,95 oralig‘ida o‘zgaradi, informativligi esa test
topshirig‘i - harakatning amplitudasi
musobaqadagi harakat
amplitudasi bilan qanchalik mos tushishiga bog‘liq bo‘ladi.
Masalan, to‘siqlar osha yuguruvchi-sportchilaming oyoq bilan
ay lantirish mashqlarining egiluvchanlik ko‘rsatkichlarining
informativligi qiymati uzunlikka va balandlikka sakrov-
chisportchilamikiga qaraganda ancha katta boiadi.
Egiluvchanlik ko‘rsatkichlarining
ekvivalentligi nisbatan
katta emas:ba’zi harakatlarda egiluvchan sportchi boshqa
harakatlarda past egiluvchanlik ko‘rsatkichlariga ega boiishi
mumkin.
Shuning uchun, umumiy egiluvchanlik deb ataladigan
cgiluvchanlikni baholash uchun uni turli paylarda va harakatlarda
oMchash kerak.
Harakatchan
egiluvchanlik
sifatini
rivoj lantirish
katta
amplitudada mashqlar bajaruvchi sportchining qobiliyatlarini
baholash yo‘li orqali amalga oshiriladi.
Sust egiluvchanlik harakat amplitudasida tavsiflanib,
tashqi
kuchlar yordamida (sherik yordamida, qo‘shimcha yuk qoilash
orqali) amalga oshiriladi.
Sust harakat ko‘rsatkichlari harakatchan egiluvchanlik
ko‘rsatkichlariga nisbatan yuqori. Sport amaliyotida bo‘g ‘imlar
harakatchanligini
aniqlash
uchun
burchakli
va
chiziqli
o'lchamlardan foydalaniladi.
131
Sportchining tezlik sifatlari minimal vaqt oralig‘ida
amalga
oshirilishi mumkin boMgan harakatlarda namoyon bo‘ladi. Tezlik
sifatlarining namoyon bo‘lishining quyidagi ikkita turi mavjud :
1
) elementar tezlik sifatlari;
2
) kompleks tezlik sifatlari.
Elementar tezlik sifatlari quyidagilami o‘z ichiga o la d i:
a) reaksiya vaqti;
b) yakka holda harakatlanish vaqti;
d) lokal harakatlar chastotasi (tempi).
Kompleks tezlik sifatlari sport harakatlarini bajarish tezligi
(sprinteming yugurish vaqti, futbolchi yoki xokkeychining tezkor
yugurish vaqti, bokschining zarba berish vaqti va hokazolar)
bilan xarakterlanadi.
