|
Beshinchi mavzu: Qadimgi turkiy til, eski turkiy til vaBog'liq H. Dadaboyev - O`zbek terminologiyasiBeshinchi mavzu: Qadimgi turkiy til, eski turkiy til va
eski o ‘zbek adabiy tili terminologiyasi
Reja:
1. Qadimgi turkiy til terminologiyasining mavzuiy guruhlari.
2. Eski o‘zbek tili terminologiyasining hosil b o iis h yo‘llari.
3 .0 ‘zbek tili terminologiyasining boyish manbalari.
Asosiy tushunchalar: adabiy til, til xususiyatlari, so ‘zboylik, runik bi-
tiktoshlar, ijtimoiy-siyosiy terminlar, soliq va boj terminlari,tibbiy terminlar,
ekstralingvistik omillar, terminlarning yasalishi, o ‘zlashmalar,eski o'zbek
adabiy tili, zoonimlar, anatomik terminlar, astroponimlar.
Turkiy yozma-adabiy tilning dastlabki namunalari sirasiga tegishli qa
dimgi run bitiklari, shubhasiz, turkiy xalqlar ajdodlariga xos yuqori dara-
jada shakllangan lisoniy madaniyatidan darak beruvchi manba vazifasini
o‘taydi. Qadimgi turkiy tilning fonetik-fonologik, morfem-morfologik,
leksik-semantik va sintaktik xususiyatlari 0 ‘rxun-Yenisey(Enasoy) tosh
bitiklari va epitafiyalarida o ‘z ifodasini topgan. Runik obidalar janr nuqtai
nazaridan olti guruhga taqsimlanadi:
tarixiy-biografik bitiklar: Kultegin, M o‘g ‘ilon (Bilga qag‘an), Kuli-
cho’r, To‘nyuquq, 0 ‘ngin, Selenga, Sujun, Qorabalg‘asun bitiktoshlari;
epitafik bitiklar: Yenisey, Talas, Tuva, Xaqosiya qabr toshlari;
qoyalar, toshlar va qurilishlardagi (Xo‘yto‘-Temir) bitiklar;
diniy matnlar: “Folnoma” folkitobi;
Turfondan topilgan yuridik/huquqiy hujjatlar;
Maishiy narsa-buyumlardagi bitiklar.
Runik bitiklar va ilk eski turkiy til obidalari leksikasi tarkibida bir qa-
ncha terminologik tizimlaming mavjudligini turkiyshunoslikda olib boril-
gan izlanish va maxsus tadqiqotlar tasdiqlagan. Xususan, quyidagi mavzui
guruhlarga oid terminologik tizimlar bitiklar matnida faol qo‘llangan:
36
|
| |
