38-mavzuning nomi: MTT-larda bola shaxsini rivojlantirishda “Qurish-
yasash,konstruksiyalash va matematika” markazini tashkil etish (Qurilish)
Reja:
1.Qurish-yasash maktabgacha yoshdagi bolaning shaxsiy fikriga ko`ra
konstruksiya yaratishdir.
2.Qurish-yasash ishlari bo`yicha pedagogik jarayonni tashkil etish
3.Konstruktorlar bilan ishlash bosqichlari.
333
2.F.Voxobova, Sh.B.Nabixanova,D.T Karimova ”Maktabgacha yoshdagi bola
shaxsini rivojlantirishga yo`naltirilgan ta`lim asoslari” pedagogika kolleji
o`quvchilari uchun o`quv qo`llanma. Toshkent-2015
Internet manba:
www.markaz.uz.
3-ILOVA
O`quvchilarni baholash mezoni
Berilgan tоpshiriqlarni bajarish
Bahosi (bаllаr
yig`indisi)
O`tilgan mavzu
bo`yicha
tushunchalarni bayon
qilish vа uy vazifani
bajarganligi
Yangi ijоdiy
g`оyalаr
Dars jarayonida
faolligi
3(ball)
1(ball)
1(ball)
5
4-ILOVA
Mustahkamlash metodi
Ushbu metodda o’quvchilar bilimi o’tilgan mavzular yuzasidan savol javob orqali
mustahkamlanadi
Tezkor savol.
1.“Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika” markazining
maqsad va vazifalari haqida gapiring?
2.Konstruksiya bu?
3.Rivojlanish sohalari bo`yicha integratsiya bu?
4.Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika markazidagi faoliyati
haqida gapiring?
5. “Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika” markazining
maqsad va vazifalari haqida gapiring?
6
.
Ta’limiy o’yinlar samaradorligini oshirishda qo’llaniladigan
ko’rgazmalar qaysilar?
334
5-ILOVA
Tayanch so`z va iboralar:
Geometrik shakl
,
Predmet
, vaqt, tarbiya, O`rta
guruh, chamalash, arifmetika, tevarak atrof, Son,kattalik, Natural, mo`ljal olish,
Kubik, Davlat talabalari, Ilm yoʼli, Ilk qadam, Qurish-yasash
38-Mavzu:MTTlarda bola shaxsini rivojlantirishda “Qurish-yasash,
konstruksiyalash va matematika” markazini tashkil etish.
Reja:
1.Qurish-yasash maktabgacha yoshdagi bolaning shaxsiy fikriga ko`ra
konstruksiya yaratishdir.
2.Qurish-yasash ishlari bo`yicha pedagogik jarayonni tashkil etish
3.Konstruktorlar bilan ishlash bosqichlari.
Maktabgacha ta`lim muassasasida bolalar bilan qurilish materiallari
yordamida o`yin va mashg`ulotlar o`tkazishning ahamiyati katta. Yosh avlodni har
tomonlama tarbiyalashda maktabgacha ta`lim muassasasida qurilish materiallari
yordamida o`tkaziladigan o`yin va mashg`ulotlar katta o`rin egallaydi. Bolalarning
qurilish o`yinlari rollarga bo`linib o`ynaladigan o`yinlarning ajralmas bir qismi
hisoblanadi. Qurilish o`yinlarida ham bolalar tevarak-atrofdagi narsalarni,
kattalarning faoliyatlarini aks ettiradilar.
Qurilish o`yinlarining mazmunini bolalarning o`zlari yaratadilar. Bolalar
ko`pincha kattalarning qurilishdagi faoliyatlariga taqlid qilib, «Quruvchi ishchi»
rolini bajaradilar. Bolalarning qurilish o`yinlari qiziqarli ijodiy faoliyatdir. Ular o`z
o`yinlarida qurilishlarni transport harakati, kattalarning mehnati haqidagi
taassurotlarini aks ettiradilar. Bunday o`yinlar bolalarda tashabbuskorlikni
uyg`otishga, ularni fikr yuritish va harakat faoliyatlarini faollashtirishga keng
imkon yaratadi. Mashg`ulot va o`yin vaqtida bolalar bir-birlari bilan turlicha
munosabatda bo`ladilar. Ular ro`llarni o`zaro bo`lishib oladilar, ishlarni bajarishda
bir-birlariga yordam beradilar va maslahatlashadilar.
Qurilish o`yinlarida harakat elementlari ko`p bo`lib, u bolalarning harakat
qilishga nisbatanbo`lgan talablarini qondirishga yordam beradi. Bola biror narsani
qura boshlaganda qurilish materiallarini tegishli joyga olib boradi, ularni stol yoki
pol ustiga joylashtiradi, engashadi, bu vaqtda uning qo`llari faol harakat qiladi,
ya`ni ma`lum miqdorda jismoniy kuch sarflaydi. Mayda qurilish materiallari bilan
o`ynaganda qo`lning mayda muskullari yaxshi rivojlanadi. Qurilish o`yinlarini
o`ynash natijasida bolalarning kuzatuvchanligi ortadi, texnikaga bo`lgan
qiziqishlari o`sib boradi. Bundan tashqari, ular o`yin jarayonida oddiy geometrik
shakllarning tuzilishi bilan ham tanishadilar. Qurilish o`yinlarining tarbiyaviy
ta`siri shundaki, bunda bolalar aks ettiradigan hodisa va narsalarning g`oyaviy
mazmuni o`z aksini topadi.
Maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalarda tafakkurning tahlil va sintez,
taqqoslay bilish kabi uquvlari hali sust rivojlangan bo`ladi. Qurilish materialari
yordamida o`tkaziladigan o`yinlar esa bolalarning tafakkurini, ijodiy qobiliyatini
o`stiradi. Tarbiyachining ko`rsatgan narsasini esda saqlab qolish va uni Qaytar
335
esga solish bolalarni narsalarni bir-biriga solishtirishga, tahlil va sintez qilishga,
o`xshashini topib qo`yishga va farqini ajrata bilishga majbur qiladi va qurilishdagi
vazifalarni pala-partish bajarmaslikka, tasodifiy xulosa bilan qoniqib qolmay, balki
maqsadga muvofiq yo`l tutishga o`rgatadi. Bolalar bilimini sistemali ravishda
qurilish o`yinlari faqat tevarak-atrofni bilib olish vositasigina bo`lib qolmay, balki
axloqiy sifatlarni tarbiyalovchi vosita hamdir. Bolalar doimo atrofda qurilayotgan
yangi turar joylarni, maktablar, bolalar bog`chalari, do`konlarni kuzatib boradilar
va tarbiyachidan hukumatimizning xalqlarga qilayotgan g`amxo`rligini eshitadilar.
Bolalar bevosita kuzatayotgan qurilishdagi aniq misollar bolalarning o`zbek xalqi
o`z mehnatini qanchalik sevishini tushunishlariga yordam beradi. Qurilish o`yinlari
orqali tarbiyachi bolalarda mehnatsevarlik, mustaqillik, o`z ishiga javobgarlik
hissini tarbiyalab borishga harakat qiladi. Qurish-yasash matematika markazida
turli xil va shaklda giqurilish elementlari mavjud bo`lib, bolalar ulardan o`z
fantaziyasiga tayangan xolda inshootlar bunyod etadilar: misol uchun ko`rgan
tarixiy obidalari, uylar, garajlar,ferma va shu kabilar. Qurilish bilan mashg`ul
bo`lgan bolalar bu yerda juda ko`p narsalarni o`zlashtirib oladilar. U bolalarning
matematik qobiliyatlarini rivojlantirishga, ijtimoiy ko`nikmalarni egallashga
yordamlashadi, muammolarni xal etish tajribasini beradi. Bu yerda, shuningdek,
ijodiy yondashishni namoyon etish va bajariladigan ishga diqqatni jalb etishni
o`rganish mumkin. Ushbu markazga
tarbiyachilar va bolalar xoxish-istagiga ko`ra ko`plab turli narsalarni – o`yinchoq
mashinalar, yuk mashinalari, samolyotlar, gazlama bo`laklarini qo`shib qo`yish
Mashg`ulotning tuzilishi: Mashg`ulot quyidagi tuzilishga ega: bolalarni
uyushtirish, asosiy qism, yakunlovchi qism.
Bolalar mashg`ulotga qiziqib qatnashishlari va unda faol ishtirok etishlari
uchun uning mazmuni va metodikasi yaxshilab puxta o`ylanib olinishi kerak.
Bolalar o`quv faoliyatini qanchalik puxta egallab olsalar, tarbiyachining e`tibor
bilan tinglab, o`yindan mashg`ulotga osonlik bilan o`tadilar.Bolalarni uyushtirish.
Tarbiyachi bolalarni yig`ib, ularning mashg`ulotga tayyorligini tekshiradi: tashqi
ko`rinishi, joy-joyiga to`g`ri o`tirishganligi, diqqatini to`plaganini sinab ko`radi.
Mashg`ulot muvaffaqiyatli o`tishi uchun bolalar oldida turgan faoliyatga qiziqish
uyg`otishi, buning uchun bolalarning yoshi, qiziqishi, faoliyatiga mos har xil
usullarni qo`llashi kerak
Maktabgacha ta`lim muassasalarda konstruktorlardan (taxtali, plastmassa,
metall va keramika) foydalanadilar. Bu to`plamlar orqali turli konstruksiyalar
yasash mumkin. Tarbiyachi rahbarligida bolalar oddiy birlashtirish usulidan
suratlar bo`yicha turli xil harakatli konstruksiyalar yasaydilar. Asosiy diqqat
bolalarni ma`lum qismlarini birlashtirish malakalarini shakllantirishga qaratiladi.
Bunda bolalarni qo`llarini muskullari ishtirok etadi, qo`l muskullari hali
yaxshi rivojlanmagan bo`ladi. Tarbiyachi rahbarligi ostida bolalar yangi
birlashtirish yo`llarini va turli xil xarakterdagi konstruksiyalarni rasmga, chizmaga
qarab yaratishga o`rganadilar. Bu ishlarni bolalarga taklif etishdan oldin,
tarbiyachining o`zi bu konstruktorlar, ularga berilgan metodik ko`rsatmalar bilan
yaxshilab tanishib, o`rganib chiqishi zarur.
336
Bolalarga qurilish materiallari va konstruktorlar to`plami hammasi
birdaniga berilmaydi, balki asta-sekin, ketma-ket bolalarning o`zlashtirishlariga
qarab beriladi.
6-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
1.Maktabgacha ta`lim muassasasida bolalar bilan qurilish materiallari yordamida
o`yin va mashg`ulotlar o`tkazishning ahamiyati qanday?
2.Qurish-yasash maktabgacha yoshdagi bolaning shaxsiy fikriga ko`ra
konstruksiya yaratishdir shu haqida gapiring?
3.Qurish-yasash ishlari bo`yicha pedagogik jarayonni tashkil etish bu?
4.Konstruktorlar bu?
7-ILOVA
Uyga vazifa:
1. O`tilgan mavzu bo`yicha konspektni to`ldirish.
2. O`tilgan mavzudagi ma`lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish.
3. Nazorat savollariga tayyorlanish.
Rasm.
337
Nazariy o`quv mashg`ulotining o`qitish texnologiyasi.
Fan (nomi) Bolalarning matematik tasavvurlarini shakllantirish
39-Mavzu : “Ilm yo`li” variativ dastur 6 yoshdan 7 yoshgacha bo`lgan bolalarni
maktab ta`limiga tayyorlash.
O`quv mashg`ulotining o`qitish texnalogiyasining modeli
Vaqt – 80 daqiqa
O`quvchilar soni ___ tа
O`quv mashg`ulotining shakli va
turi
Nazariy,
O`quv mashg`uloti rejasi
1. Elementar matematik tasavvurlarni
(matematikani) rivojlantirish sohasida
maktabgacha ta`lim mazmunining asosiy
yo`nalishlari.
2.Son va miqdor haqida, shakl, qiymat va uni
aniqlash usullari haqida tasavvurlarni
shakllantirish
3.“Qurilish, konstruktorlik va matematika”
markazi uchun o`yinlar tanlash va o`tkazish.
O`quv mashg`uloti maqsadi: Ilm yo`li” variativ dastur 6 yoshdan 7 yoshgacha bo`lgan
bolalarni maktab ta`limiga tayyorlash mavzusi yuzasidan to`liq tasavvurlarini
shakllantirish
O`qitish natijasi
Ushbu mavzuni o`zlashtirish natijasida o`quvchida
Bolalarning matematik tasavvurlarini
shakllantirishga doir dastlabki tushunchalar
338
shakllanadi. Mavzu bo`yicha bilim va
ko`nikmalarga ega bo`ladi.
Pedagogik vazifalar:
-
.“ Elementar matematik
tasavvurlarni (matematikani)
rivojlantirish sohasida
maktabgacha ta`lim
mazmunining asosiy
yo`nalishlarini tushuntirish;
- Son va miqdor haqida, shakl,
qiymat va uni aniqlash usullari
haqida tasavvurlarni
shakllantirishni ko`rsata olish;
-
.“Qurilish, konstruktorlik
va matematika” markazi uchun
o`yinlar tanlash va o`tkazishni
tasniflash;
O`quv faoliyati natijalari
-
.“ Elementar matematik tasavvurlarni
(matematikani)
rivojlantirish
sohasida
maktabgacha
ta`lim
mazmunining
asosiy
yo`nalishlarini izohlaydi;
-
Son va miqdor haqida, shakl, qiymat va uni
aniqlash
usullari
haqida
tasavvurlarni
shakllantirishni aytib beradi.
-
.“Qurilish, konstruktorlik va matematika”
markazi uchun o`yinlar tanlash va o`tkazishni
tasniflaydi.
O`qitish metodlari
Fikriy hujum metodi
O`qitish vositalari
Matnlar, yozuv taxtasi,kompyuter, proyektor
O`quv faoliyatini tashkil etish
shakli
Guruhda ishlash
O`qitish sharoiti
Maxsus texnikalar bilan jixozlangan ma`ruza
mashg`ulotni o`tish uchun xona
Qaytar
aloqaning
usul
va
vositalari
Tezkor –so`rov, savol-javob, test, misol va
mashqlar, bajarilgan o`quv topshiriqlarni baholash
O`QUV MASHG`ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI
Ish
bosqichlari
va vaqti
Faoliyatlar mazmuni
O`qituvchi
O`quvchi
1-bosqich
O`quv
mashg`ulot
iga kirish
(5 daqiqa)
| 