74
polosali signal hosil bo‘ladi (5.7- rasm). Keyin chiqishda BYoP (yuqori yoki past)
signalni o‘tkazadigan filtr qo‘yiladi.
5.7- rasm. Filtrlash usulida bitta yon polosa signalini shakllantirish
Halqali BYoP modulyatorning tuzilish sxemasi 5.8- rasmda keltirilgan.
5.8- rasm. Halqali BYoP modulyatorning tuzilish sxemasi
Kirish signali
u 1 =U 1 cosω 0 t va
u 2 =U 2 cosΩt bo‘lsin va chiqishda faqat bitta,
masalan, pastki yon
u chiq =U chiq cos(ω 0 -Ω)t chastotani olish talab qilinsin. Bu
ifodani
u chiq =U chiq cosω 0 t+U chiq sinΩtsinω 0 t ko‘rinishda yozish bilan u ikkita
tebranishlar ko‘paytirgichlari chiqishlarida (ular sifatida BM yoki KM ishlatilishi
mumkin)
olinadigan
tebranishlarni
qo‘shish natijasida shakllantirilishi
mumkinligini payqaymiz. 1-KM kirishiga
u 1 va
u 2 signallarni va 2-KM kirishiga
esa faza aylantirgich yordamida faza bo‘yicha 90
0
ga buralgan
u 1 va
u 2 signallarni
berish bilan (5.8- rasm) har bir ko‘paytirgichning (1-BM va 2-BM) chiqishida
ikkita kirish signallarining ko‘paytmasiga proporsional bo‘lgan
U 1.2-chiq =a u 1-kir u 2- КМ1 (BМ) π/2 π/2 ( ± ) КМ2 (BМ) сos(ω-Ω)t U Ω U ω cosΩtcosω 0 t U ω sinω 0 t U ω sinω 0 t U Ω sinΩt U Ω sinΩt U ω cosω 0 t mU Ω U ω cosΩt mU Ω U ω cos(ω+Ω)t
75
kir kuchlanishni olamiz. Summatorning chiqishidagi kuchlanish
u chiq = u 1-kir + u 2- kir =aU 1 U 2 cos(ω 0 -Ω)t bo‘ladi.
Yuqori yon polosani shakllantirish uchun BPM sxemasida qo‘shish qurilmasi
o‘rniga ayirish qurilmasini qo‘yish kerak bo‘ladi.
BYoPning afzalliklariga quyidagilar kiradi:
- tashuvchi chastota tebranishlarini uzatishga quvvat yo‘qotishlarining va
bitta yon polosaning yo‘qligi, buning hisobiga yon polosa uzatadigan
tebranishlarning quvvatini va demak, aloqa tizimining ishlash masofasini oshirish
mumkin;
- modulyatsiyalovchi signal bo‘lmaganida (kutish rejimida) uzatkichning
quvvati sarflanmaydi, chunki tashuvchi chastota tebranishi bo‘lmaydi;
- egallanadigan chastotalar polosasi kichik, bu berilgan to‘lqin diapazonida
o‘zaro halaqitlarsiz ishlaydigan stansiyalar soni oshirishga imkon beradi;
- radioqabul qilish qurilmalari torroq o‘tkazish polosasiga ega bo‘ladi, bu
qabul qilgich kirishida halaqitlar darajasini kamaytirishga imkon beradi;
- BYoPli aloqa istalgan modulyatsiyalash turida (AM, ChM, FM) qo‘llanishi
mumkin.
BYoP signallarning asosiy afzalligi egallanadigan chastotalar polosasining
ikki martaga qisqarishi hisoblanadi, bu radiokanallarni chastota bo‘yicha
zichlashtirish uchun, masalan, chastotalar dipazoni chegaraviy yuklanishi
sharoitlarida QTda aloqada sezilarli bo‘lib qoladi.
BYoPning kamchiliklariga quyidagilar kiradi:
- BYoP signallardan foydalanish bilan aloqa qabul qilish va uzatish
apparaturasining
murakkablashtirilishi
hisobiga
erishiladi.
Qabul
qilish
qurilmasida uzatichning tashuvchi (so‘ndirilgan) tebranishi bilan kerakli tarzda
sinxronlashtirilgan tashuvchi tebranishni qayta tiklash zarur bo‘ladi;
