23
3-rasm. Yonlama
hujumkor zarba
.
To‘r oldida o‘tkir burchakdan beriluvchi zarba eng unumli zarba
hisoblanadi. Qo‘l siltanganda tana zarba beruvchi qo‘l tomon egilib, qo‘l pastga
tushiriladi. O‘ng qo‘l zarba berilganda tana to‘g‘rilanib, yelkalar chapga
buriladi, chap qo‘l
tushirilib, o‘ng qo‘l yoysimon harakat bilan to‘pga
yo‘naltiriladi. Zarba chog‘ida qo‘l to‘g‘ri bo‘lishi lozim. Malakali
voleybolchilar yonlama zarbani tanani burgan holda amalga oshiradi.
Yuqoridan yon tomon bilan to‘p kiritish. Yuqoridan yon tomon bilan
to‘p kiritish usulida o‘yinchi to‘rga nisbatan yon tomon bilan oyoqlarini
tizzadan bukkan holda turadi (4-rasm). To‘p 1 m gacha balandlikda yelka ustiga
tashlanadi. O‘ng qo‘l bilan zarba berilganda, u pastdan orqaga harakatlanadi,
bunda
yelka pastga tushirilib, gavdaning og‘irligi o‘ng oyoqqa o‘tkaziladi.
Zarba beruvchi qo‘l orqadan-yuqoriga yoy bo‘yicha harakatlantirilib, zarba
amalga oshiriladi. Gavda chapga buriladi va og‘irlik
kuchi chap oyoqqa
ko‘chiriladi. Bu harakat zarbaning kuchini oshirishga xizmat qiladi.
24
4-rasm. Yuqoridan yon tomon bilan to‘p kiritish.
Zamonaviy voleybolda asosan to‘rt ko‘rinishda: sakrab kuchli,
rejalashtiruvchi, mo‘ljalli yoki taktik va aylanma harakatli to‘pni o‘yinga
kiritishdan foydalaniladi. Ularning barchasi yuqoridan to‘pni o‘yinga kiritish
usulida bajariladi. To‘pni o‘yinga kiritishning asosiy farqli belgilari bo‘yicha
tasniflanib, bu amalyotchilar tomonidan ish jarayonida qo‘llaniladi.
Sakrab to‘pni kuch bilan kiritish. Hozirda sakrab to‘p kiritish usuli
keng qo‘llanilmoqda. Bu usulning asosi orqa (himoya)
zonadan hujum
zarbasini berishga o‘xshashligi sababli uning mohiyati quyiroqda yoritiladi.
To‘pni o‘yinga kiritishning bu turi zamonaviy, ayniqsa, erkaklar voleybolida
keyingi 12-15 yilda ustuvorlik qilmoqda. To‘pni o‘yinga kuch bilan kiritish
texnikasi to‘rdan uzoqda hujum zarbalari berish usulidan unchalik farq
qilmaydi. To‘pni o‘yinga kirituvchi o‘yinchi o‘z harakati bo‘yicha to‘pni
o‘yinga kiritishni bajaradi va zarbadan so‘ng to‘pning trayektoriyasi qiyalama
bo‘ladi, uning boshqa usullardan farqi ham shunda.
Kuchli zarbadan so‘ng to‘pning uchish aniqligi muhum ahamiyat kasb
etadi, to‘p raqibning maydoniga tushushi kerak. To‘pni o‘yinga
kiritishning
ishonchliligini oshirish uchun o‘yinchilar zarba kuchini pasaytiradilar. Zarba
kuchining oshishi bilan to‘pni o‘yinga kiritishni bajarishdagi xatoliklar
ehtimoli oshadi, biroq o‘yinchilar ko‘pincha tavakkal qilishga majbur, chunki
buni o‘yin vaziyati talab etadi, to‘pni yumshoq o‘yinga kiritishda, zamonaviy
25
voleybolda raqibning hujumkorligi o‘sib borayotgan sharoitda himoyalanish
qiyin kechadi.
To‘pni o‘yinga kuch bilan kiritishni bajarishda
sakrash texnikasi muhim
ahamyatga ega bo‘lib boradi. Yugurishga perpendikulyar bo‘lgan, ikkala oyoq
ham bir chiziqda to‘xtagan holda birdaniga sakrash tashqi chiziq yaqinida, uni
bosmasdan va yuqoriga sakramasdan siltanishni bajarishga imkon beradi. Bu
to‘pni o‘yinga kiritishni bajaruvchi o‘yinchining vazifasini yengillashtiradi, u
to‘pni o‘yinga kiritish hujumkorligini oshirishi va siltanishda tashqi chiziqni
bosib olishdan saqlanishi lozim. Sakrashda oyoqlarni navbati bilan tayanchga
qo‘yish va bir oyoqning boshqasidan oldinroqda bo‘lishi chiziqni bosib olish
ehtimolini oshiradi, o‘yinchini tashqi chiziqdan uzoqroqqa siljishga majbur
qiladi va sakrash balandligini pasaytiradi.
