Himoyachilarning tayyor holatda turishi

50 
12-rasm. 
Tayyorlik holatida turish himoyalanuvchi o‘yinchining vazifalari bilan 
belgilovchi xususiyatlarga ega. Avvalo, himoyachi o‘z vaqtida to‘p ostiga 
o‘tish uchun tez start olishi lozim. Harakatlanishlar haqidagi tegishli bo‘limda 
shunday xulosaga kelgan edikki, buni yaxshisi bukilgan oyoqlarda pastroq va 
keng turish holatida bajargan ma’qul, bunda birinchi qadamdagi gorizontal 
tashkil etuvchi kuch ancha yuqori bo‘ladi. Yengil atletikada ham shunday 
qonuniyat mavjud: masofa qanchalik qisqa va harakatlanish tezligi yuqori 
bo‘lsa, yuguruvchilar shunchalik past start holatini egallaydilar.
Harakatni tez boshlashning shartlaridan yana biri: tovonlar dastlabki holatga 
chizig‘ bo‘ylab joylashgan bo‘lishi lozim. Bunda perpendikulyar (ko‘ndalang) 
yo‘nalishda tez harakatlanish g‘oyat qiyin bo‘ladi. Shunga qaramasdan, juda 
ko‘pchilik holatlarda himoyachida faqatgina uchta oldinga, o‘ngga va chap 
yo‘nalishlarga burilish imkoni bo‘ladi. Agar dastlabki holatda himoyachining 
tovonlari frontal tekislikda joylashgan bo‘lsa, unda old tomonga start 
qiyinlashadi, saggital (bir oyoq oldinda, boshqasi orqada) holatida esa, 
tomonlarga harakat boshlash uchun, avvalo old tomonga muvozanatni 
yo‘qotish, keyin to‘p tomonga qadam tashlashni bajarish kerak.
Harakatni boshlashda muvozanatni yo‘qotish holati himoyachini o‘z joyida 
ancha ushlab qoladi. To‘pni qabul qilishdagi qiyinchiliklarga bog‘liq holda, 
frontal turish holatidagi himoyachilarning old tomonga yiqilishlari yuqori 
bo‘ladi. Asosiy turish holatidagi ko‘pchilik himoyachilar ichki sezgi asosida 

51 
tananing umumiy og‘irlik markazi proyeksiyasini tayanchning oldingi 
chegarasiga siljitadilar, biroq bu ham harakatni tez boshlash uchun yetarli 
bo‘lmaydi.
Buning yechimi juda oddiy. Agar start harakatlarining mumkin bo‘lgan 
yo‘nalishlari uchtagina bo‘lsa, bunda himoyachining old tomonga muvozanatni 
yo‘qotish bevosita bo‘ladi (biroq oldinga harakatlanish bilan emas), bu 
tananing umumiy og‘irlik markazini muvozanatdan chiqarishning uzoq davom 
etuvchi bosqichini “bartaraf” etadi, “zarbadan qabulgacha” vaqt oralig‘ini 
qisqartiradi. Shu tarzda, himoyachining o‘z joyida ancha ushlanib qolishi – 
harakatlanish tomoniga muvozanatni yo‘qotish zarba berishga qadar bajariladi. 
Oldinga haddan tashqari ko‘p egilishdan va qadam tashlab qo‘yishdan 
saqlanish zarur, bu yon tomonlarga harakatlanishni qiyinlashtiradi yoki cheklab 
qo‘yadi.
To‘p ostiga o‘z vaqtida chiqishni uzil-kesil ta’minlashga hujum yo‘nalishini 
oldindan ko‘ra bilish asosida harakatlanishni ertaroq (hujumchi to‘pga zarba 
bergungacha) boshlash yordam beradi. Oldindan ko‘ra bilish o‘yin vaziyati 
tahlili natijalari va hujumchining zarba harakatlari bo‘yicha aniqlanadi. Bunda 
muvaffaqiyatni o‘yinchining individual taktikasi belgilaydi.

Download 1,36 Mb.