184
184
bi
lan kishilarni hayratga solib kelmoqda. Badiiy kashtachilik uzoq tarixga ega, buni
arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda.
O‘zbek kashtachiligi qo‘shni xalqlar kashtachiligi ta’sirida boyidi va rivojlandi.
Unda hind, xitoy, rus, qozoq, qirg‘iz va tojik kashtachiligi usullarini uchratamiz.
Kashtachilik san’atida har bir millatning o‘ziga xos, eng ko‘p qo‘llaydigan
naqshlari bo‘ladi.
O‘rta Osiyoda kashtachilik juda keng tarqalgan. O‘tmishda bu kashtalar oq va
tabiiy malla shoyi, adras, baxmal matolarga tikilgan. Hozirgi kungacha ham satin,
shoyi, baxmalga tikiladi. Ish jarayonida kashtachilar o‘z mahoratlarini oshirishadi va
bir-biridan o‘rganishadi.
Kashta
choklari, tikish uslublarining turli-tumanligi oʻzbek kash tadoʻzlarining
katta sanʼatidan dalolat beradi. Masalan, Nurota, Buxoro, Samarqand kashtachilik
mahsulotlari koʻproq yoʻrma chok bilan, Shahrisabzda yoʻrma, kandaxayol, iroqi,
Toshkentda esa koʻproq bosma chok bilan tikilgan. Oʻzbek kashtadoʻzlari
buyum
bezaklarida amaliy bezak sanʼatining boshqa turlaridagi naqshlardan andaza olgan.
Kashta namunasi.
185
185
Kashtalarda oʻsimliksimon tasvirlar – shox, gulband, guldastalar koʻp uchraydi. Naqsh
mujassamligida asosiy bezak matoning oʻrtasida boʻlib, hoshiyalar qoʻshimcha
bezak hisoblanadi. Lekin hoshiya bezagi mahorat bilan ishlangan kashtalar ham
koʻp. Ganchkorlik, yogʻoch oʻymakorligi, kandakorlik,
naqqoshlikda uchraydigan
isli miy gul (naqsh)lar kashtachilikda ham koʻp uchrashi chizmakash (naq qosh)lar
amaliy bezak sanʼatining turli sohalariga chizma (naqsh)lar tayyorlaganini koʻrsatadi.
Kashtachilikda chizmakashlar yaratgan naqsh (gul)lar asosida kashtadoʻzlar badiiy
buyum yaratadilar.
