Harakatni (egilish,
tiklanish, aylanish va shu singarilar) amalga
oshirganda segmentlar o ‘qlari orasidagi burchak o ‘zgaradi va
goniometr o‘zgarishni qayd etadi.
Agar transportirni potensiometrik datchik bilan almashtirilsa,
u holda elektrogoniometr hosil bo‘ladi.
Uning yordamida amalga
oshirilgan o‘lchashlar egiluvchanlikning grafik tasvirini (harakat
goniogrammasi ko‘rinishida) beradi.
Nazoratning ushbu usuli
ancha aniq; bundan tashqari u harakatning turli fazalarida pay
burchaklari o‘zgarishini kuzatib borish imkoniyatini beradi.
Egiluvchanlikni o‘lchashning
optik usullari foto-, kino- va
videoqayd etish qurilmalarini qo‘llashga asoslangan. Sportchi
gavdasining pay nuqtalarida
datchik-markerlar mahkamlanadi;
harakat amplitudasining turli nuqtalarida ulaming o‘zaro
joylashishining o‘zgarishi qayd etuvchi qurilmalar yordamida
qayd etiladi. Fotosuratlar yoki fotoplyonkalarga bundan keyingi
ishlov berish egiluvchanlikning rivojlanganlik darajasini aniqlash
imkonini beradi.
Rentgenografik usul pay tuzilishining rentgenologik tahlili
asosida hisoblanadigan harakat amplitudasining mumkin bo‘lgan
nazariy qiymatini aniqlash imkoniyatini beradi.
Egiluvchanlik quyidagi birliklarda ifodalanadi:
1
)
burchak graduslarida,
2
) chiziqli o‘lchamlarda.
Ikkinchi holda test (masalan, tayoq bilan aylanish)
bajarayotganda
sportchining
katta
barmoqlari
orasidagi
eng kichik masofa (sm larda) uning mazkur mashqdagi
harakatlanuvchanligini xarakterlaydi. Egiluvchanlikning chiziqli
ko‘rsatkichlaridan foydalanganda o‘lchash
natijalariga turli
insonlarda bir xil bo‘lmagan gavda o‘lchamlarini (qo‘l yoki
oyoq uzunligi va hokazolami) hisobga olgan holda tuzatmalar
kiritish kerak.
Faol va passiv egiluvchanlik bir-biridan farqlanadi.
Faol
egiluvchanlik mushaklar faolligi hisobiga organizmning katta
amplituda bilan harakatlami bajarish qobiliyatini xarakterlaydi.
129
Passiv egiluvchanlik tashqi kuch hisobiga erishilishi
mumkin
bo‘lgan eng katta amplituda bilan aniqlanadi (8.2.-rasm). Mazkur
kuchning qiymati barcha o'lchashlar uchun bir xil bo‘lishi kerak;
faqat shu holdagina passiv egiluvchanlikning obyektiv bahosini
olish mumkin.
