SHAKLLANTIRILAYOTGAN KOMPETENSIYALAR VA
AMALGA OSHIRISH USULI:
Tayanch kompetensiyalar:
Kommunikativ kompetensiya
Axborot bilan ishlash kompetensiyasi
Shaxs sifatida o’z-o’zini rivojlantirish kompetensiyasi
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi
Umummadaniy kompetensiyasi
Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo’lish hamda foydalanish kompetensiyasi
Fanga oid kompetensiyalar:
1._____________________________ _______
2._____________________________ _______
3._____________________________ _______
|
Amalga oshirish usullari:
Mal‘umotnoma, darslik,
lug‘at, jadval, ensiklopediya,
internetdan mavzuga oid axbo-rotni ola bilish interaktiv testlar,
didaktik materiallar b/n ishlash
Nutqda matematik terminlarni savodli qo‘llay olish.
Guruhlarda va juftliklarda ishlash.
|
DARS JARAYONI VA UNING BOSQICHLARI
|
ISHNING NOMI
|
BAJARILADIGAN ISH MAZMUNI
|
VAQT
|
1-bosqich: Tashkiliy qism
|
Salomlashish. Davomatni aniqlash. Ma’naviyat daqiqasi.
|
3 min
|
2-bosqich: Refleksiya. Extiyojlarni aniqlash.
|
Mavzuga ta’luqli lig’atlar.
|
6 min
|
3-bosqich: Yangi mavzu bayoni
|
Amaliy va nazariy tushuntirish, Test savollari. Slayd.
|
20 min
|
4-bosqich: Mustahkamlash
|
“Aqliy hujum”
|
11 min
|
5-bosqich: Baholash.
Dars yakuni.
|
Darsga faol qatnashgan o’quvchilarni rag’batlantirish
|
3 min
|
6-bosqich: Uyga vazifa
|
Nazariy ma’lumotlarni yodlab, amaliy topshiriqlarni mustaqil bajarish
|
2 min
|
Mavzu: Аmаliy mustаqil ishlаr: Mаktаb аtrоfidаgi ishlаb chiqаrish kоrхоnаlаridа qo‘llаnilаyotgаn ishlаb chiqаrish tехnоlоgiyalаri, ularda shаkllаngаn tеjаmkоrlik tizimi, mеhnаt unumdоrligini hisоblаsh vаоshirish yo‘llаrini o‘rgаnish.
Darsning maqsadi:
Ta‘limiy maqsad: O‘quvchilarga mаktаb аtrоfidаgi ishlаb chiqаrish kоrхоnаlаridа qo‘llаnilаyotgаn ishlаb chiqаrish tехnоlоgiyalаri, ularda shаkllаngаn tеjаmkоrlik tizimi, mеhnаt unumdоrligini hisоblаsh vаоshirish yo‘llаrini o‘rgаnish haqida ma’lumotlar berish.
Tarbiyaviy maqsad: O‘quvchilarni tozalikka, mehnatsevarlikka o‘rgatish. Turmushdagi ehtiyojlar va ulardan foydalanishni tushuntirish. Texnika xavfsizligi qoidalari, ish o‘rnini tashkil qilish qonun qoidalarini tushuntirish, sanitariya gigiyena talablariga to‘liq rioya etishni o‘rgatish.
Rivojlantiruvchi maqsad: O‘quvchilar mаktаb аtrоfidаgi ishlаb chiqаrish kоrхоnаlаridа qo‘llаnilаyotgаn ishlаb chiqаrish tехnоlоgiyalаri, ularda shаkllаngаn tеjаmkоrlik tizimi, mеhnаt unumdоrligini hisоblаsh vаоshirish yo‘llаrini o‘rgаnish haqida bilim, ko‘nikma va malakalarni hosil qilish.
Dars turi: Bilimlarni mustahkamlovchi. Yangi bilim beruvchi.
Dars uslubi: Tushuntirish, suxbat, tezkor savol – javob, amaliy mustaqil ishlar bajarish, munozara, ko‘rgazmali va boshqalar.
Dars metodi: guruhlarda ishlash, “Aqliy hujum”, “Kim epchil-u, kim chaqqon”, “Klaster”, “B/B/B” metodlaridan foydalaniladi.
Darsda jihozi: pazandachilik o‘quv xonasi, tikuvchilik ish qurollari va jixozlari, rasm va tarqatma materiallar, o‘quv qurollari, elekron materiallar, test materiallari.
Darsning borishi:
Tashkiliy qism:
Salomlashish
Davomatni aniqlash
Darsga tayyorgarlik ko‘rish
O‘quvchilar diqqatini darsga qaratish.
Uyga vazifani so‘rash:
Savol – javob o‘tkazish
Topshiriqlarni tekshirish
Yangi mavzu bayoni:
Umumta’lim maktabi o‘quvchilarning mehnat tarbiyasi, kasbiy bilim va ko‘nikmalarini dars jarayonida shakllantirishga e’tibor qaratilayotgan bir davrda, maktab atrofidagi ishlab chiqarish korxonalarida qo‘llanilayotgan yangi texnika va ilg‘or texnologiyalarni amalda qo‘llanilishini ko‘rish, texnologik jarayonlarni kuzatish, mehnat unumdorligini oshirish yo‘llarini o‘rganish maqsadida shu korxonalarga sayohat uyushtirish yaxshi samara beradi. Mehnat ta’limi boyicha o‘quv dasturida ko‘rsatilganidek, ishlab chiqarishga bir marta sayohat o‘tkazish nazarda tutiladi. Sayohatlar o‘tkazishdan maqsad avvalo o‘quvchilarda hozirgi zamon ishlab chiqarishi haqida tasavvur hosil qilishdir. Zero, o‘quv ustaxonalari sharoitida o‘quvchilar odatda materiallarga ishlov berishning sanoatdagi eng yangi yutuqlarini aks ettiradigan usullari bilan tanishish imkoniyatiga ega bo‘lmaydilar. Shunga ko‘ra aytish mumkinki, sayohat – o‘quvchilarni zamonaviy texnika, texnologiya va bevosita korxonada ishlab chiqarishni tashkil qilish bilan tanishtirishning yagona yo‘lidir. Sayohat anchagina muhim tushunchalarni, jumladan, «mehnat unumdorligi» tushunchasini shakllantirishda katta ahamiyatga ega. Bu tushunchani bayon qilish va ko‘rsatmali qo‘llanmalardan foydalanish orqali ham shakllantirish mumkin, albatta. Lekin bunda mazkur tushuncha o‘quvchilarning amaliy faoliyatidagi, jumladan, ishlab chiqarishga uyushtirilgan sayohatdagi kabi mustahkam o‘zlashtirilmaydi. Ular rejalashni to‘g‘ri bajarish va birikadigan detallarni aniq moslash qanchalik qiyinligini biladilar. Mehnat unumdorligini oshirishda texnika va texnologiyaning rolini ko‘rishlari o‘quvchilarda katta taassurot qoldiradi va ularning esida yaxshi qoladi. Shu tariqa tikuvchilik korxonasiga o‘tkazilgan sayohat davomida, o‘quvchilar har xil tikuv mashinalarining ishlashini, gazlamalarni to‘shama qilib maxsus mashinalarda qirqilishini ko‘rayotganlarida ularning mehnat unumdorligi haqidagi bilimlarini mustahkamlash va kengaytirish mumkin. Ular ilgari o‘rgangan materiallarni: qo‘l va elektr yuritmali tikuv mashinalari bilan tikish, qo‘lda va mashinalarda yo‘rmash, qo‘l va mexanik qaychilarda qirqish va hokazolarni eslasalar mazkur topshiriqni bajaradilar. Sayohatlarni tashkil etish va o‘tkazishda quyidagi asosiy masalalarni alohida ajratib ko‘rsatish mumkin: sayohatga tayyorlanish, sayohatni o‘tkazish va uni yakunlash. Sayohatga tayyorlanish. Bu ish sayohat obyektini tanlashdan boshlanadi. Obyektni tanlash sayohat jarayonida qoyiladigan vazifalar bilan belgilanadi. O‘qituvchi sayohat uchun obyekt tanlagach, korxona rahbarlari bilan kelishib oladi va sayohatni kim o‘tkazishi masalasini hal qiladi. Sayohatni o‘qituvchining o‘zi o‘tkazsa, eng ko‘p ta’limiy samaraga erishiladi. Chunki o‘qituvchi mana shu tadbirning ta’limiy vazifalarini, o‘quvchilarning tayyorligi va fan asoslariga doir bilimlarini yaqqol tasavvur etadi. Bularning xammasi unga ishni aniq olib borish, o‘quvchilarning diqqat – e’tiborini ular uchun eng muhim hisoblangan asosiy narsalarga qaratish imkonini beradi. O‘qituvchi sayohat vaqtida o‘quvchilarning aktivligini oshirish uchun ularga yakka
tartibda topshiriqlar beradi. Bu topshiriqlar turli xarakterda bo‘lishi, masalan: muayyan detalga ishlov berish tartibini yozishdan(marshrutli texnologik karta tuzishdan), qator operatsiyalar boyicha detal qirqimlarining eskizini tayyorlashdan, qo‘l mehnati bilan mashinada ishlashning unumdorligini taqqoslashdan iborat bo‘lishi mumkin.
Yangi mavzuni mustahkamlash.
Mustahkamlash uchun savollar:
1. Mehnat ta’limi darslarida sayohat darslarini tashkil etishning ahamiyati nimalarda ko‘rinadi?
2. Sayohatlarni tashkil etish qanday bosqichlarda amalga oshiriladi?
3. Sayohatga tayyorlanish bosqichida qanday ishlar amalga oshiriladi?
4. Sayohatni o‘tkazish bosqichini aytib bering.
5. Sayohat natijalarini qanday usullarda yakunlash mumkin?
Darsni yakunlash va o‘quvchilarni baholash. Kasbga yo‘llash xonasini tartibga keltirish.
Uyga vazifani e’lon qilish: mavzu bo‘yicha berilgan barcha ma’lumotlarni o‘qib-o‘rganib kelish.
Tartib raqam
|
Sinf
|
Sana
|
O‘TIBDO‘
(Imzo)
|
1
|
|
|
______________
|
2
|
|
|
3
|
|
|
4
|
|
|
5
|
|
|
DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI
MAVZU: Аmаliy mustаqil ishlаr: Mаktаb аtrоfidаgi ishlаb chiqаrish kоrхоnаlаridа qo‘llаnilаyotgаn ishlаb chiqаrish tехnоlоgiyalаri, ularda shаkllаngаn tеjаmkоrlik tizimi, mеhnаt unumdоrligini hisоblаsh vаоshirish yo‘llаrini o‘rgаnish.
TAYANCH SO’ZLAR: Gigiyena, tikuv mashinasi, xavfsizlik qoidalari, jihozlar.
|
MAVZUNING QISQACHA TA’RIFI:
Amaliy, nazariy o’rganish va amalda qo’llay bilish, Qoidalar, atamalar, tushunchalarni yodlash
|
O’QUV JARAYONINI AMALGA OSHIRISH TEXNOLOGIYASI:
Metod: interfaol.
Shakl: nazariy, amaliy.
Vositalar:Tikuv mashinasi va qurollari, o’lchov asboblari, kompyuter, proektor, ekran, plakat, tarqatma material, test savollari.
Baholash: reyting ball.
|
DARS AMALIYOTINING MAQSAD VA VAZIFALARI:
|
MAQSADLAR:
Ta’limiy: Mavzuni o’rgatish; dars jarayonida o’rganganlaridan foydalanib, mustaqil amalda bajarish ko’nikmasini hosil qilish.
Tarbiyaviy: Mavzu davomida o’quvchi fanga qiziqishini oshirish; boshqa fanga va hayotga bog’lash; ma’naviy, estetik tarbiya berish.
Rivojlantiruvchi: Mavzu orqali kasbga yo’naltirish. Test bilan ishlash ko’nikmasini hosil qilish; erkin fikrlashga o’rgatish.
|
SHAKLLANTIRILAYOTGAN KOMPETENSIYALAR VA
AMALGA OSHIRISH USULI:
Tayanch kompetensiyalar:
Kommunikativ kompetensiya
Axborot bilan ishlash kompetensiyasi
Shaxs sifatida o’z-o’zini rivojlantirish kompetensiyasi
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi
Umummadaniy kompetensiyasi
Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo’lish hamda foydalanish kompetensiyasi
Fanga oid kompetensiyalar:
1._____________________________ _______
2._____________________________ _______
3._____________________________ _______
|
Amalga oshirish usullari:
Mal‘umotnoma, darslik,
lug‘at, jadval, ensiklopediya,
internetdan mavzuga oid axbo-rotni ola bilish interaktiv testlar,
didaktik materiallar b/n ishlash
Nutqda matematik terminlarni savodli qo‘llay olish.
Guruhlarda va juftliklarda ishlash.
|
DARS JARAYONI VA UNING BOSQICHLARI
|
ISHNING NOMI
|
BAJARILADIGAN ISH MAZMUNI
|
VAQT
|
1-bosqich: Tashkiliy qism
|
Salomlashish. Davomatni aniqlash. Ma’naviyat daqiqasi.
|
3 min
|
2-bosqich: Refleksiya. Extiyojlarni aniqlash.
|
Mavzuga ta’luqli lig’atlar.
|
6 min
|
3-bosqich: Yangi mavzu bayoni
|
Amaliy va nazariy tushuntirish, Test savollari. Slayd.
|
20 min
|
4-bosqich: Mustahkamlash
|
“Aqliy hujum”
|
11 min
|
5-bosqich: Baholash.
Dars yakuni.
|
Darsga faol qatnashgan o’quvchilarni rag’batlantirish
|
3 min
|
6-bosqich: Uyga vazifa
|
Nazariy ma’lumotlarni yodlab, amaliy topshiriqlarni mustaqil bajarish
|
2 min
|
Mavzu: Аmаliy mustаqil ishlаr: Mаktаb аtrоfidаgi ishlаb chiqаrish kоrхоnаlаridа qo‘llаnilаyotgаn ishlаb chiqаrish tехnоlоgiyalаri, ularda shаkllаngаn tеjаmkоrlik tizimi, mеhnаt unumdоrligini hisоblаsh vаоshirish yo‘llаrini o‘rgаnish.
Darsning maqsadi:
Ta‘limiy maqsad: O‘quvchilarga mаktаb аtrоfidаgi ishlаb chiqаrish kоrхоnаlаridа qo‘llаnilаyotgаn ishlаb chiqаrish tехnоlоgiyalаri, ularda shаkllаngаn tеjаmkоrlik tizimi, mеhnаt unumdоrligini hisоblаsh vаоshirish yo‘llаrini o‘rgаnish haqida ma’lumotlar berish.
Tarbiyaviy maqsad: O‘quvchilarni tozalikka, mehnatsevarlikka o‘rgatish. Turmushdagi ehtiyojlar va ulardan foydalanishni tushuntirish. Texnika xavfsizligi qoidalari, ish o‘rnini tashkil qilish qonun qoidalarini tushuntirish, sanitariya gigiyena talablariga to‘liq rioya etishni o‘rgatish.
Rivojlantiruvchi maqsad: O‘quvchilar mаktаb аtrоfidаgi ishlаb chiqаrish kоrхоnаlаridа qo‘llаnilаyotgаn ishlаb chiqаrish tехnоlоgiyalаri, ularda shаkllаngаn tеjаmkоrlik tizimi, mеhnаt unumdоrligini hisоblаsh vаоshirish yo‘llаrini o‘rgаnish haqida bilim, ko‘nikma va malakalarni hosil qilish.
Dars turi: Bilimlarni mustahkamlovchi. Yangi bilim beruvchi.
Dars uslubi: Tushuntirish, suxbat, tezkor savol – javob, amaliy mustaqil ishlar bajarish, munozara, ko‘rgazmali va boshqalar.
Dars metodi: guruhlarda ishlash, “Aqliy hujum”, “Kim epchil-u, kim chaqqon”, “Klaster”, “B/B/B” metodlaridan foydalaniladi.
Darsda jihozi: pazandachilik o‘quv xonasi, tikuvchilik ish qurollari va jixozlari, rasm va tarqatma materiallar, o‘quv qurollari, elekron materiallar, test materiallari.
Darsning borishi:
Tashkiliy qism:
Salomlashish
Davomatni aniqlash
Darsga tayyorgarlik ko‘rish
O‘quvchilar diqqatini darsga qaratish.
Uyga vazifani so‘rash:
Savol – javob o‘tkazish
Topshiriqlarni tekshirish
Yangi mavzu bayoni:
Sayohatni o‘tkazish. Odatda sayohat qisqacha kirish so‘zi bilan boshlanib, unda o‘quvchilarga korxonaning mazkur iqtisodiy rayon va umuman xalq xo‘jaligi uchun ahamiyati yoritiladi. O‘quvchilar korxonaning mahsulotlari bilan ham tanishadilar, suhbatni texnika kabinetida yoki korxonaning tarixi, yutuq va an’analarini ifodalovchi stendlar bilan jihozlangan qizil burchakda o‘tkazish eng qulaydir. O‘qituvchi suhbat oxirida o‘quvchilarga korxona territoriyasidagi hatti - harakat qoidalarini tushuntiradi va yakka tartibda topshiriqlar berib, ularning qanday bajarilganini tekshirilishini aytadi. Sayohat ta’limiy vazifalarga bog‘liq holda o‘tadi. Masalan, o‘quvchilar korxonaga texnologik jarayon bilan tanishish uchun kelgan bo‘lsalar, tayyorlov tsexidan boshlab to pardozlash tsexigacha, ya’ni biror buyumni xomashyodan buyumga aylanishining hamma jarayonini kuzatadilar. Shu tariqa ular asta sekin bir tsexdan ikkinchi tsexga o‘tib, umuman korxonaning ishini bilib oladilar. Bunda o‘qituvchi har xil texnologik jarayonlarning o‘ziga xos tomonlarini alohida ta’kidlaydi. Natijada o‘quvchilar faqat mazkur korxonaga xos texnologik jarayon haqida emas, balki boshqa korxonalardagi shunga o‘xshash jarayonlar haqidagi tushunchaga ega bo‘ladilar. Sayohat natij alarini yakunlash. Sayohat uning natijalarini yakunlash bilan tugaydi. Ko‘pincha mehnat o‘qituvchisi sayohat tugagach o‘quvchilar bilan birga texnika kabineti yoki qizil burchakka qaytadi va ular topshiriqni qay tarzda bajara olganini, buning uchun kerakli material to‘plagan – to‘plamaganini aniqlaydi. Shundan so‘ng yozma hisobotlarni topshirish yoki ustaxonalardagi mashg‘ulotlarda yakunlovchi suhbat o‘tkazish vaqtini belgilaydi.
Yangi mavzuni mustahkamlash.
Mustahkamlash uchun savollar:
1. Mehnat ta’limi darslarida sayohat darslarini tashkil etishning ahamiyati nimalarda ko‘rinadi?
2. Sayohatlarni tashkil etish qanday bosqichlarda amalga oshiriladi?
3. Sayohatga tayyorlanish bosqichida qanday ishlar amalga oshiriladi?
4. Sayohatni o‘tkazish bosqichini aytib bering.
5. Sayohat natijalarini qanday usullarda yakunlash mumkin?
Darsni yakunlash va o‘quvchilarni baholash. Kasbga yo‘llash xonasini tartibga keltirish.
Uyga vazifani e’lon qilish: mavzu bo‘yicha berilgan barcha ma’lumotlarni o‘qib-o‘rganib kelish.
Tartib raqam
|
Sinf
|
Sana
|
O‘TIBDO‘
(Imzo)
|
1
|
|
|
______________
|
2
|
|
|
3
|
|
|
4
|
|
|
5
|
|
|
|
