• VII-ODarsda foydalaniladigan jihozlar
  • X-Otilganlarni takrorlash: 1. Quyosh tizim i, Yer, litosfera qanday hosil boMgan
  • Tasdiqla yman




    Download 3,7 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet22/87
    Sana19.02.2024
    Hajmi3,7 Mb.
    #158581
    1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   87
    Bog'liq
    Geografiya fani to\'garak

    Rivojlantiruvchi maqsad - O'quvchilarni mustaqil ishlash, ijodiy izlanish, guruxlarda 
    ishlash orqali bilim olishga, xotirani mustahkamlashga, tez fikrlash, fikrni aniq 
    ifodalashga o'rgatish, til madaniyatini o'stirish.
    V-Dars
    turi: Yangi tishuncha va qonunlarni o'rgatuvchi dars.
    VI-Darsda foydalaniladigan metodlar: Hamkorliktexnologiyasi, "Aqliy hujum" ,
    VII-ODarsda foydalaniladigan jihozlar: ko'rgazmalar
    VIII-Tashkiliy qism:
    a) salomlashilsh 
    b) navbatchi axboroti
    c) davomatni aniqlash 
    d) uyga vazifani tekshirish
    IX-Darsning rejasi:
    a) o'tilgan mavzuni takrorlash 
    b) yangi mavzu bayoni 
    c) 
    mustaxkamlash. 
    d) 
    O'quvchilarni 
    baxolash
    X-O'tilganlarni takrorlash:
    1. Quyosh tizim i, Yer, litosfera qanday hosil boMgan?
    2. Beruniy gipotezasi qanday mazmunga ega?
    3. Qaysi gipotezani ko‘pchilik tan olgan?
    XI-Yangi mavzu bayoni:
    Okean boyliklari va ulardan foydalanish. Olimlarning fikricha, hayot 
    okean sohillaridagi tolqinlar hosil qilgan „hayot sharbati — boUqasimon 
    loyqa"' li suv muhitida hosil boklgan. Okean suvlarida mikroskop bilan 
    ko‘rinadigan organizmlardan tortib 150 tonna keladigan ko‘k kitlarga- 
    cha, turli xil organizmlar yashaydi. Hozir Dunyo okeanida 160 ming 
    hayvon turi, 10 ming atrofida o bsimlik turi mavjud.
    Okean organizmlari yashash joylariga ko‘ra guruhlashtiriladi. Masa- 
    lan, bentos organizmlar — okean suvlari tubida, yotqiziqlar orasida 
    yashaydi. Nektonlar— z ikin ko‘chib yuruvchi organizmlar bo‘lsa, 
    planktonlar 
    suv 
    oqimlariga qarshilik ko‘rsata olmay, muallaq holatda 
    suzib yuruvchi organizmlardir (fitoplankton va zooplanktonlar).
    Dunyo okeani tabiiy boyliklarning xazinasi hisoblanadi. Bu boyliklar 
    biologik, kimyoviy, m a’danli va yoqilg'i-energetik resurslardan iborat. 
    Hozir biologik resurslarning 2% idangina foydalanilmoqda. Lekin bu 
    dunvoda iste’mol qilinadigan oqsil moddalarning 20% ini tashkil etadi.


    Dunyo okeanidan ovlanadigan organizmlarning 80% ga yaqinini ba- 
    liqlar, 10—12 % ini umurtqasiz hayvonlar, 8—10% ini dengiz sut- 
    emizuvchilari va suvoktlari tashkil etadi.
    Okean suvlaridan yiliga treska (10,7 mln t), seld (22,3 mln t), skumbriva 
    (5,1 mln t) baliqlari ko‘plab ovlanadi. Okean tubidan osh tuzi, brom, 
    magniy, oltingugurt, aluminiy, mis, uran, kumush, oltin olinadi.
    Dunyo okeanida neft \
    2
    l gazb\v\nch\ o‘rinda Fors ko‘rfazidan, ikkinchi 
    o‘rinda Venesuella qirg'oqlaridan, Shimoliy dengizdan, Meksika qo‘ltig‘idan 
    qazib olinadi. Xitoy, Kanada, AQSH, Avstraliya, Irlandiva, Turkiya, 
    Gretsiya, Fransiya va boshqa mamlakatlar sohillarida toshko‘miming 100 
    dan ortiq yirik konlari mavjud.
    Dunyo okeani eng muhim va arzon dengiz transport vazifasini 
    bajaradi. Iqtisodiy, savdo aloqalarining 80% i, mahsulotlar tashishning 
    95% i dengiz transporti orqali bajariladi. Dunyo xo‘jaligining rivoj- 
    lanishi, xalqaro mehnat taqsimotining yuzaga kelishi, savdo-sotiqning 
    rivojlanishi dengiz transporti tufaylidir. Hozir Dunyo okeani sohillarida 
    2700 ta dengiz port-shaharlari mavjud.
    Dengiz transportida tashiladigan asosiy yuk neft va neft mahsulot- 
    lariga to‘g‘ri keladi. Ba’zan bu mahsulotlarni tashiydigan maxsus kema- 
    tankerlar halokatga uchrab, sohil tabiatiga, dengiz organizmlariga katta 
    talafot keltirmoqda.
    Dengiz turizmi ham okean resurslaridan foydalanishning bir sohasi 
    sifatida tobora rivojlanmoqda. Undan tushgan yillik daromad 220 mlrd 
    dollami tashkil etgan.
    Dunyo okcanini muhofaza qilish milliy, regional va xalqaro ko‘lamda 
    amalga oshiriladigan tadbir. Dunyo okeanini tadqiq etish va foydalanish 
    hamda muhofaza qilish maqsadida ko‘plab xalqaro tashkilotlar tuzil- 
    gan. Xalqaro dengiz komiteti, Davlatlararo okeanografik komis- 
    siya (UNESKO qoshida) va boshqalar Dunyo okeani boyliklaridan 
    oqilona va tejamkorlik bilan foydalanish, ularni muhofaza qilish, tik- 
    lash va ekologik sharoitini yaxshilash borasida ibratli faoliyat 
    kocrsatmoqda.

    Download 3,7 Mb.
    1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   87




    Download 3,7 Mb.
    Pdf ko'rish