O’zbekiston Respublikasining Rossiya davlati bilan hamkorligining asosiy

qoʻshni boʻlib qoldi. Rus davlati ham Buxoro va Xiva xonliklari bilan aloqalardan 
manfaatdor edi. 
16-asrning 2-yarmi, 17—18-asrlarda ikki oʻrtada diplomatok va savdosotiq alokalari 
faollashgan. Rossiya yilnomalarida koʻrsatilishicha, Buxoro amirligi, Xiva, Qoʻqon 
xonliklaridan elchilar savdosotiqni koʻpaytirish taklifi bilan Peterburgga borgan. 19-
asrning 60-yillaridan Urta Osiyo Rossiya tomonidan bosib olingach, bu yerlar 
Rossiyaning xom ashyo manbai boʻlib qoldi. Oʻrta Osiyodan paxta, ipak va boshqa 
yuborish va bu yerga sanoat mollari keltirish yoʻlga qoʻyiddi. 1917-yil oktabr 
toʻntarishidan keyin Oʻzbekiston – Rossiya alokalari Sovet xukumati siyosati doirasida 
yagona iktisodiyot rejasiga binoan, ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish va 
kooperatsiyalash yoʻlida amalga oshiriddi. 
20-asrning 90-yillaridan ikki mamlakat oʻrtasida teng huquqli aloqalar oʻrnatila 
boshladi. Oʻzbekiston birinchi Prezidenti Islom Karimovning 1998, 2001 va 2004-
yillarda Rossiyaga qilgan tashriflari, Rossiya Prezidenti Vladimir Putinning 2000 va 
2003-yillarda Oʻzbekistonda boʻlgan vaqtida erishilgan bitimlar va imzolangan 
hujjatlar ikki mamlakat oʻrtasidagi iqtisodiy, ilmiy va madaniy hamkorlikda huquqiy 
asosni yaratdi.2003-yil Oʻzbekiston bilan Rossiya oʻrtasida tovar ayirboshlash hajmi 1 
mlrd. 149,1 mln. AQSH dollariga yetdi. OʻzR dan Rossiyaga paxta tolasi, yengil 
avtomobil, mevasabzavot mahsuloti va boshqa yuboriladi. Rossiyadan mexanik va 
elektr mashinauskuna, transport vositalari, qora metall, plastmassa va undan 
tayyorlangan mahsulotlar, doridarmon, yogʻoch, kimyo sanoati mahsulotlari va boshqa 
keltiriladi. Ikki mamlakat ishbilarmonlarining hamkorligi tufayli Oʻzbekiston 
Respublikasida 520 ta qoʻshma korxona barpo etilgan. Ular orasida Rossiya sarmoyasi 
100 % boʻlgan oʻnlab korxona bor. Ular oziq-ovqat, toʻqimachilik, yogʻochni qayta 
ishlash, doridarmon ishlab chiqarish, mashinasozlik, qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini 
qayta ishlash sohasida faoliyat yuritadi. Rossiyaning salkam 40 ta kompaniyasi, 
jumladan, „Aeroflot“, „Avtovaz“, „Zarubejneftgaz“, „LUKoyl“, „Texmashimpeks“ va 
boshqa oʻz vakolatxonalariga ega. Rossiyada oʻzbek rezidentlari ishtirokida tashkil 
etilgan 167 korxona, shu jumladan, 72 qoʻshma korxona bor. Oʻzbekiston – Rossiya 
munosabatlari sohasida, ayniqsa, aviasozliqda avvalgi kooperatsiya aloqalari sakdanib 
qolgan. Rossiyaning „Gazprom“ aksiyadorlik jamiyatlari birlashmasi bilan 
„Oʻzbekneftgaz“ milliy xolding kompaniyasi oʻrtasida strategik hamkorlik qilish 
toʻgʻrisida hamda „Oʻzbekneftgaz“ bilan „LUKoyl“ oʻrtasida mahsulotni taqsimlashga 
oid bayonnoma tayyorlash hakida imzolangan hujjatlar bu borada muhim voqea boʻldi. 
Moskva shahri va viloyati, Sankt-Peterburg, Yaroslavl viloyati, Boshqirdiston, 
Mordoviya, Tatariston respublikalari, Sibir va Ural regionlarining ishbilarmon 
doiralaridan Oʻzbekiston Respublikasi ga delegatsiyalar kelib turadi, ular Oʻzbekiston 
Respublikasi xoʻjalik yurituvchi subyektlari bilan oʻzaro manfaatli shartnomalar tuzdi. 

. Ikki mamlakat fanlar akademiyasilari va ularning institutlari ilmiy aloqalari yoʻlga 
qoʻyilgan. 2001-yil fevralda Toshkentda ochilgan Rossiya xalqaro ilmiy va madaniy 
hamkorlik markazi („Roszarubejsentr“)ning vakolatxonasi zimmasiga aniq gumanitar 
masalalarni hal qilish vazifasi yuklatilgan. 
Rasmiy qabullar[tahrir | manbasini tahrirlash 
Shavkat Mirziyoyev 2021-yil 17-mart kuni Rossiyaning favqulodda va muxtor elchisi 
Vladimir Tyurdenevni mamlakatdagi diplomatik missiyasi yakunlangani munosabati 
bilan qabul qildi. Rossiyaning Oʻzbekistondagi diplomatik vakolatxonasiga 11 yildan 
ortiq vaqt mobaynida rahbarlik qilib kelayotgan elchi Vladimir Tyurdenevning ikki 
tomonlama doʻstlik, strategik sheriklik va ittifoqchilik munosabatlarini 
mustahkamlash, mamlakatlar oʻrtasidagi koʻp qirrali hamkorlikni kengaytirishga hissa 
qoʻshgan 
Shavkat Mirziyoyev 2021-yil 5-aprel kuni xalqaro „Innoprom“ sanoat koʻrgazmasida 
ishtirok etish uchun Toshkent shahrida boʻlib turgan Rossiya sanoat va savdo vaziri 
Denis Manturov boshchiligidagi delegasiyani qabul qildi. „Innoprom“ Rossiya 
hukumati tomonidan iqtisodiyotning turli tarmoqlarida texnologiyalar va zamonaviy 
ishlanmalarni birgalikda ilgari surish maqsadida oʻtkazib kelinayotgan eng yirik 
koʻrgazma hisoblanadi. Ushbu tadbir Oʻzbekistonda birinchi marta oʻtkazilgan 
Iqtisodiy hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash 
1992-yilda Toshkentda oʻz vakolatxonasini ochgan Tatariston ayni paytda Oʻzbekiston 
va Rossiya mintaqalari oʻrtasidagi muvaffaqiyatli sheriklikning namunasidir. 2021-yil 
yakuniga koʻra, ikki respublika oʻrtasidagi savdo aylanmasi qariyb 200 million 
dollarni tashkil etgan, bu oʻtgan yilga nisbatan 23,5 foizga koʻpdir. 
2022-yilda Rossiya Oʻzbekistonning asosiy sarmoyaviy hamkori boʻlib qoladi
[3]
. Koʻp 
yillar davomida „LUKOIL“, „Gazprom“, „Tatneft“, „chet el“, „KAMAZ“, „Bilayn“ va 
boshqa yirik rus futbolchilari mamlakat hududida boʻlgan
[4]
. 2019-yildan 2022-yil 
noyabrigacha Rossiya korxonalari soni 1828 tadan 2919 ta sanoat ob’ektiga koʻpaydi. 
Chet el kapitali ishtirokidagi korxonalarning umumiy sonida Rossiya 
Federatsiyasining ulushi −19,3% ni tashkil qiladi.
Bugun Tataristonning yirik ishlab chiqarish korxonalari va kompaniyalari 
Oʻzbekistonda oʻz faoliyatini rivojlantirmoqda. Masalan, „KAMAZ“ Oʻzavtosanoat 
bilan birgalikda oʻz mahsulotlari uchun yuk tashuvchi transport vositalari va butlovchi 
qismlar ishlab chiqarishni yoʻlga qoʻygan. Neft va gaz sohasida „Tatneft“ni alohida 
eʼtirof etish mumkin. Bu kompaniyaning respublikada bir nechta yoqilgʻi quyish 
stantsiyalari va Oʻzbekneftgaz bilan bir qator istiqbolli qoʻshma loyihalari mavjud. 

Ushbu ishlab chiqarishlarning barchasi Oʻzbekiston manfaati uchun ishlaydi, yangi ish 
oʻrinlari yaratadi va aholi farovonligini oshiradi.
2022-yilda Oʻzbekiston va Rossiyaning iqtisodiy hamkorligi yangi bosqichga 
koʻtarildi. 15-sentyabr kuni mamlakatlar rahbarlari muzokaralar davomida bir qator 
aniq yoʻnalishlar boʻyicha hamkorlikni rivojlantirishni nazarda tutuvchi keng qamrovli 
strategik hamkorlik toʻgʻrisida deklaratsiya tuzdilar: siyosiy, harbiy-texnik, huquqiy, 
savdo-iqtisodiy, atom-energetika, mintaqalararo, transport, madaniy-gumanitar, 
moliya-bank sohalarida. Bundan tashqari, uchrashuv doirasida mashinasozlik, kimyo, 
neft-kimyo va geologiyada 4,6 milliard dollarlik investitsiya shartnomalari toʻplami 
imzolandi. Shuningdek, Rossiya va Oʻzbekiston rahbarlari soʻnggi yillarda ularning 
hamkorligi „misli koʻrilmagan darajada yuqori darajaga koʻtarilganini“taʼkidladilar. 
Oʻtgan yil va joriy yilning etti oyi yakunlariga koʻra tovar aylanmasining oʻsishi 30 
foizdan oshdi.
Oʻzbekistonning Samarqand viloyatida „Urgut“ EIZ hududida Markaziy Osiyodagi 
eng yirik oʻsimliklarni himoya qilish kimyoviy vositalari ishlab chiqaruvchi Rossiya-
Oʻzbekiston korxonasi „Shchelkovo Agroxim Oʻzbekiston“ochildi. Zavod har yili 20 
ming tonnadan ortiq kimyoviy oʻsimliklarni himoya qilish vositalarini ishlab 
chiqaradi. Korxonada 100 dan ortiq zamonaviy ish oʻrinlari yaratilgan. Loyihaga 
investitsiyalar 30 million AQSh dollaridan oshdi, bu esa kompaniyaga maksimal 10 yil 
davomida soliq imtiyozlarini olish imkonini berdi. Zavod mahsulotlari eksportga, shu 
jumladan qoʻshni Tojikiston, Qirgʻiziston va Qozogʻistonga yetkazib beriladi.
[8]
 
Oʻzbekiston va Rossiya Jizzax viloyatida agroekspress loyihasining bir qismi 
boʻladigan yangi agrologiya majmuasini ochdilar, bu esa agroekspress mahsulotining 
tezlashtirilgan konteyner temir yoʻl tashishini rivojlantirishni nazarda tutadi. Loyihani 
amalga oshirish Oʻzbekiston Respublikasiga nafaqat Rossiya Federatsiyasiga, balki 
boshqa koʻplab mamlakatlarga ham mahsulotlarni eksport qilishning kompleks ishlab 
chiqarish-logistika zanjirlarini tizimlashtirish, oʻz ishlab chiqaruvchilarini xalqaro 
standartlar va eng kam xarajatlar boʻyicha mahsulotlarni sotish uchun eksport kanallari 
bilan taʼminlash imkonini beradi. Kompleks qishloq xoʻjaligi bozori ishtirokchilariga 
meva-sabzavot mahsulotlarini saralash, qayta ishlash, saqlash, sanitariya va bojxona 
rasmiylashtiruvi, transportga tayyorlash va logistika xizmatlarini koʻrsatadi. 
„Agroexpress“ doirasida Rossiya federatsiyasi va Oʻzbekiston 2030 yilga kelib 
mamlakatlar oʻrtasida mahsulotlarning temir yoʻl yuk aylanmasini 1 mln tonnagacha 
oshirishni rejalashtirmoqda. 
Energetika sohasidagi hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash 
2018 yil sentabr oyida Rossiya va Oʻzbekiston respublikada Jizzax viloyatida har biri 
1,2 GVt·soat boʻlgan „3+“ avlod VVEP-1200 ikkita yadroviy reaktoridan atom elektr 

stantsiyasini qurish toʻgʻrisida bitim tuzdilar. Doʻstona mamlakatlarning ushbu 
loyihasi hozirda global atom hamjamiyati tomonidan eng xavfsiz deb tan olingan. 
Rossiya va Oʻzbekiston 2022 yilda qurilishni boshlashni rejalashtirmoqda. 
Taxminlarga koʻra, mamlakat loyihani amalga oshirish uchun taxminan 6 yil sarflaydi. 
Mutaxassislarning taʼkidlashicha, atom elektr stantsiyasining ishga tushirilishi elektr 
tanqisligining pasayishiga yordam beradi.
Harbiy-texnik hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash 
Harbiy-texnik hamkorlik rivojlanmoqda. Ushbu sohadagi asosiy ikki tomonlama hujjat 
Rossiya Federatsiyasi va Oʻzbekiston Respublikasi oʻrtasida harbiy va harbiy-texnik 
sohalarda har tomonlama hamkorlikni yanada chuqurlashtirish toʻgʻrisidagi shartnoma 
boʻlib, 1999-yil dekabr oyida 2001-yil may oyida imzolangan. chegara masalalari 
boʻyicha hamkorlik toʻgʻrisida davlatlararo shartnoma, oʻsha yilning oktyabr oyida 
Rossiya havo kuchlari, havo mudofaasi qoʻshinlari va Oʻzbekiston havo kuchlarini 
ikki mamlakat havo hududi xavfsizligini taʼminlash uchun birgalikda ishlatish 
toʻgʻrisida davlatlararo bitim tuzildi. 2001-yil iyun oyida harbiy-texnik hamkorlikni 
muvofiqlashtirish maqsadida Rossiya-Oʻzbekiston ishchi guruhi tuzildi. 2007-yil may 
oyida uning sakkizinchi yigʻilishi Moskvada boʻlib oʻtdi.
2021-yil 27-aprelda Oʻzbekiston Mudofaa vazirlari Bahodir Qurbonov va Rossiya 
Sergey Shoygu 2021—2025-yillarda harbiy sohada strategik sheriklik dasturini 
imzoladilar. Bunday dastur birinchi marta hamkorlikning erishilgan sur’atini qoʻllab-
quvvatlash maqsadida ishlab chiqilgan. Uchrashuv doirasida Vazirlar xalqaro va 
mintaqaviy xavfsizlik, harbiy va harbiy-texnik hamkorlik masalalarini muhokama 
qildilar. Bundan tashqari, Sergey Shoygu Oʻzbekistonga fashizm ustidan qozonilgan 
gʻalabaga mamlakat xalqining qoʻshgan hissasi toʻgʻrisida arxiv hujjatlarini taqdim 
etdi.
Gumanitar hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash 
Rossiya va Oʻzbekiston gumanitar sohada yaqindan hamkorlik qilmoqda. Ularning 
munosabatlari 1993-yil 19-martdagi madaniyat, fan va texnika, taʼlim, sogʻliqni 
saqlash, axborot, sport va turizm sohasidagi hukumatlararo hamkorlik shartnomasi 
asosida rivojlanadi. 
1998-yil 6-maydagi axborot-madaniy markazlarni tashkil etish va ularning faoliyati 
shartlari toʻgʻrisidagi hukumatlararo bitimga muvofiq, Oʻzbekistonda Rossiya fan va 
madaniyat markazi ishga tushirildi. Markaz negizida Oʻzbekistonda rus tilini oʻrganish 
boʻyicha ilmiy-uslubiy, madaniy-maʼrifiy va maʼrifiy tadbirlar oʻtkazilmoqda. 
Rossiya taʼlim va fan vazirligi va Oʻzbekiston oliy va Oʻrta maxsus taʼlim vazirligi 
oʻrtasida 2005-yildagi hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim tufayli Oʻzbekiston umumtaʼlim 

maktablari bitiruvchilari har yili Rossiya universitetlariga oʻqishga yuboriladi. 
Oʻzbekiston abituriyentlari, shuningdek, Moskva davlat universiteti filiallarida oliy 
maʼlumot olish imkoniyatiga ega. M. V. Lomonosov, Rossiya iqtisodiy akademiyasi. 
G. V. Plexanov, Rossiya davlat neft va gaz universiteti. I. M. Gubkina.
[12]
 
2020-yilda „sinf!“ rus-oʻzbek gumanitar loyihasi ishga tushirildi."Oʻzbekistondagi 
maktablarda rus tili va umumtaʼlim fanlarini rus tilida oʻqitish sifatini oshirishga 
qaratilgan. Loyihani amalga oshirish toʻgʻrisidagi memorandum 2020-yil oktyabr 
oyida Rossiya Xalq taʼlimi vazirligi, Oʻzbekiston xalq taʼlimi vazirligi va Alisher 
Usmonovning „sanʼat, fan, sport“xayriya jamgʻarmasi tomonidan imzolandi. Loyiha 
doirasida 2-11-sinf oʻquvchilari uchun rus tilini chet tili sifatida oʻqitish boʻyicha 
oʻquv-uslubiy majmua ishlab chiqildi. Oʻquv qoʻllanmalari A. I. Gertsen nomidagi 
Rossiya davlat pedagogika universiteti mutaxassislari tomonidan Oʻzbekiston 
Respublikasi xalq taʼlimi vazirligi huzuridagi Respublika taʼlim markazi bilan 
birgalikda tuzilgan. 2022-yilda „sinf!“Oʻzbekistonga 153 nafar rossiyalik mutaxassis 
yuborildi: 104 nafar rus tili oʻqituvchisi, 35 nafar kimyo, biologiya, fizika va 
matematika fan oʻqituvchilari, 14 nafar malaka oshirish kurslarining metodistlari.
[13]
 
2022-yil 28-oktabr kuni uchinchi Oʻzbekiston-Rossiya taʼlim forumi doirasida 20 dan 
ortiq Oʻzbekiston va Rossiya universitetlari hamkorlik shartnomalarini imzoladilar. 
Imzolangan hujjatlar orasida Lomonosov nomidagi Moskva davlat universiteti bilan 
tuzilgan shartnomalar ayniqsa istiqbolli hisoblanadi. Bu Toshkent davlat yuridik 
universiteti bilan oʻzaro anglashuv memorandumi va 2022—2024-yillarda Oʻzbekiston 
maktabgacha taʼlim vazirligi bilan oʻzaro anglashuv memorandumini amalga oshirish 
boʻyicha yoʻl xaritasi. Bundan tashqari, universitetlararo hamkorlik doirasida Moskva 
davlat universiteti, Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston milliy universiteti, Berdax 
nomidagi Qoraqalpoq davlat universiteti va Samarqand davlat universiteti oʻrtasida 
hamkorlik shartnomalari imzolandi.
Oʻzbekistonning Rossiyadagi elchilari[tahrir | manbasini tahrirlash 

Yusuf Abdullayev (1992—1994) 

Shomansur Shohalilov (1994—1998) 

Shoislom Shoqosimov (1998—2003) 

Baxtiyor Islomov (2003—2008) 

Ilhom Neʼmatov (2008—2010) 

Ziyodulla Poʻlatxoʻjayev (2010—2014) 

Akmal Kamolov (2014—2015) 

Bahrom Ashrafxonov (2016—2018) 

Botir Asadov (2018 – h.v.) 

Rossiyaning Oʻzbekistondagi elchilari[tahrir | manbasini tahrirlash 

Filipp Sidorskiy (1992—1997) 

Aleksandr Patsev (1997—1999) 

Dmitriy Ryurikov (1999—2003) 

Farit Muxametshin (2003—2008) 

Vladimir Tyurdenev (2009—2021) 

Oleg Malginov (2021—yildan) 

Download 1,31 Mb.