IV. AMALIY MASHG‗ULOT MATERIALLARI
39
bazalarini yaratish kabi bir qator vazifalar yuklatilgan. Albatta, bunday vazifalarni
bajarish
uchun AKM va AKM lar texnik, dasturiy, axborot, lingvistik,
tashkiliy-
texnologik hamda kadrlar ta‘minotiga ega bo‗lishi kerak. An‘anaviy kutubxonalar
uchun kompyuter va boshqa bir qator texnika vositalarini sotib olish, kutubxonada
lokal tarmoq barpo qilish hamda internet tarmog‗iga ulanish bilangina cheklanib,
AKM va ARM yaratdik deb o‗ylash xatodir, zero zamonaviy talablarga javob
beruvchi AKM va ARM larini barpo qilish o‗ta murakkab va ancha mablag‗
hamda vaqt talab qilinadigan ishlardandir. Bugungi kunda kutubxonalar uchun
faqat texnika vositalarini sotib olish, o‗rnatish, kutubxonada lokal tarmoq yaratish,
Internet tarmog‗iga ulash bilan avtomatlashtirilgan
axborot-kutubxona tizimlari
yaratdik deb o‗ylash noto‗g‗ridir.
Kutubxona texnologiyalarini avtomatlashtirishda dasturiy ta‘minotning o‗rni
beqiyosdir. Bizga ma‘lumki, avtomatlashtirilgan axborot - kutubxona tizimi
(AAKT) o‗zaro yagona ma‘lumotlar bazasi orqali bog‗langan bir necha (dasturiy,
texnik, axborot, lingvistik, tashkiliy-texnologik va kadrlar) ta‘minotlardan iborat.
Ana‘naviy kutubxonada ushbu ta‘minotlar
tizimini yaratmasdan turib, AKM va
ARM yaratish hech qanday samara bermaydi. AKM va ARM lar barpo qilinishi va
ular to‗laqonli faoliyat yuritishlari uchun kutubxonadagi quyidagi asosiy jarayonlar
avtomatlashtirilishi zarur:
• kutubxonaga qabul qilinayotgan yangi hujjatlarga avtomatik tarzda (texnik
va ilmiy) ishlov berish;
• kartotekalarni, nashrlar ro‗yxatini,
buyurtmalarni, xatlarni, hisobot
hujjatlarini tayyorlash;
• qabul qilinayotgan hujjatlarning ma‘lumotlar bazasini yaratish;
• turli mavzudagi adabiyotlar arxivini yaratish va undan nusxa olish bo‗yicha
operatsiyalarni bajarish;
• kitobxonlar so‗roviga mos holda bibliografik tasvirning barcha elementlari
bo‗yicha
qidiruvni bajarish;
• kutubxonaning axborot va davriy nashrlarining ma‘lumotlar bazalari orqali
xizmat ko‗rsatish;
• jurnal maqolalarining bibliografik tavsiflari massivini yuritish;
• elektron ma‘lumotnomalar yaratish;
• berilgan adabiyotlarni nazorat qilish;
• kitobxonlar va ularning formulyarlarini hisobga olish;
• berilgan adabiyotlarni kitobxonning formulyariga avtomatik tarzda yozib
qo‗yish;
• kitoblarni o‗z vaqtida qaytarib berilishini nazorat qilish;
• kutubxona elektron katalogini shakllantirish, yuritish.
IV. AMALIY MASHG‗ULOT MATERIALLARI
