-rasm. To‘g‘ridan hujum zarbasi berish. 23  3-rasm

23 
3-rasm. Yonlama hujumkor zarba
. 
To‘r oldida o‘tkir burchakdan beriluvchi zarba eng unumli zarba 
hisoblanadi. Qo‘l siltanganda tana zarba beruvchi qo‘l tomon egilib, qo‘l pastga 
tushiriladi. O‘ng qo‘l zarba berilganda tana to‘g‘rilanib, yelkalar chapga 
buriladi, chap qo‘l tushirilib, o‘ng qo‘l yoysimon harakat bilan to‘pga 
yo‘naltiriladi. Zarba chog‘ida qo‘l to‘g‘ri bo‘lishi lozim. Malakali 
voleybolchilar yonlama zarbani tanani burgan holda amalga oshiradi. 
Yuqoridan yon tomon bilan to‘p kiritish. Yuqoridan yon tomon bilan 
to‘p kiritish usulida o‘yinchi to‘rga nisbatan yon tomon bilan oyoqlarini 
tizzadan bukkan holda turadi (4-rasm). To‘p 1 m gacha balandlikda yelka ustiga 
tashlanadi. O‘ng qo‘l bilan zarba berilganda, u pastdan orqaga harakatlanadi, 
bunda yelka pastga tushirilib, gavdaning og‘irligi o‘ng oyoqqa o‘tkaziladi. 
Zarba beruvchi qo‘l orqadan-yuqoriga yoy bo‘yicha harakatlantirilib, zarba 
amalga oshiriladi. Gavda chapga buriladi va og‘irlik kuchi chap oyoqqa 
ko‘chiriladi. Bu harakat zarbaning kuchini oshirishga xizmat qiladi.

24 
4-rasm. Yuqoridan yon tomon bilan to‘p kiritish. 
Zamonaviy voleybolda asosan to‘rt ko‘rinishda: sakrab kuchli, 
rejalashtiruvchi, mo‘ljalli yoki taktik va aylanma harakatli to‘pni o‘yinga 
kiritishdan foydalaniladi. Ularning barchasi yuqoridan to‘pni o‘yinga kiritish 
usulida bajariladi. To‘pni o‘yinga kiritishning asosiy farqli belgilari bo‘yicha 
tasniflanib, bu amalyotchilar tomonidan ish jarayonida qo‘llaniladi.
Sakrab to‘pni kuch bilan kiritish. Hozirda sakrab to‘p kiritish usuli 
keng qo‘llanilmoqda. Bu usulning asosi orqa (himoya) zonadan hujum 
zarbasini berishga o‘xshashligi sababli uning mohiyati quyiroqda yoritiladi. 
To‘pni o‘yinga kiritishning bu turi zamonaviy, ayniqsa, erkaklar voleybolida 
keyingi 12-15 yilda ustuvorlik qilmoqda. To‘pni o‘yinga kuch bilan kiritish 
texnikasi to‘rdan uzoqda hujum zarbalari berish usulidan unchalik farq 
qilmaydi. To‘pni o‘yinga kirituvchi o‘yinchi o‘z harakati bo‘yicha to‘pni 
o‘yinga kiritishni bajaradi va zarbadan so‘ng to‘pning trayektoriyasi qiyalama 
bo‘ladi, uning boshqa usullardan farqi ham shunda.
Kuchli zarbadan so‘ng to‘pning uchish aniqligi muhum ahamiyat kasb 
etadi, to‘p raqibning maydoniga tushushi kerak. To‘pni o‘yinga kiritishning 
ishonchliligini oshirish uchun o‘yinchilar zarba kuchini pasaytiradilar. Zarba 
kuchining oshishi bilan to‘pni o‘yinga kiritishni bajarishdagi xatoliklar 
ehtimoli oshadi, biroq o‘yinchilar ko‘pincha tavakkal qilishga majbur, chunki 
buni o‘yin vaziyati talab etadi, to‘pni yumshoq o‘yinga kiritishda, zamonaviy 

25 
voleybolda raqibning hujumkorligi o‘sib borayotgan sharoitda himoyalanish 
qiyin kechadi.
To‘pni o‘yinga kuch bilan kiritishni bajarishda sakrash texnikasi muhim 
ahamyatga ega bo‘lib boradi. Yugurishga perpendikulyar bo‘lgan, ikkala oyoq 
ham bir chiziqda to‘xtagan holda birdaniga sakrash tashqi chiziq yaqinida, uni 
bosmasdan va yuqoriga sakramasdan siltanishni bajarishga imkon beradi. Bu 
to‘pni o‘yinga kiritishni bajaruvchi o‘yinchining vazifasini yengillashtiradi, u 
to‘pni o‘yinga kiritish hujumkorligini oshirishi va siltanishda tashqi chiziqni 
bosib olishdan saqlanishi lozim. Sakrashda oyoqlarni navbati bilan tayanchga 
qo‘yish va bir oyoqning boshqasidan oldinroqda bo‘lishi chiziqni bosib olish 
ehtimolini oshiradi, o‘yinchini tashqi chiziqdan uzoqroqqa siljishga majbur 
qiladi va sakrash balandligini pasaytiradi.

Download 1,36 Mb.