gipotezalardan bin mobilizmdir.
Mobilizm (yunoncha,
siljiydigan, harakatlanadigan) gipotezasini
1912- yilda nemis geologi A.Vegener ishlab chiqdi.
Lekin undan deyarli
9 asr awal vatandoshimiz Abu Rayhon Beruniy (973—1048) materiklar-
ning siljishi haqida shunday degan „Qit’alar go‘yo suv sathida suzib
yurgan daraxt barglari singari bir-biri tomon
yaqinlashib yoki uzoqlashib,
sekin harakatda bo‘ladi“. Beruniyning bu fikri mobilizm gipotezasi
mohiyatining o ‘zidir.
Litosfera plitalari tektonikasi. 1968- yilda amerikalik bir guruh
olimlar (L.R.Sayks, J. Oliver va b.)
tomonidan yangi mobilizm, ya’ni
„litosfera plitalari tektonikasi11 gipotezasini e’lon qilishdi. Bu Beruniy,
Vegener g*oyaIari asosida yaratilgan eng so‘nggi, mukammal gipote-
zadir.
Okean tubi tadqiqotlari, kosmik tasvirlar tahlili, aniq geodezik
o‘lchovlar va boshqa manbalardan olingan yangi m a’lumotlar
natija-
sida litosfera plitalarining turli tomonga, har xil tezlikda harakatla-
nayotganligi m a’lum bo‘ldi. Bunga yuqori
mantiya va astenosfera
qatlamlaridagi moddalarning uyurmali harakati sababdir (6- rasm).
