~ 8 ~
Bo`lajak mehnat ta’limi o`qituvchilarini o`quvchilarning texnik
ijodkorlik va dizayn faoliyatini boshqarishga tayyorlash uchun talabalar
konstrukstiyalash va modellashtirish ishlarini o`zlashtirishlari lozim.
Konstruksiyalash jarayoni detalning shaklini, o`quv
ustaxonasida uni
tayyorlash imkoniyatini aniqlash bo`yicha mustaqil fikr yuritib
ishlashni taqozo qiladi.
Konstruksiyalash mashg`ulotlari aqliy faoliyat malakalarini
shakllantiradi, kuzatuvchanlikni rivojlantiradi, o`quv materialini ongli
va puxta o`zlashtirishda yordam beradi, kasbiy ko`nikma va
malakalarining shakllanishini tezlashtiradi.
Yuqorida aytilganlardan bo`lajak mehnat ta’limi o`qituvchisi
o`zlashtirishi lozim bo`lgan konstruksiyalash tajribasi qanchalik katta
ahamiyatga ega ekanligini yaqqol anglash mumkin. Mehnat ta’limi
o`qituvchisi buyumlarni konstruksiyalash
va modellashtirishni
o`quvchilarga o`rgatishga rahbarlik qilishni, albatta, bilishi kerak.
Ijodkorlik faoliyatining asosiy tushunchalari
Ma’lumki, faoliyat – erishiladigan natijada inson aniq mahsulot
yaratadigan jarayondir. Faoliyat reproduktiv va ijodiy bo`lishi mumkin.
Reproduktiv faoliyat – batafsil ishlab chiqilgan algoritm bo`yicha
bajariladigan jarayon va natijada faoliyat sub’yekti (sub’yektiv
yangilik) uchun ham boshqa kishilar uchun ham (ob’yektiv yangilik)
yangilik bo`lmagan mahsulot yaratiladi. Ijodkorlik faoliyati bu boshqa
masala. Ijodkorlik faoliyatining hech bir turi uchun ularni bajarishning
batafsil algoritmi
yaratilishi mumkin emas, biroq ijodkorlik
faoliyatining ko`pgina turlari uchun umumiy algoritm allaqachon
yaratilgan, masalan: insho yozish,
kiyimlarni moslashtirish, texnika
bo`yicha ijodkorlik masalalarini yechish va boshqalar. Ijodkorlik
faoliyati natijasida sub’yektiv yoki ob’yektiv yangilikka ega bo`lgan
mahsulot yaratiladi.
Har bir insonning hayoti davomida hal qilishi zarur bo`lgan
ko`pgina muammolar yuzaga keladi. Insonlar, odatda, o`z
muammolarini qanday hal qiladilar? Ba’zilar o`z intuitsiyasiga
tayangan holda yechimni
topishga harakat qiladilar, boshqalari o`zga
insonlar bilan maslahatlashib, ularning tajribasi asosida yoki ilmiy-
ommabop adabiyotlarni tahlil qilib, o`z
muammolari yechimini
topishga urinadilar, uchinchilari esa bu ishni boshqa shaxslarga yoki
tasodifiy holatlarga qoldirib,
muammo yechimidan umuman
uzoqlashishga harakat qiladilar. Insonlarning faqat unchalik katta
bo`lmagan qismigina o`z muammolarini ijodkorlik faoliyati metodlari
yordamida yechadilar.
~ 9 ~
Ijodkorlik – bu ob’yektiv (hamma uchun) yoki sub’yektiv (o`zi
uchun) yangi tizimlar yaratish jarayoni. Har bir insonga ijodkorlik
faoliyati texnologiyalari va metodlarini egallash zarurmi, axir hamma
ham ob’yektiv yangiliklar yaratmaydi-ku? Inson kim bo`lib ishlashidan
qat’iy nazar: ovqat tayyorlashi,
kiyimni modellashtirishi, o`z
farzandlarini tarbiyalashi, ko`pgina uy ishlarini bajarishi va xo`jalik
muammolarini yechishiga to`g`ri keladi. Shuning uchun javob bir xil
ijodkorlik metodlarini har bir inson egallashi zarur. Qanday metodlarni
va qaysi faoliyat uchun qo`llash yoki qo`llamaslik bu uning tanlash
huquqidir.
