254
haqidagi axborot tashiydi. Bir marta shunday axborot almashinishi
natijasida barcha qatnashuvchilar
bir birlarining IP adreslarini, uzatish
qobiliyati va media turi haqidagi status bilan ogohlantiriladi. Keyin mos
transport protokolidan foydalanib ma’lumot uzatish jarayoni boshlanadi.
Odatda real vaqt transport protokollari sifatida RTP (real time protocol)
protokollaridan foydalaniladi. Seans davomiyligida, ishtirokchilar seans
parametrlarini o‘zgartirishlari mumkin masalan media turlari yoki
seansga SIP xabaridan foydalanib yangi guruhni qo‘shish.
SIP tarmog‘idagi resurs URI (uniform resource indetifier)
tomonidan aniqlanadi. Resurslarga misol qilib quyidagilarni keltirish
mumkin:
- Online
xizmatlar foydalanuvchisi;
- Xabar almashish tizimidagi xabar qutisi;
- Telefon nomerlari;
- Tashkilotdagi guruhlar masalan sotuvchilar;
URI
shuningdek port nomerini, parol va shunga bog‘liq
parametrlarni o‘z ichiga oladi.
5.2.7. Ovozni paketli uzatish tamoyillari. RTP, RTCP protokollari.
Ushbu mavzuda dunyoda ommaviy bo‘lgan yangi texnologiya –
Voice over IP (VoIP) yoki IP-telefoniya paketlarini marshrutlash
tarmoqlari bo‘ylab nutqli axborotni uzatish texnologiyalari ko‘rib
chiqiladi.
Ushbu texnologiya IP protokoldan foydalanib ma’lumotlarni
uzatishning raqamli kanallari bo‘yicha keyinchalik uzatish bilan ovoz
signalining kompressiyasini o‘z ichiga oladi. Odatda IP-telefoniya
Internet-telefoniya bo‘lib
hisoblanadi, bunda uzatuvchi tarmoq sifatida
Internet tarmog‘idan foydalaniladi.
Nutqni paketli uzatish xizmatlari bozorining hajmi bugungi kunda
milliard dollarni tashkil etadi, turli prognozlar bo‘yicha
yaqin yillar
davomida 8,5-24 mlrd. dollargacha oshadi. Ko‘pgina analitiklar bozor
kattaligini baholash nutqni paketli uzatish bo‘lib telekommunikatsion
industriyasi rivojlantirishning magistral yo‘li hisoblanishi bilan
o‘xshashdir. IP-telefoniya qo‘shimcha
tarzda telekommunikatsiya
sohasida yangi xizmatlarni: nutq va videokonferensiya, ilovalarga bir
vaqtda kira olish, abonentni tez topish va boshqalarni o‘z ichiga oladi.
IP – elektron axborotning aniq hajmidagi «paketlar»da raqamlangan
va qisilgan Internet tarmog‘i bo‘ylab uzatish
uchun foydalaniladigan
protokoldir. Internet to‘ri uchun istalgan yetishadigan masofada bunday
255
usul bilan tegishlicha qayta ishlangandan keyin, telefoniya umumiy
jarayonni tashkil etuvchisidan biri hisoblanganligi uchun axborotning
istalgan tipi (ovoz, video, kompyuter ma’lumotlari)
uzatiladi, ushbu
malaka ishi materiali u bilan cheklanadi.
IP-telefoniyaning afzalligini e’tiroz etib bo‘lmaydi. Birinchi
navbatda bu axborot uzatishning past qiymatidir. Axborotni qayta
ishlash universalligi uning dastlabki turidan qat’i nazar,
turli tipdagi
axborotni uzatish uchun bir xil kanallardan foydalanishdir. Bunda nutqni
paketli uzatish texnologiyasining ommaviyligi operatorlar ichida
bo‘lgani kabi, korporativ foydalanuvchilar ichida ham o‘sdi.
