Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi b. I. Ganiyeva




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet68/128
Sana14.05.2024
Hajmi5,22 Mb.
#230930
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   128
Bog'liq
Axborot-kutubxona katalogi va fondi. Ganiyeva B.I

590
Zoologiya
0 ‘nlik indekslar klassifikatsiyalash sistemasini oson egallani- 
shini ta’minlaydigan, ular kengayadigan, sistemadan fond hajmi 
turlicha kutubxonalarda differensiallashgan holda foydalanish 
imkonini beradi. Aynan mana shular, 0 ‘nlik klassifikatsiyaning 
keng tarqalishiga olib keldi. Biroq, Dyui o‘nlik prinsipini rasman
107


qo‘llagan, bu klassifikatsiyaning sun’iyligini, noilmiyligini yana- 
da chuqurlashtirdi. Masalan, «400 Tilshunoslik» va «800 Adabi- 
yot» bo‘limlarida u alohida til hamda alohida adabiyotlarni ajrat- 
gan. U shunga muvofiq, 490 va 890 indekslariga yetib, ikkinchi 
bosqich bo‘linishlari nihoyasiga yetgach, u bir rubrikani «kichik 
tillar» va «kichik adabiyotlar» deb atadi hamda tillar va adabi­
yotlarni endi klassifikatsiyaning uchinchi bosqichida ajratishni 
taklif qildi. 0 ‘nlik klassifikatsiyada bunday misollar talaygina.
0 ‘nlik klassifikatsiya sanab o‘tiladigan klassifikatsiyalash tipi- 
ga kiradi. Dyui standart tugallanma prinsipini kiritdi, ya’ni bir xil 
belgilarga muvofiq ajratilgan turli bo'lim larning bo‘linmalariga in­
dekslarning bir xil tugallanmasini kiritdi1. Masalan, lug‘atlarning 
indeksi doimo 03, vaqtli nashrlarniki 05 da tugaydi. Misollardan 
ko‘rinib turibdiki, indeks bir raqam yoki ikki belgili raqam bi­
lan ifodalanishi kerak bo‘lganda Dyui uni 3 raqamiga aylantirish 
uchun 0 yoki 00 qo‘shgan. Masalan, 5 o'rniga 500, 51 o'rniga 
510; shu tufayli indekslar yaxlit raqamlar izchilligida joylashadi. 
Bu tokchalarda kitoblarni va katalogda kartochkalarni joylashti- 
rishni soddalashtirish maqsadida qilingan. 0 ‘nlik indekslar klas­
sifikatsiyalash sistemasining oson egallanishini ta’minlaydi, ular 
mnemonik, kengayadigan, sistemadan fond hajmi turlicha ku- 
tubxonalarda diferensiallashgan holda foydalanish imkonini be­
radi. Aynan mana shular Universal o ‘nlik klassifikatsiyaning keng 
tarqalishiga olib keldi.
Form al, geografik va til bo‘linm alarini standartlash shu 
yo‘sinda amalga oshirilgan. Dyui shuningdek, klassifikatsi­
yalash jadvallariga tuziladigan APK ning aham iyatini to‘g‘ri ba- 
holay bildi. XIX asrning 70-yillarida APK yaratish g‘oyasi yan- 
gilik emasdi, biroq Universal o‘nlik klassifikatsiyaning chiqishi 
bilan APK klassifikatsiya jadvallarining tarkibiy qismi bo‘lib 
qoladi.
Universal o‘nlik klassifikatsiya Dyui hayotlik chog‘ida 12 
m arta nashr etildi. AQSHda hozirgi kunda ham uning kengay-

Download 5,22 Mb.
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   128




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi b. I. Ganiyeva

Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish