moddiy asoslarida ham, jihozlarning yog‘och qismida ham mog‘or
zamburug‘i tez ko‘payadi. Barcha turdagi nashrlar uchun 50—60:
5% namlik eng qulaydir. Ikki baravardan ko‘proq past namligini
talab qiladigan mikrofilmlar bundan mustasno. Havoning nam-
ligi gidrometr yoki elektr nam o‘lchagich bilan o‘lchanadi. Kutub-
xonada nisbiy namlikni o‘lchash uchun ko'pincha avgust psixome-
tridan foydalaniladi. Namlik Asman aspiratsion
asbobi bilan ham
o‘lchanishi mumkin. Namlikni oshirish uchun turli xil havo nam-
lagichlardan, shuningdek, fondxona ichidagi gullardan foydalani
ladi. 0 ‘simliklar faqat havo namligini oshirmay, balki shu bilan
birga uni changdan tozalaydi, kislorodni ko‘paytiradi.
Havoning harakat darajasi fonddagi turli havo muhitining
muhim omili hisoblanadi. Bino tashqi muhit o‘rtasida havo mut-
tasil aylanib turishi kerak. Havo butun fondxona bo‘ylab bir tekis-
da aylanib turmog‘i lozim. Uning harakat tezligi — 0.3 m/sek.dir.
Bu tezlikni inson sezmaydi. Uning harakati 0.5 m/sek bo‘lsagina
yelvizak hosil bo‘ladi. Havo harakati
tezligi shamollatgichlar,
havo yollarining ochiq kesmalarida hamda fondxonalarning nur
o‘tkazgich teshiklarida o‘lchanadi. Havo harakati tezligi EA-2M
termometri bilan o‘lchanadi. Havo harakatining zarur tizimi bi-
noni konditsionlashtirish va shamollatish orqali ta’minlanadi.
Fondxonaning havosi fond uchun zararli bo‘lgan kimyoviy va
mexanik moddalar bilan ifloslanishi mumkin. Havoda ko‘pincha
gazlar — sulfidlar, serovodorod,
uglerod oksidi, azot va xlor ok-
sidi, xlorid va nitrat kislotalarining bug‘lari, shuningdek, smolali
moddalar uchraydi. Binoning gazlanish darajasi unga kelayot-
gan
havoni filtrlash orqali, ayniqsa shamollatish orqali kamayti-
riladi. Butun fondni obdon changdan tozalash changyutgichlar
yordamida yiliga 2—3 m arta qo‘l kuchi bilan amalga oshirila-
di. Bundan tashqari kutubxona har oyda changdan tozalanadi.
Fondning buzilish darajasi unga tushadigan nur oqimining ku
chi va davomiyligiga ham bevosita bog‘liq. Shuning uchun bino
fondda odamlar bo‘lgan paytdagina yoritilishi kerak. Fondxonada
yoritishning ikki turi mavjud: tabiiy va sun’iy. Tabiiysi — quyosh
nuri yoki kunduz yorug'ligi. Fond iloji
boricha quyosh nuri tushi-
shidan himoyalanishi lozim. Quyosh nuri radiatsiyasi axborot
166
tashuvchilarning moddiy asoslarida qaytarib bo‘lmaydigan optik,
mexanik, kimyoviy o£zgarishlarni keltirib chiqaradi.
