32
ulardagi olib boriladigan tadqiqotlar bo’yicha ishlarning xalqarolashtirilganligi va
transnatsional korporatsiyalarning o’zlashtirilishini asosiy omil sifatida
ko’rsatishimiz mumkin. Hozirda mamlakatda chet el mablag’lari hisobiga
yaratilgan 1000 dan ortiq ilmiy-tadqiqot tashkilotlari ish yuritmoqda.
Amaliyot
shuni ko’rsatmoqdaki, ilmiy yondashuvni va kapitalni ko’p talab qiluvchi sohalar
tezkorlik bilan chet el kapitalini kiritish uchun muhim yo’nalishga aylanmoqda.
Tarixda birinchi marta investitsiyalarning oqimi rivojlangan mamlakatlarga
nisbatan rivojlanayotgan mamlakatlarda ko’proq bo’ldi. U 700 mlrd. dollarni yoki
2013 yilga nisbatan o’sish 4% ni tashkil qildi. 2014 yil yakuniga ko’ra aynan
ushbu guruhdagi mamlakatlarga butun dunyoning 56 % investitsiyalari
yo’naltirildi. Ushbu ko’rsatkichlarga erishishda chet el investitsiyalarini jalb qilish
va ularni boshqarishda samarali faoliyatni shakllantirish va mamlakatning
investitsion iqlimini takomillashtirish asosiy omil sifatida namoyon bo’ladi.
Investorlarga milliy xavfsizlikka taalluqli, mamlakatning
ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanishiga va jamiyat manfaatlariga zarar yetkazuvchi, atrof-muhitni ifloslovchi
loyihalarga investitsiya kiritish qat‘iyan man etiladi. Ko’pchilik investorlar uchun
Xitoy bozori yetarlicha sig’imli bo’lib, o’sish imkoniyatlari juda ko’p. Shuning
uchun ko’pchilik bu bozorga mablag’ kiritmoqda va ushbu bozorda o’z o’rnini
egallashga va daromad olishga urinmoqda.
33
XUOSA
O'zbekiston Respublikasining iqtisodiy o'sish ko'rsatkichlari qiymatlar, pul
mablag'lari yoki statistik ma'lumotlar orqali ifodalangan iqtisodiy holat va
o'sishning kengayishini yorituvchi ko'rsatkichlardir. Bu ko'rsatkichlar bilan
O'zbekistonning iqtisodiy faoliyatining o'zgarishlarini va rivojlanish darajasini
o'rganish mumkin.
Ba'zi asosiy o'sish ko'rsatkichlari quyidagilardir:
1. Iqtisodiy O'sish Foizi: Bu ko'rsatuv, O'zbekistonning
bruttoni ichidagi
iqtisodiy faoliyatingizning o'zgarishlarini ifodalaydi. Iqtisodiy o'sish foizi
yillardan yillarga, aylardan oylarga yoki bahordan bahoqa o'zgarishi bilan
belgilanishi mumkin.
2. GDP (Bruot Yurti Ichida Daxmadiy Mahsulot) - Bu ko'rsatuv,
mamlakatning yillik daxmadiy mahsulot tovar va xizmatlari mablag'larini
ifodalaydi. Bu ko'rsatkich, O'zbekistonning iqtisodiy o'sish darajasini va uni
boshqarishning oqibatlari haqida ko'proq ma'lumot beradi.
3. Export va Import tallanmalari - Bu, O'zbekistonning
eksport va import
mablag'larini ifodalovchi ko'rsatkichdir. Export va import darajalari, mamlakatning
xalqaro savdo aloqalaridagi faoliyatini va iqtisodiy aloqalarini yoritishga yordam
beradi.
4. Inflatsiya: Bu, tovar va xidmatlar narxi o'sishining umumiy darajasini
ifodalaydi. Inflatsiya ko'rsatuvlari, narxlar o'sishi haqida ma'lumot beradi va
mamlakatning iqtisodiy barqarorlik darajasiga ta'sir qilishi mumkin.
5. Ishsizlik Foizi - Bu, ish bilan bandlikda bo'lgan insonlar
proporsiyaniftiliqlikka ta'sir qiladi. Ishsizlik foizi iqtisodiy rivojlanish darajasining
yanada ko'rsatkichlari dan biridir.
Bu o'sish ko'rsatkichlari O'zbekistonning
iqtisodiy rivojlanishini va
faoliyatingizning yaxshi bo'lmasligi va muammo muammolarini tahlil qilishni
o'rganish uchun muhimdir.
Mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida olib borilayotgan
iqtisodiy islohotlar natijalar, shuningdek iqtisodiyotni modernizasiyalash asosida
34
zamonaviy tarmoq va ishlab chiqarish samaradirligini yo’lga qo’yilishi,
shuningdek mamlakatimiz iqtisodiy salohiyatining sezilarli darajada o’sib
borayotgani, ishlab chiqarilayotgan mahsulot va xizmat turlarining ko’payib,
mahsulot sifatining tubdan yaxshilanib borishi, milliy iqtisodiyotning yangicha
mazmun va mohiyat kasb etayotganligining dalili hisoblanadi.
Milliy iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish maqsadlari
quyidagilarda ko’rsatiladi:
–
iqtisodiyotning xomashyo yetishtirishdan iborat bir tomonlamaligiga
chek qo‘yish;
–
iste’molga tayyor, ya’ni tugallangan mahsulot ishlab chiqarishga o‘tish;
–
importni
cheklash, yani importni o‘rnini bosa oladigan tovarlarni
mamlakatning o‘zida ishlab chiqarib;
–
mahsulot sifati va raqobatbardosh tovarlar jahon bozori talablari
darajasiga olib chiqib, respublikaning eksport salohiyatini oshirish;
–
Sanoatning istiqbolli sohalariga ustuvorlik berib, barqaror iqtisodiy
o‘sishni ta’minlash;
–
mehnat resurslarining oqilona foydalanishini ta’minlash, yangi
texnika- texnologiyalarga o‘tish, jamiyatimizning milliy va tarixiy an’analariga
mos keladigan yangi sohalarni barpo etish;
- mamlakatimizda ishlab chiqariladigan tovarlar
bilan milliy bozorni
to‘ldirish orqali xalq iste’mol mollarining muhim turlariga bo‘lgan aholi
talablarini to‘laroq qondirish.
O’zbekistonda iqtisodiy islohotlarning har bir bosqichida
makroiqtisodiy barqarorlikni va iqtisodiy o’sishni ta'minlash asosiy ustuvor
vazifa bo’lib belgilab kelindi. Ma'lumki, iqtisodiy barqarorlik mamlakatning
YaIMida namoyon bo’ladi va unda davlatning iqtisodiy qudrati namoyon
bo’ladi.
