|
T okrtini m avzu: T erm inologik lek sik an in g um um adabiyBog'liq H. Dadaboyev - O`zbek terminologiyasiT okrtini m avzu: T erm inologik lek sik an in g um um adabiy
lek sik a bilan m unosabati
Reja:
1 .Umumadabiy so‘zlaming terminologiya shakllanishi va rivojlanishi-
dagi roli.
2. Terminologiya tarqqiyotida sheva elementlarining o ‘mi.
Asosiy tushunchalar: leksik fond, umumadabiy leksika, terminologik
leksika, xoslanmoq, maxsus tushuncha, maxsus та ’no, dastlabki та ’no,
transterminlashuv, denotat, nominativ-denotativ vazifa.
Terminologiyaning shakllanish va taraqqiy etish jarayoni tilga xos so‘z
yasalishi qonuniyatlari hamda tilning leksik fondi asosida sodir bo‘ladi.
Umumiste’molga oid leksikaning terminlashuvi tarixiy hisoblanadi. Bu
hodisa til va terminologiya orasidagi ikki tomonlama munosabatning mav-
judligini ko‘rsatadi. Mazkur jarayon shuningdek, umumadabiy leksika va
terminologik leksika o ‘rtasidagi jips aloqalarda yaqqol namoyon bo‘ladi.
Umumadabiy so‘zlar so‘zlashuv tili, dialektlar, lahjalar va sotsial jar
gon, argolaming leksik boyligi va meyorini tashkil qiladi. Ayni zamon-
da, umumxalq so‘zlari har qanday milliy til terminologiyasini hamisha
to‘ldirib, kentaytirib boruvchi manbalardan biri tarzida e’tirof etiladi.
Umumadabiy so'zlaming terminologik leksika tizimiga ko‘chishi, ya’ni
transterminlashuv (Ismailov 2011)ning ikki turi mavjudligi aniqlangan.
Terminologiyaga ko‘chgan umumadabiy leksik birliklaming m a’lum
qismi o‘z m a’nosini saqlab qolgan holda ishlatiladi: ildiz, suv, shamol, den-
giz, daryo, oy, quyosh, bug ‘doy, tol, uzum, shimol, janub, yer, ayg ‘ir, baliq va
sh.k. Bu o ‘ta keng qamrovli leksika qatlami bo‘lib, mavzu jihatdan jamiyat,
inson, tabiat, ekologiya, hayvonot (fauna) va o ‘simlik dunyosi (flora) bilan
mustahkam aloqada bol’gan. Qayd etilgan so‘zlar keng umumadabiy ham
da o ‘z navbatida, tor, maxsus sohaga taalluqlidir. Mazkur so‘zlaming ifoda-
30
lanuvchisi va ifodalovchisi turli sohalarda mos tushadi, ammo ular m a’no
|
| |
