17
Jismoniy tarbiya ta’limi jarayonini rejalashtirishda yuzakilikga yo‘l qo‘yish,
nomigagina, faqat tekshiruvchilarga taqdim etish uchun kerak bo‘ladigan xujjatlarni
tuzish ta’lim - tarbiya jarayonining muvaffaqiyati uchun xizmat qilmaydi, ta’lim
jarayonida o‘qitadiganlar bilan o‘qitiladiganlarning munosabatlarida rasmiyatchilikni
yuzaga keltiradi.
Rejalashtirish o‘qituvchining ijodiy ishi. Maktabning sharoiti, o‘quvchila rining
jismoniy
rivojlanganligi, tayorgarligi darajasi, olib borilishi mum kin bo‘lgan sport-
sog‘lomlashtirish, ommaviy sport ishlari, maktabdan tashqari jismoniy madaniyat
muossalari, ota-onalar bilan aloqalarni yo‘lga qo‘yish keng ta’limiy, tashkiliy
jarayonning mazmunini o‘zida mujassamlashtiradi, o‘quv yili uchun jismoniy tarbiya
ta’limini muvoffaqiyatini ta’minlaydi, mutaxasisdan esa zaruriy kasbiy bilimlarga ega
bo‘lish talabini qo‘yadi.
DTSti tavsiya qilgan jismoniy madaniyat fani davlat dasturi materi allarini
o‘qitishning o‘quv rejalarini tuzish programma materialni mexanik taqsimoti tarzidagi
oddiy kanselyariya ishi emas.
Rejalashtirish o‘qituvchining o‘tgan o‘quv yili davomida amalga oshirgan o‘z ish
faoliyati va to‘plagan tajribasini ijodiy tahlili asosida
uni nazariy va amaliy
innovatsiyalar bilan boyitib, yangi mulohazalar bilan boyitib, o‘quv yili uchun
vujudga kelgan shart-sharoitlardan kelib chiqib ta’lim jarayoniga lozim bo‘lgan
o‘zgartirishlarni kiritish orqali o‘qitish jarayonining yangi loyihala rini tuzishdan iborat
bo‘lgan ma’sulyatli faoliyatdir.
Umumiy ta’lim maktabida o‘quv ishlarini rejalashtirish uchun o‘qituvchi o‘quv
yilining boshlanishidan avvalroq tayyorgarligini boshlaydi. Sohaning innovatsiyalari,
zarur axborotlarni to‘playdi. Bu ma’lumotlar o‘quv materialini tartibli, samarali
o‘qitishning shakllari va vositalarini to‘g‘ri aniqlash, tanlash va foydalanishda yordam
beradi.
Rejalashtiruvchi
rejalashtirishni boshlashdan oldin maktabning jismoniy
madaniyat ta’limi jarayoniga oid quyida tavsiya qilingan ma’lumotlar, dalillar,
taxlillarning yakuniy natijalari, hisobotlardagi tavsiyalar va boshqalar bilan tanishadi.
Ular
:
18
1. Rejalashtiruvchi har bir parallel sinflarning o‘quv dasturi materi alini chuqur
o‘rganadi. O‘zlashtirlishi qiyin mashqlar texnikasini o‘rgatishni so‘ngi sinflarda ham
davom etishini e’tiborga olib mavzularni o‘qitish ketma-ketligini, harakatning
texnikasini to‘liq yoki uni bo‘laklarga ajratib o‘qiti lishini alohida yoki qator darslarga,
o‘quv choragiga vazifa qilib belgilaydi. Eng muhimi, o‘quv dasturi mazmunini to‘liq
bilishi, ularni sinfma - sinf taqsimlashdagi ketma-ketlikka rioya qilishda xatoga yo‘l
qo‘ymaslikga urinadi.
2. Mashg‘ulot (dars) ishtirokchilari (o‘quvchilar)ning tarkibi, ularning salo
matligi holati, ularning
nazariy tayyorgarligi darajasi, jismoniy va texnik
tayyorgarligini hisobga olish bilan tuzilgan o‘quv rejalari real (haqqoniy) tuzilgan deb
qaraladi. Qayd qilingan ma’lumotlarni yig‘ish rejalashtiruvchidan oldingi o‘quv yilida
tayyorlangan hujjatlarni o‘rganishni - tibbiy ko‘rik varaqalari, o‘quv choraklari yakuni,
yillik hisobotlarni taxlil qilish, o‘quvchilar bilan suhbat natijalari yangi rejalarning
hayotiy chiqishiga yordam beradi.
3. Maktabning jismoniy madaniyat va sport inshootlari, anjomlari va ular dan
foydalanish uchun mavjud shart-sharoitni hisobga olish rejalashtirish ishini samarador-
ligini oshiradi va mavjud muammolarni hal qilish uchun chora-tadbirlarini
rejalashtirishga imkoniyat yaratadi.
4. Maktab direksiyasi va pedagoglari jamoasining
maktab jismoniy madaniyati
jarayoniga munosabatini bilish uchun maktabning jismoniy tarbiyadan sinfdan
tashqari ishlarning yillik rejasi va maktab direktorining umumiy ish rejasi bilan
tanishiladi.
5. Maktab joylashgan muzofatning relefi, iqlimi, ob-havosi o‘rganiladi.
6. Viloyat va tuman sport musobaqalarining kalendar rejalari bilan tani shiladi va
shu asnoda maktabning ommaviy sport - sog‘lomlashtirish ishlarining rejalari tuzishga
tayyorgarlik ko‘riladi, qayd qilingan musobaqalarning o‘tka zilishining taxminiy
muddatlari haqida ma’lumotlar to‘playdi. “Umid nihollari” musobaqalarining birinchi
va ikkinchi bosqichlarini maktabda o‘tkazish (kollejlarda “Barkamol avlod”
musobaqalarini tayyorlash, o‘tkazish) rejalashtiriladi.
19
7. Viloyat va tumanlardagi yetakchi sport turlarini aniqlaydi va ulardan o‘z
maktabida shu turlar bo‘yicha mashg‘ulotlarni tashkillashga yetarli sharoiti borlarining
mashg‘ulotlarini tashkillashga oid mavjud ish shaklini jonlan tirishni rejalashtiradi.
O‘qituvchi maktabning va shu muzofat, hudud aholisi ning milliy sport an’analarini
o‘rganadi va undan rejalar uchun belgilangan maqsadni oson hal qilish uchun asosiy
ma’lumot tarzida foydalanadi.
