-vazifa. Himoyalovchi platforma maydonini kengaytirish

48 
Ta’kidlash joizki, to‘pni umbaloq oshib yelkadan yoki orqadan oshirib 
qaytarish ko‘krak bilan sirpanib yiqilishdan ko‘ra samaraliroq, keyingi holatda 
to‘p juda kichik va ancha notekis yuza – barmoqlarning orqa tomoni bilangina 
qaytariladi.
2-vazifa. Himoyalovchi platformani oqilona o‘zgartirish.  
Himoyachi tomonidan qaytaruvchi platformani joylashishidagi mo‘ljalini 
o‘zgartirmasdan turib ko‘chirishning eng tez va samarali usuli, nazariya va 
amaliyot nuqtai nazaridan ham quyidagilar: qadam qo‘yish, egilish, tizzaga 
sirpangan holda tashlanish, yon tomonga yiqilish (ushbu tartib o‘yinchining 
yonidan o‘tayotgan to‘pgacha bo‘lgan masofaning ortib borishi bilan 
belgilanadi) umbaloq oshib yelka yoki orqadan to‘pni qaytarish, to‘p 
himoyachidan uzoqroqda bo‘lganda mo‘ljallanadi.
Qaytaruvchi platformani o‘zgartirish usulini tanlash himoyachining yaqinidan 
uchib o‘tayotgan to‘pgacha bo‘lgan masofa bilan aniqlanadi. “Oyoqdan 
oyoqqacha” tushadigan to‘plar ostida qaytaruvchi platformani o‘zgartirish 
gavdani bir oyoqdan ikkinchi oyoqqa o‘tkazib, qadam qo‘ymasdan turish 
holatida to‘p qo‘l balandligida uchib o‘tayotgan bo‘lsa amalga oshiriladi. 
Boshqa holatlarda platformani yoki oyoqlarni to‘g‘rilagan holda yuqoriga 
ko‘tarilish, yoki oyoqlarni bukib, ularni oldinga o‘tkazib, pastga tushirish 
kerak.
Agarda to‘p oyoqlarning tashqi tomoni yonidan uchib o‘tayotgan bo‘lsa yoki 
himoyachilarning oldida pastlashayotgan bo‘lsa, platformani qadam qo‘yib 
yoki zarba ta’siri joyiga engashgan holda ko‘chirish samarali bo‘ladi.
Agarda hujumchining zarbasi unchalik “aniq” bo‘lmasa va to‘p himoyachidan 
ancha uzoq masofada uchib o‘tayotgan bo‘lsa, tizzada sirpanish holatida 
platformani to‘p bilan uchrashish joyiga ko‘chirish, yon tomonga yoki to‘g‘riga 
siljish va qo‘llarni oldinga tutib turish kerak. Himoya o‘yinidagi ushbu usul 

49 
ko‘proq joyni noaniq tanlangan hollarda (aniq tanlanganda hujumchini urgan 
to‘pi to‘g‘ri himoyachiga kelib tushadi) qo‘llanilishi lozim.
Tizzada sirpanish hisobidan himoyachi qaytaruvchi platformani to‘p ostiga 
ko‘chirishga ulgurmagan hollarda, u platformani tayanch maydonining 
tashqarisiga chiqarishga va qo‘lini uchish trayektoriyasiga qarshi cho‘zishga, 
keyin yon tomonga yiqilish holatiga o‘tishga majbur bo‘ladi. Biroq, himoyachi 
yonga yiqilish holatida ham ikki qo‘llab to‘pga yeta olmasa, uni bir qo‘lda 
intilish usuli qutqazishi mumkin – tirsakning old qismi bilan umbaloq 
oshiriladi. Uncha katta bo‘lmagan tezlikda o‘tayotgan eng uzoqdagi to‘plar 
ayollar voleybolida xuddi shu usulda yugurishdan so‘ng bilakning old qismi 
bilan (ayrim hollarda kaft bilan) umbaloq oshib qabul qilinadi.
Erkaklar voleybolida bunday vaziyatlarda ko‘krak bilan yiqilib sirpanishdan 
foydalaniladi, to‘p esa barmoqlarning orqa tomoni bilan qaytariladi. Mexanika 
nuqtai nazaridan ushbu o‘yin usuli, to‘pni umbaloq oshib qaytarishga 
qaraganda, kamroq samaralidir. Yetkazib berish sifati esa ancha yuqori bo‘ladi, 
chunki to‘p qo‘lning yumshoq yuzasi bilan ancha katta maydonda qaytariladi. 
Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, ko‘krak bilan yiqilish usulining yana bir 
kamchiligi himoyada to‘pni qabul qilishning boshqa usullarini cheklab qo‘yadi 
– ko‘pincha ularning o‘rnida qo‘llanilishidir. Himoyada o‘ynashning 
samaraliroq va oqilona usullarini batafsilroq ko‘rib chiqamiz.

Download 1,36 Mb.