46
farqlanmaydi. Nisbiy deformatsiya esa, patli muskullar biroz chuzilganda
uning tolalari tinch holatdagidan
35-65% gacha diyapozonda defarmatsiyalanadi va qat’iy qayishqoq
elastamerga aylanadi. Siltanishda hujumchi qo‘lining “tashlanishi” (albatta,
“qat’iy’’ sxema bo‘yicha) va uning zarba tezlanishining ilgarilash xarakteri
tashqi jihatdan to‘xtalmasdan amalga oshirilishi va siltanish amplitudasining
chekka nuqtasidan “o‘q otish” kabi ko‘rinishi lozim.
Energiyaning samarasiz yo‘nalishlariga yo‘l qo‘ymaslik
uchun quyidagi
qoidaga amal qilish lozim: Siltanishda zarba beruvchining tezligi
bo‘g‘inlardagi egiluvchan muskullar tomonidan sekinlashtiriladi, zarba
tezlanishi esa ushbu egiluvchan muskullardagi qisqaruvchi tolalar ishi bilan
birgalikda bajariladi.
Himoyada harakatli vazifalarni samarali hal etishning asosiy shartlari
Himoyachi harakatlarini maqsadi to‘pni qabul qilish (qaytarish), bog‘lovchi
o‘yinchiga yetkazish hisoblanadi. Himoyachilar to‘pni qaytarishda pastdan ikki
qo‘llab, ba’zida bir qo‘llab bajarish usulidan foydalanishga intiladilar. To‘p
uzatilgach, uchish
tezligi va trayektoriyasi, himoyachigacha bo‘lgan masofa
bilan aniqlanadi. To‘pni ko‘pincha tez va kuchli urish jarayonidan qaytarishga
to‘g‘ri keladi.
Ayrim vaziyatlarda himoyachilarga yuqori usulda, shuningdek, bir yoki ikki
qo‘llab qabul qilish qulay bo‘ladi, bu uning
ancha aniq yetkazilishini
ta’minlaydi. Yuqorida uzatish texnikasini farqlari to‘p bilan ishlashda qo‘l
barmoqlarining katta zo‘riqishidan va oyoqlarning kamroq ishlashidan
iboratdir.
Himoya harakatlarini, boshqalari bilan birgalikda, texnik-taktik sifatida
tasniflash mumkin.
Shundan kelib chiqqan holda, himoyadagi o‘yin
samaradorligini belgilovchi barcha vazifalarni ham texniktaktikaviy xarakter
kasb etadi deyish mumkin. Ular orasida eng muhumlarini himoyachi birinchi
47
navbatda hal etishi zarur. Joyni himoyachi yoki to‘siqchi tomonidan, guruh
yoki jamoa taktikasini hisobga olgan holda, shuningdek, raqibning hujumchi
o‘yinchilarining xususiyatlarini va vujudga kelgan o‘yin vaziyatini hisobga
olib, zarbadan oldinroq tanlash. Hujumchining
zarbadan oldingi harakatlari,
o‘yin vaziyati, hujumchi o‘yinchilarning xususiyatlari asosida hujum
yo‘nalishini oldindan seza bilish. Himoyalovchi platforma maydonini
kengaytirish – to‘pni qaytarish uchun bir emas, ikkala qo‘ldan
foydalanish,
to‘pni barmoqlarning orqa tomoni bilan emas, balki tirsakning old qismi bilan
qaytarish. Himoyachi tomonidan qaytaruvchi platformaning to‘p bilan
uchrashish joyiga tez va oqilona o‘tkazilishi, uning joylashishidagi zaruriy
mo‘ljalini saqlab qolish, to‘pning uchib ketishi kerakli trayektoriyasini
ta’minlash.
Platformaning maqsadga muvofiq siljishi hisobidan to‘pni
yetkazib berishi
uchun zarur bo‘lgan vektor tezligini ta’minlash: qarshidan zarba bo‘lganda,
harakatsiz holatda turib qolish yoki bo‘shashuvchi harakatda va boshqalar.
Mohiyatiga ko‘ra, faqat quyida bayon qilinadigan vazifalar an’anaviy o‘yin
“texnikasi” tushunchasi doirasida hal etiladi.
