|
TEMA:17. ORTA AZIYADA BUDDIZM TA’LIYMATININ’ TARQALIWI
|
| bet | 95/154 | | Sana | 25.12.2023 | | Hajmi | 111,08 Mb. | | #128134 |
Bog'liq O.A.ARXEOLOGIYASI OMK-2022TEMA:17. ORTA AZIYADA BUDDIZM TA’LIYMATININ’ TARQALIWI
REJE:
1. Budda haqqındaǵı ańız.
2. Buddizm táliymatı.
3. Dáslepki buddist missionerlarning Oraylıq Aziyaǵa kirip keliwi.
4. Regionda buddizmning jergilikli orayları.
TAYANISh SO'ZLER HA’M ATAMALAR: Kanishka, Bodxi, Gautama, Budda, Bodxisatva, Nirvana, Qoratepa, Simokatta, Kushon, Stupa, Qarawıltepa, Sansara
Budda haqqındaǵı ańız. Bir ańızda aytılıwına qaraǵanda, buddizmning payda bolıwı dúnyaǵa «Nurlangan Budda» atı menen ataqlı Siddxartxa Gautama Shak'yamuni turmısı menen baylanıslı. Shak'ya qáwiminen bolǵan knyaz balası Gautama mil. av. vI asirde dúnyaǵa keldi. Donolar tárepinen onıń keleshegi ǵayrıoddiy bolıwı haqqında boljaw etilgen edi. Ol aǵıl-tegil-shashinlikda ósip, tek turmıs quwanıshlarinigina bilar edi. Gautama qıyınshılıqsız úlken boldı, jası tolıw jasına jetip, úylendi, ullıq boldı. Onıń baxtiga hesh nárse qáwip solmasdi. Bir kún saraydan tısqarına shıqqan jas shaxzoda hámme denesi jara chaqalar menen belangan kesel insandı, odan keyin ǵarrılıq ǵam uwayımın jelkesine artqan cholni ushıratdı, keyin kómiw dástúrin hám aqır-aqıbetde tereń oy-qıyalǵa botgan darveshni kórdi. Bul tórt ushırasıw kemshilik kórmey ósińki shaxzodaning dúnyaǵa kóz qarasın pútkilley ózgertirip jiberdi. Shaxzoda turmısda baxıtsızlıq, kesellik, ólim bar ekenin hám dúnyada qıyınshılıqlar húkimran ekenin bildi. Gautama óz áke úyinen qayǵına tolıq halda shıǵıp ketti. Shashın aldırıp, turpayı kiyimlerdi ústine kiydi, jaslıǵında ótken kemsalıyqa, uwayımsız turmısındaǵı gúnálerin juwıw hám ullı haqıyqattı ańǵarıw maqsetinde ózin qıyınshılıq hám awır miynetke salıp, dúnyanı keza basladı. Sonday etip 7 jıl ótip ketti. Kúnlerden birinde Gautama ádetine kóre Bodxi (ań) tereki tagida o'tirib tereń pikir júrgizer eken, birdan “sanasın ashıldı” - turmıs dóngeleginiń siri hám ishki sebeplerin túsinip jetti, tórt múqaddes haqıyqattı angladi: dúnyanı ǵam-qayǵı basqaradi; onıń baslawshısı qálew hám tileklerge tolıq turmıstıń ózi bolıp tabıladı; ǵam-qayǵılardan nirvanaga tereń beriliw menengine qutılıw múmkin; haqıyqattı túsinip jetken kisin kúlpetlerden qutılıp, nirvanaga erisiwge júrgizetuǵın jol, usıl bar. Gautama bul tórt múqaddes haqıyqattı ańlap, Nurlangan Buddaga aylandı.
|
| |
