«tasdiqlayman»

GK asta-sekin boshlanib, ko‘p xollarda to‘satdan birlamchi AB o‘lchanganda yoki diagnostik ko‘rikda aniqlanadi. Bunday AG shakli asosida birlamchi tomirlarni regulyatsiya qiluvsi markaz, keyinchalik bu neyrogumaral va buyrak mexanizmining destruktiv (nevroz) o‘zgarishi kuzatiladi. Kasallik boshlarida bu mexanizm funksional xarakterga ega bo‘lib, AG ning kuchayib borishi natijasida ularga buyrak, yurak, markaziy asab tizimi va boo‘qa a’zolarning organik shikastlanishi qo‘shiladi.

Simptomlar, nishon a’zolarini shikastlanishidan dalolat beradi:

- miya va ko‘z: bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, ko‘rishning buzilishi, tranzitor ishimik ataka, xarakat va sezuvchanlikning buzilishi;

- yurak: yurak urib ketishi, ko‘krak sohasida og‘riq bo‘lishi, hansirash;

- buyraklar: chanqash, poliuriya, nikturiya, gematuriya;

- periferike arteriyalar: oyoq-qo‘lning muzlashi, o‘tib ketuvchi maymoqliq.

GB ning II va III bosqichlarida elektrokardiogramma tekshiruvida (EKG), chap qorincha gipertrofiyasi (ChQ) kuzatiladi, ya’ni gipertenziyaning kardial asoratlariga xos o‘zgarishlar xarakterlanadi. Kasallikning II bosqichida exokrdiografik (ExoKG) tekshiruvda miokardning ChQ devori gipertrofiyasi natijasida, miokardning og‘irligi oshadi. Rentgenologik tekshiruvda ChQ gipertrofiyasi va aorta ateroskleroz belgilari kuzatiladi.

Gipertonik angioretinopatyaning 4 ta bosqichi ajratiladi.

-birlamchi – arteriya va arteriolalarni minimal segmentli yoki diffuzli torayishi;

-ikkilamchi – arteriya va arteriolalarni o‘ta aniq torayishi va ular devorining qalinlashi, qalinlashgan arteriolalar bilan venalar bosilishi (Salyus - Gun kesishuv fenomeni); venalar qiyshiqligi va kengayishi;

-uchlamchi – arteriolalarni notekis torayishi va yaqqol sklerozi, qizil rangli qon quyilish o‘choqlari va bo‘shliqlari; ekssudatli turi “ko‘pchitilgan paxta ko‘rinishi”.

-to‘rtlamchi – uchlamchi bosqich belgilari, shuningdek ikki tomonlama ko‘ruv nervi so‘rg‘ichlari shishishi; to‘r parda shishishi va uning ko‘chishi; aniq o‘choqli, so‘rg‘ich va sariq tana atrofida (yulduzli figura); bir tomonlama yoki ikki tomonlama kuchayib boruvchi ko‘rishning pasayishi yoki to‘satdan ko‘rishning buzilishi.

Amaliyotda GB ning uchta klinik variantga ajratilgan: kardial, buyrak va serebral.

Kardial variant IBS shaklli kuchayib boruvchi kardioskleroz, zo‘riqib boruvchi koronal patologiyali xolat.

Buyrakli variantda erta giperfiltratsiya, davriy proteinuriya, gematuriya va keyinchalik buyrak yetishmovchiligi kuzatiladi.

Serebral variant tipik serebral krizlar bilan, ba’zan ishimik va gemorragik insultlar bilan kechadi.

Ko‘p xolatlar bir vaqtning o‘zida yuqoridagi belgilar birgalikda uchrashi mumkin.

Kardial asoratlardan GK bor bemorlarning 50%, bosh miya qon tomirlar buzilishi bilan 30%, buyrak yetishmovchiligi bilan 5% o‘lim bilan tugaydi.

GK klinik kechishidao‘ziga xosligi – gipertonik krizlar paydo bo‘lishi. SAG bor bemorlarda kam xollarda uchrab, faqat AB yuqoriga ko‘tarilgan fonida rivojlanishi mumkin. GK gi bor qari yoshdagi bemorlarda, kriz xolati uchrashi, AB ning oshishi davrida kasallikning birinchi belgilaridan biri bo‘lib hisoblanadi.

- yoshi 60 yoshdan >;

- AG aorta va uning asosiy shoxlari tomir elastligining pasayishida ateroskleroz rivojlanishi;

- sistolik bosimning izolyatsiyalangan yoki noproporsional oshishi;

- kasallik nisbatan yengil kechadi, yahshi sifatli keshishga ega;

- sistolik AD > 160 mm sm.us., diastolik < 90 mm sm.us.;

• 
  Aorta ustida II ton aksenti, qo‘pol metallik, sistolik shovqin, kuraklar oralig‘ida yaxshi eshitiladi.
  

AG ning ratsional farmakoterapiya muammosi bo‘lib, ya’ni antigipertenziv dori vositalarining ko‘pligiga qaramay bu kasallik dolzarbligicha qolmoqda. Zamonaviy dori vositalari AG si bor bemorlar uchun faqatgina samarali gipotenziv ta’sir ko‘rsatmasdan, asoratlar oldini olishda va a’zolar shikastlanishidan asraydi. AG kasalligida AB ni pasaytirishga qaratilgan asosiy maqsadlardan biri, kasallikning asoratlarini oldini olishdir. AB boshlang‘ich ko‘rsatkichga nisbatan 20-25% ga pasaytirish mumkin. AB optimal xolati ko‘rsatkichi deb sistolik 140 mm sm.us, diastolik - 90 mm sm.us dan past hisoblanadi. AB pasayish chegarasi gipertonik, ensefalopatiya, ko‘z tubi, buyrak perfuziyasi va boshqa hayot uchun muhim a’zolardagi o‘zgarishlar simptomlarini kuchsizlantiradi yoki butunlay yo‘qotadi.

3. 
   Bemorlar bilan ishonchli munosabat o‘rnatish.
   
4. 
   Davodan maqsad – bemor umrini uzaytirish va hayot tarzini o‘zgartirish.
   
5. 
   Davoning vazifalari- AB 140/90 mm sm.us. gacha pasaytirish yoki yoshga nisbatan (120-130/80 mm sm.us.- yoshlarda, <140/90 mm sm.us. –kariyalarda).
   
6. 
   Yurak qon tomir kasalliklarini keltirib chiqaradigan havf omillarini inobatga olish.
   
7. 
   Bemorga nomedikamentoz davo usullari va avzalliklari to‘g‘risida tushuntirib berish.
   
8. 
   Arterial gipertoniyaning yengil va o‘rtacha kechishida, hali nishon a’zolarini shikastlani kuzatilmaganda, davolash chora-tadbirlari ambulator sharoitda AB ni monitoring qilinadi.
   

Agarda bemorlarda diastolik AB 90-100 mm sm. us. Bo‘lsa va nishon a’zolari shikastlanishi kuzatilmasa, nomedikamentoz davoni samaradorligi 3 oydan kam bo‘lgan vaqt ichida baholash mumkin emas. Davoni AB ni ko‘taradigan ayrim dori vositalarini to‘htatishdan boshlanadi (nosteroid yallig‘lanishga qarshi vositalar, kortikosteroidlar, kombinirlangan oral kontraseptivlar, estrogenlar). Nomedikamentoz davo tana vaznini me’yorlashtirish, jismoniy sport bilan shug‘illanish, chekishni tashlash, autotrening, tuz miqdorini va alkogolni chegaralashni o‘z ichiga oladi. Semizlik AB ni oshishiga olib kelishi aniq. Inson 1 kg ozganda sistolik AB 2,5 mm sm. us. O‘rtacha pasayadi, diastolik- esa 1,5 mm sm. us kamayadi. Tana vazni indeksi quyidagicha hisoblanadi:

H/W², H- tana vazni (kg), W- bo‘yi (m). Agarda bu ko‘rsatkich 20-25 kg/m^{2 dan} yuqori bo‘lsa, bemorga ozish tavsiya etiladi.
Jismoniy aktivlik

AB pasaytirish uchun regulyar jismoniy mashqlar bajarish lozim. Mashqlarni zo‘raytirishni asta-sekin olib borish kerak. Qisqa vaqtli izotonik zo‘riqishlarga ko‘rsatmalar bor, masalan piyoda yurish. Izometrik zo‘riqishlar qarshi ko‘rsatma xisoblanadi, chunki ularni bajarishda AB ko‘tarilishi kuzatiladi.

Bemor asabiylashishdan saqlanishi kerak. Agarda buni qila olmasa, autotrening tavsiya etiladi.

Ovqatlanishning asosiy davolash tamoyillariga quyidagilar kiradi:

1. 
   Organizmni energiya sarflanishiga nisbatan ratsiondagi energetik quvvatni jiddiy e’tiborga olish kerak, chunki semizligi bor bemorlarda – sutkalik kaloriya kamaytiriladi; parxezni antiaterosklerotik yo‘nalishi va uni eykozopentaenli kislotaga to‘yinganligi, trombotsitlar agregatsiyasini kamaytiradi;
   
2. 
   Sutkalik erkin suyuqlik miqdorini 1-1,5 l iste’mol qilinish miqdorini kamaytirish;
   
3. 
   Markaziy asab tizimi va yurak qon tomir tizimini qo‘zg‘atuvchi oziq-ovqatlar (go‘shtli va baliqli sho‘rvalar, achchiq choy, kofe), qorin dam bo‘lishiga va ichak quldirashiga olib keladigan oziq-ovqatlardan (dukkaklilar, no‘hat, gazli ichimliklar va b.) iste’mol qilmaslik kerak;
   
4. 
   Parxez taomlar lipotrop moddaga boy va hujayrali qobiqqa ega oziq-ovqatlar, shuningdek dengiz mahsulotlaridan iste’mol qilish tavsiya etiladi (dengiz baliqlari, qisqichbaqa, omarlar, krevetkalar, dengiz karami);
   
5. 
   Osh tuzini iste’mol qilish chegaralanadi. Nimtatir oziq-ovqatlar iste’mol qilish tavsiya etiladi. Sutkalik ratsionda osh tuzi iste’moli 6 gr dan oshmaslik kerak. Natijasida gipoxloremiya holati yuzaga kelmaslik uchun sutkalik osh tuziga 2 gr dan kam bo‘lmasligi kerak. Osh tuzi o‘rniga ovqatlarni tuzlash uchun sanasol -1,5-3,0 gr/sut qo‘llash mumkin, o‘z tami bilan osh tuziga yaqin, natriy xlor saqlamaydi.
   
6. 
   Alkolgol iste’mol qilishni chegaralash. Alkogol vazopressor ta’sir ko‘rsatadi. Kundalik toza spirtga nisbatan 20 ml dan ko‘p iste’mol qilinishi AB oshishiga olib kelib, AG ni davolashga qiyinchilik tug‘diradi. Shuning uchun alkogolni sutkalik iste’moli toza spirtga nisbatan 10-20 ml/sut oshmasligi kerak. Bunda AB ni 5-10 mm sm. us. Pasayishiga olib keladi.
   
7. 
   Sut va qatiq mahsulotlari va o‘simlik parxezlari, magniy tuzlariga boy bo‘lib, AB pasayishiga olib keladi.
   
8. 
   Oziq-ovqatlarning kalsiyga to‘yinganligi foydali bo‘lib, iloji borija yog‘ va kofeinlardan saqlanish kerak. Qizil miya ildizi saqlaydigan oziq-ovqatlar iste’mol qilinish taqiqlanadi.
   

Zamonaviy tibbiyotda har xil ta’sir mexanizmga ega bo‘lgan gipotenziv dori vositalari keng qo‘llaniladi. (Jadv. 5-16).

- birlamchi topilgan turg‘un AG da diactolik AD> 95 mm sm.us.;

- nishon a’zolari shikastlanganda;

- nomedikamentoz davoning smarasizligida.

Gipotenziv dorilarni tanlashda, ularning nojo‘ya effektlarini rivojlanishiga olib keladigan havfni va ortostatik gipotoniyaga va AB judayam pasayib ketishiga olib kelmaslikni inobatga olish kerak. Davo samardorlgini pasaytiradigan havflarni yo‘qotish kerak.
Gipotenziv dori vositalarni qo‘llashdagi zamonaviy taktika.

• 
  AG ni davolashdan maqsadni quyidagicha izohlash mumkin: AB yuqori ko‘tarilganda kasallikni va o‘limni oldini olish (dorili profilaktika)
  
• 
  Kasallikni zo‘rayib ketishini olidni olish, asosan yurak gipertonik kasalligi (miokard gipertrofiyasining regressiyasi);
  
• 
  AB ni bemor uchun optimal bo‘lgan holatda ushlab turish;
  
• 
  Bemor hayot tarzi sifatini yaxshilash.
  

4. 
   Gipertonik krizlarning o‘rtacha og‘irlik va og‘ir kechishida;
   
5. 
   Aktiv davolanish davrida gipertonik kriznining yengil kechishi ko‘p uchraydi, kriz sababini aniqlanmasa va medikamentoz davoni to‘g‘ri tanlanmasa;
   
6. 
   Ambulator sharoitda kompleksli davolanishga qaramay AB pasayishi kuzatilmasa;
   
7. 
   Bemorning ishga layoqatligini baholash va simptomatik gipertenziyani inkor qilishda.
   

• 
  Davolanish monoterapiyadan boshlanadi.
  
• 
  Davo samaradorligini faqatgina 4 -6 haftadan keyin bilish mumkin.
  
• 
  Davodan samara bo‘lmasa: dori vositasi dozasini maksimal darajagacha ko‘tariladi, yoki qo‘shimcha gipotenziv dorilarni boshqa guruhidan buyuriladi, yoki ichayotgan dori to‘htatilib, shu guruxdan yangi dori buyuriladi.
  
• 
  Bir vaqtning o‘zida bir guruhdan bitta dori buyurish mumkin.
  
• 
  Har xil gipotenziv gurux dorilari ham davolanish tartibiga va ko‘rsatmalariga rioya qilishi kerak.
  

Bosqichma-bosqich tamoyillariga asoslanib olib borish.

Birinchi bosqich: tiazidli diuretiklar yoki kardioselektiv a- adrenoblokator.

Ikkinchi bosqich: diuretiklar+ -a adrenoblokator.

Uchinchi bosqich: diuretiklar+ a- adrenoblakator+ APF ingibitorlari.

Ba’zan boshqa gurux dori vositalaridan boshlanadi.

1. Kichik dozada gipotenziv vositalarini qabul qilish, AB oshiradigan dorilar (antidepressantlar, kortikosteroidlar, NYaQV, simpatomimetiklar, tumovga qarshi vositalar, alkaloidli sporinlari, kombinirli oral kontraseptivlar, psixotrop moddalar).

2. Shifokor tavsiyasini bajarmaslik.

3. Buyrak arteriyasi stenozi

4. Chekish, qizil miya ildizi, kofein iste’mol qilishi.

5. Semizlik.

6. Alkogol iste’mol qilish.

7. Osh tuzini me’yordan ko‘p iste’mol qilish.

8. Simptomatik arterial gipertoniya (ko‘p hollarda – buyrak kasalliklari).

9. Hajmiy zo‘riqish (masalan, diuretiklar dozasining yetishmovchiligi ).

Agarda davo samarasizligi aniqlanmasa, bemorni mutahassis maslahatiga yuboriladi. Ko‘rik vaqtidagi arterial gipertoniyani inkor qilish uchun, AB ni shifoxonadan oldin, ambulator monitoring o‘tkazish yo‘li bilan aniqlash kerak.

Umumiy ko‘rsatmalar

• 
  Izolyatsiyalangan sistolik arterial gipertenziyani ham davolash kerak.
  
• 
  Ko‘p holatlarda nomedikamentoz davo samaralidir.
  
• 
  Qariyalarda osh tuzini iste’mol qilishni chegaralash yoshlarga nisbatan, qariyalarda yuqori samaraga ega.
  
• 
  Medikamentoz dorilar yarim dozadan berish bilan boshlanadi.
  
• 
  70 yoshdan katta qariyalarda, agarda jiddiy yondosh kasalliklar kuzatilmasa, xuddi yoshlarni davolash usuli bo‘yicha davolanadi.
  
• 
  80 yoshdan katta qariyalarda asoratsiz AGda gipotenziv davo maqsadga muvofiq emas (hayotning davomiyligiga ta’sir etmaydi).
  
• 
  AB asta-sekin pasaytirish kerak.
  
• 
  Qariyalarda gipotenziv dorilar ko‘plab nojo‘ya ta’sirlar kuzatiladi.
  
• 
  Shuni unutmaslik kerakki, qariyalar AB ga ta’sir ko‘rsatadigan dorilarni ko‘p qo‘llashadi: NYaQV, antiparkinsonik vositalar, fenotiazin hosilalari.
  

M.S. Kushakovskiy (1995) ma’lumotlariga ko‘ra, qariyalardagi AG ni davolashda birinchi o‘rinda digidropiridinli sinfdan kalsiy antagonistlari (nifedipin 40mg/sut va uning analoglari) qo‘llaniladi. Ular yumshoq diuretik ta’sirga ega bo‘lib, AG ning pastreninli shaklida ham, buyrak va miya qon aylanishida, arteriyalar devorlari elastligiga faol ta’sir ko‘rsatadi. Kalsiy antagonistlar II avlodi o‘ta samarali va uzoq ta’sir etuvchi xususiyatga ega isradipin - 2,5-10mg/sut.

Iloji boricha tiazidli diuretiklardan kichik dozada buyurish, ya’ni gidroxlortiazid – 12,5-25mg/sut. Gipokaliemiya holatida kaliy preparatlari emas, kaliy saqlovchi diuretiklar yoki kombinirlangan dorilar, tiazidli va kaliy saqlovchi diuretiklar buyuriladi. Qariyalarda diuretiklar siydik qopini disfunksiyasini og‘irlashtiradi (masalan, siydik tutu olmaslik). Stenokardiya holatida diuretiklarga qarshi ko‘rsatma bo‘lganda, a-adrenoblokatorlarni kichik dozada buyuriladi. Izolyatsiyalangan sistolik arterial gipertenziyada APF ingibitorlari va kalsiy antogonistlari samaralidir (asosan yurak yetishmovchiligida). α₁-adrenoblokatorlarni o‘ta ehtiyotkorona qo‘llash talab qilinadi, chunki bu dori vositalari ortostatik gipotenziya bosh miya ishimiyasiga olib keladi.
Ishga layoqatlilik ekspertizasi

GK da vaqtinchalik ishga layoqatsizlik muddatini aniqlash:

• 
  I bosqich, kriz I tipi – 3-5 sut.
  
• 
  IIA bosqich, kriz I tipi – 7-10 sut.
  
• 
  IIA bosqich, kriz II tipi – 18-24 sut.
  
• 
  IIB bosqich, kriz I tipi – 10-20 sut.
  
• 
  IIB bosqich, krizII tipi – 20-30 sut.
  
• 
  III bosqich, kriz II tipi – 25-30 sut.
  
• 
  III bosqich, (qaytalanish) – tibbiy-ijtimoiy ekspertizasi (TIE).
  

Dispanser nazorat guruxi – “D3”. Terapevt nazoratidan o‘tib turadi: yiliga 2-4 marta kasallik kechishi darajasiga qarab hayot davomida nazorat qilinadi.

Boshqa mutahassislar tekshiruvi: kardiolog, oftalmolog, nevropatolog – kuzatuv yiliga 1 martadan kam emas, endokrinolog, urolog – ko‘rsatmaga asoslanib.

Quyidagi tekshiruvlar o‘tkazilishi shart:

1. yiliga 2-4 marta: umumklinik peshob va qon taxlillari, Zimniskiy sinamasi.

2. yiliga 1 martadan kam emas: qonning bioximik taxlili (lipidlar, elektrolitlar, kreatinin, mochevina, glyukoza), EKG, ExoKG, nevropatolog va oftalmolog maslahati.

Asosiy chora tadbirlar:

• 
  Sog‘lom turmush tarzi ko‘nikmalariga o‘rgatish.
  
• 
  Havf omillarini korreksiyalash.
  
• 
  Parxez.
  
• 
  Psixoterapiya.
  
• 
  Fizioterapiya va LFK.
  
• 
  Mehnat qilish tavsiyalari.
  
• 
  AG si bor bemorlarni medikamentozli profilaktika va algoritmga xos davolash. Kasallikni turg‘un davolanish davrida sanator-kurort davoni kardiologik sanatoriyalarda o‘tkazish (hurujsiz davrda).
  

XXI asrda AG kasalligini paydo bo‘lmasligi uchun, muammolarni oldini olishga keng e’tibor berildi., ya’ni yurak qon-tomir kasalliklar asoratlarini olidini olishda birlamchi profilaktika chora tadbirlari o‘tkazish – havf omillarini yo‘qotish va kamaytirish ( gipodinamiyani yo‘qotish, sog‘lom turmush tarzi, salbiy odatlarlarni yo‘qotish, AG kasalligi naslida bor bemorlarni dinamik kuzatish). Aniqlanishicha, birlamchi profilaktika bemor umrini10-20 yilga uzaytirib, insult va miokard infarkti uchrashini 8 martagacha kamaytiradi. Profilaktika zamonning boshqa kasalliklarini paydo bo‘lishini oldini olib va umrni uzayishini ta’minlaydi.

AG kasalligi profilaktikasini olib borishda ikkilamchi profilaktika ham asosiy rol o‘ynaydi – AG ning hurujlarini, fatal va nofatal asoratlarini oldini olishga qaratilgan bo‘lib, poliklinika sharoitida AG kasalligini davolash asosiy maqsadi bo‘lib hisoblanadi.

Profilaktik chora tadbirlarni sanitar –oqartuv ishlar doriasida olib borilganda, o‘quv dasturlardan foydalaniladi ( arterial gipertenziya maktabi). Bu esa AG bor aholini o‘z sog‘lig‘iga, sog‘lom turmush tarzi maslahatlariga, profilaktika va davolash chora tadbirlariga rioya qilishni talab qiladi.

1. Bemior N., 50 yosh, shikoyati boshning tepa-ensa sohasidagi og‘riqqa, yurganda hansirashga, tinch holatda nafas siqilishiga, yurak urib ketishiga, 10 yildan beri AB ning oshib turishiga. Tekshiruv vaqtida nafas siqilishi, ko‘piksimon balg‘amli yo‘tal, ko‘krak qismining siqilishi va AB 245/135 mm sm.us ko‘tarilgani kuzatildi. Umumiy ahvoli o‘g‘ir, teri rangi rangpar va nam. O‘pkada nafas kuchsiz va ikki tomonlama ko‘p nam hirillashlar bor. Yurak chegaralari 2 sm chapga siljigan, aorta ustida II ton aksenti, yurak cho‘qqisida sistolik shovqin eshitiladi. Yurak tonlari ritmik, bo‘g‘iqlashgan, taxikardiya 140 marta daqiqasiga. Jigar qovurg‘a yoyidan 1-2 sm chiqib turibdi. Shishlar yo‘q. EKG ritm sinusli, chap qorincha gipertrofiyasi belgilari kuzatiladi.

Klinik tashxis qo‘ying. Tekshiruv rejasi va davolashni belgilang.

Savollar	Javoblar
Qanday kasalliklar to‘g‘risida o‘ylash mumkin?	GB II dr. bosh miya va yurak shikastlanishi bilan. Asoraiti: Gipertonik kriz. O‘pka shishi.
Qo‘shimcha tekshiruv usullari.	UQT, UST, xolesterin, lipidlar, mochevina, kriatinin, qondagi qand miqdori, koagulogramma, ExoKG, ko‘krak qafasi rentgenoskopiyasi.
UASh taktikasi va davolash.	APF ingibitori, V adrenoblokatorlar, aspirin, nitratlar v/i, diuretiklar, ganglioblokatorlar, narkotik analgetiklar.

2. Bemor B. 40 yosh, qorin sohasida kuchli og‘riqqa shikoyat qiladi. Og‘riq qorin ostida, siquvchan xarakterga ega, hansirash, umumiy xolsizlik kuzatiladi. No-shpa bilan ohriq qolmadi.

Anamnezidan: 4 yildan beri YuIK bilan kasallangan. O‘tkazgan kasalliklari –OYaK, surunkali xolitsestit.

Ob’ektiv tekshirilganda: Umumiy ahvoli o‘rtacha og‘irlikda, teri rangi rangpar, muzdek, yopishqoq namli. O‘pkada vezikulyar nafas, yurak tonlari bo‘g‘iqlashgan, ritmik. Puls 56 zarba daqiqasiga, kichik to‘lishida. AB 90\60 mm.sm.us. Qorin yumshoq, epmgastriya sohasida og‘riq kuzatiladi.

EKG: ritm sinusli, ChSS -56. To‘liq AV blokada. R tishchasining yo‘qligi va QS tishchalar III,II va aVF tarmoqlarda aniqlanadi.

1. 
   Tahminiy tashhis qo‘ying
   

JAVOB: Chap qorincha orqa devorining O‘MI , Q tishchasi bilan, shoshilinch yordam ko‘rsatish va shifohonaga yuborish.

A. NSD

V. Miokardit

G. O‘MI

JAVOB: A.

A. Xinidin 250-750 mg 2 mahal kuniga

B. Propranolol 40 mg kuniga

V. Dipiramid 100 mg kuniga

G. Umumiy amaliyotda kuzatuv

JAVOB: B
4. Bemor 62 yosh, nafaqada, stenokardiya va gipertonik kasallik bilan kasallanib keladi. Shikoyati: bosh og‘rig‘i, hansirash, yurak urib ketishi, kichik jismoniy zo‘riqishdan keyin ko‘krak sohasida siquvchi og‘riq kuzatilishi. Anamnezidan: ahvolining yomonlashishini stress bilan bog‘laydi. Ob’ektiv tekshirilganda: terisi nam. O‘pkaning pastki chegaralarida kuchsiz nam hirillashlar eshitiladi. Yurak tonlari bo‘g‘iq, yurak cho‘qqisida sistolik shovqin eshitiladi. ChSS va puls -100 zarba daqiqasiga. AB-160/90 mm.sm.us. EKG: ritm sinusli ChSS-100 zarba daqiqasiga. PQ - 0,20 soniya. I, aVL, V5-6 QRS tarmoqlarda R tishchasi hisobiga, S tishcha hisobiga III aVF V1-3 kengaygan va deformatsiyalangan. QRS kompleksining davomiyligi0,16 soniya. ST sgmenti asosiy tishchaga nisbatan diskordant joylashgan.

1. Yuqorida keltirilgan belgilar uchraydigan 5 ta kasallikni ayting;

2. Sizning taxminiy tashxisingiz;

3. Tashxisni tasdiqlash uchun qo‘shimcha tekshiruv rejasi;

4. UASh taktikasi va davolash.

1. Yuqorida keltirilgan EKG dagi o‘zgarishlar, qanday kasalliklarda kuzatiladi;

2. Sizning to‘liq taxminiy tashxisingiz;

3. Ushbu bemorda arterial gipertenziyaning qaysi turi va samarali gipotenziv dori vositalarini buyuring;

4. UASh taktikasi va davolash;
6. Bemor T. 68 yoshda, ko‘p yillardan beri YuIK va GK bilan kasallangan. 5 yil oldin MI o‘tkazgan. Ohirgi 2 yil ichida shifokor maslahatiga asoslanib, aspirin, digoksin va diuretiklar ichib yuradi, chunki bemorda hansirash va oyoqlarda shishlar kuzatilgan. AB ning oshganda adelfan ichib yurgan. Ohirgi 3 hafta ichida erining tavsiyasi bilan mustaqil kuniga 2 mahal 1 tabletkadan atenolol 50 mg ichib yurgan.tekshuruv vaqtida bosh aylanishiga va kuniga 1-2 marta2-3 daqiqa hushidan ketishga, holsizlik, hansirashning kuchayishiga shikoyat qiladi. Ob’ektiv tekshirilganda AB 130/60 mm.sm.us. ChSS va puls 40 zarba daqiqasiga. Hamma tarmoqlarda PQ tishlari - 0,22 soniya, regulyar QRS kompleksining 1:2 nisbatda tushib qolishi kuzatiladi. I, aVL, V5-6 QRS tarmoqlarda S tishchasi hisobiga, R tishcha hisobiga III aVF V1-3, QRS kompleksi rSR ko‘rinishida kengaygan. QRS kompleksining davomiyligi0,16 soniya.

1. Yuqorida keltirilgan EKG dagi o‘zgarishlar, qanday kasalliklarda kuzatiladi;

2. Pulsning kamayishiga nima olib keldi.

3. Sizning to‘liq taxminiy tashxisingiz;

3. UASh taktikasi va rejali davolash;
7. Bemor G., 55 yosh, poliklinikaga sanitar-kurort haritani to‘ldirish uchun murojaat etdi. Anamnezidan: 4 yildan beri AB ko‘tarilib turgan. Otasi miokard infarktidan vafot etgan, akasida ham AB oshib turadi. Ambulator sharoitida davolanib yurgan. AB oshganda adelfan ichib turgan. Ob’ektiv tekshirilganda: bemor tulachadan kelgan.O‘pkada vezikulyar nafas. Yurak chegaralari: o‘ng chegara o‘ng to‘sh oldida, yuqori chegarasi III q/o, chap chegarasi -3 sm o‘rta o‘mrov chizig‘idan tashqarida. Auskultativ: yurak tonlari bo‘g‘iqlashgan, ritmik, aorta ustida I Iton aksenti eshitiladi. Puls 84 zarba/daqiqasiga, ritmik. AB 170/100 mm.sm.us. Jigar kattalashmagan.

1. AB oshishi bilan kechadigan kasalliklar guruhini sanab o‘ting;

2. Sizning taxminiy tashxisingiz;

3. Tekshiruv rejasi;

4. Asosiy gipotenziv dorilar guruhini sanab o‘ting.
8. 58 yoshli bemor 4 yildan beri AB 160/90 mm sm. us.ko‘tarilishi kuzatilgan. Oldinlari bosh og‘riganda kuzatilganda adelfan ichib yurgan. Yiliga 1-2 marta shifoxona davosini olgan. 8 oydan beri shifokor maslahatiga ko‘ra kuniga 2 mahal berlipril 5 mg va gipotiazid haftasiga 2 marta ichib yurgan. Davolash fonida AB 120- 130/80 mm.sm.us. turgan. So‘ngi 2 oy ichida qiynoqli quruq yo‘tal bezovta qilgan, asosan holati gorizontal holatda bo‘lganda kuzatilgan. Tanish shifokorga murojaat qilgan. Surunkali bronxit qo‘zg‘alish davri deb tashxisi qo‘yilgan, bromgeksin, ampitsillin, kalsiy glyukonat darilari buyurilgan. 10 kunlik davo samara bermagan. Ob’ektiv tekshirilganda: ichki a’zolarda o‘zgarishlar topilmagan. AB 130/80 mm.sm.us.

1. Sizning taxminiy tashxisingiz;

2. Quruq yo‘tal sababini ko‘rsating;

3. UASh taktikasi;

4. Tekshiruv rejasi;

5. AG olib keladigan asosiy havf omillarini sanab o‘ting.

1. AB oshishi bilan kechadigan kasalliklar guruhini sanab o‘ting;

2. Sizning taxminiy tashxisingiz;

3. Tekshiruv rejasi;

4. Davolash (nomedikamntoz va medikamentoz).
10. Bemor A., 66 yosh, to‘satdan tunda nafas olishning yetishmovchilik huruji, bosh og‘rig‘i bilan uyg‘ongan. Anamnezidan: 15 yildan beri gipertonik kasalligi bilan kasallanib kelgan. 3 yil oldin miokard infarktini o‘tkazgan. Ob’ektiv tekshirilganda: umumiy ahvoli og‘ir. holati ortopnoe holatda. Nafasda yaqqol hansirash kuzatiladi. O‘pkada har-hil kalibrli nam xirillashlar kuzatiladi. Yurak tonlari bo‘g‘iq, aorta va o‘pka arteriyasi ustida II ton aksent, yurak cho‘qqisida ot dupiri eshitiladi. ChSS 100 zarba daqiqasiga, ritmik. AB 210/120 mm.sm.us. Qorin yumshoq og‘riqsiz. Periferik shishlar yo‘q.

1. Bemor ahvolini yomonlashtiradigan sababni ko‘rsating;

2. Sizning to‘liq taxminiy tashxisingiz;

3. Dorilarni dozasini ko‘rsatib shoshilinch yordam ko‘rsatish.