37-mavzuning nomi: MTT-larda bola shaxsini rivojlantirishda “Qurish-
yasash,konstruksiyalash va matematika” markazini tashkil etish
Reja:
1.“Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika” markazining maqsad va vazifalari.
2.Rivojlanish sohalari bo`yicha integratsiya.
3.Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika markazidagi faoliyat metodikasi
326
“Aqliy hujum” savollari:
O’tgan mavzular yuzasidan o’quvchilarga savollar bilan murojaat
qilaman va faol o’quvchilarni baholab boraman.
4-ILOVA
5-ILOVA
Tayanch so`z va iboralar:
Geometrik shakl
,
Predmet
, vaqt, tarbiya, O`rta
guruh, chamalash, arifmetika, tevarak atrof, Son,kattalik, Natural, mo`ljal olish,
Kubik, Davlat talabalari, Ilm yoʼli, Ilk qadam
37-Mavzu: MTT-larda bola shaxsini rivojlantirishda “Qurish-yasash,
konstruksiyalash va matematika” markazini tashkil etish.
Reja:
Teskor savol.
1.Konstruksiya bu?
2.Matematika mashg’ulotlarini integratsiyalash haqida
gapiring?
3.Matematika mashg’ulotlariga qo’yladigan didaktik
talablar ?
4. “Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika”
markazining maqsad va vazifalari haqida gapiring?
5
.
Ta’limiy o’yinlar samaradorligini oshirishda
qo’llaniladigan ko’rgazmalar qaysilar?
6
.
Turli yosh guruhlardagi bolaning oziga xos
xususiyatlari?
7. Ko’rgazmali qurollarni almashtirish haqida gapiring?
8. Uchburchak bu?
327
1.“Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika” markazining maqsad va
vazifalari.
2.Rivojlanish sohalari bo`yicha integratsiya.
3.Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika markazidagi faoliyat
metodikasi.
Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika markazida bolalarda sensor
tarbiya, ijodkorlik rivojlanadi. Bola bir vazifani bajarishi orqali ham qurish –
yasash ham matematika bilan shug`ullanish imkoniyatiga ega bo`ladi. Bolalarni
o`yin jarayonida tinglansa “Menga yashil rang kerak”, “Men yasagan uycha ikki
qavatli”, “Seniki kichkina, meniki esa kattakon”, “Meni mashinamga 10 ta odam
sig`adi” degan jumlalarni eshitasiz. Demak bolalarning muloqatida qo`shish,
ayirish, taqqoslash, kattalik kabi ilk matematik tasavvurlar kengayib boradi.
Konstruksiya (lot. constructs -tuzilish, qurilish)
1) mashina, inshoot yoki oʻzel va detallarning tuzilish sxemasi, shuningdek,
mashina, inshoot, oʻzellar hamda ularning detallari. K. da kerakli qism va
elementlarining shakli hamda oʻzaro joylashishi, ularni biriktirish usullari, oʻzaro
taʼsiri va kanday materiallardan yasalishi hisobga olinadi;
2) ilmiy yoki badiiy asarlarning tuzilishi (qarang Kompozitsiya);
3) bir sintaktik birlikni tashqil qiluvchi soʻzlar birikmasi.ular nimani anglatishi
xususida ma`lumot berildi.Shundan so`ng, geometrik shakllarni ushlab ko`rishlari,
burchaklariga qo`llari bilan tegishlariga ruxsat berildi. Uchburchak so`zma-so`z
tarjima qilinganda uchta burchak degan ma`noni anglatishi gapirib berildi.
Shundan so`ng geometrik shakllardan pedagog-tarbiyachilar o`z amaliyotida keng
foydalanadigan bir necha shakllardan yaxlit tasvir chizish taklif qilindi.Matematika
mashg`ulotlarini integratsiyalash o`zaro hamfikrlilik, bir biriga qarab rasm chizish,
o`rtoqlarining harakatlariga e`tiborli bo`lish tuyg`usini rivojlantirishga imkon
beradi. Matematik fikrlash bola miyasining intellektual faollashuvi vazifalarini
uyg`unlashtirishga ko`maklashadi, natijada barcha bolalar aqliy jihatdan
faollashadi. Ularda fantaziya va ijodiy qobiliyat, matematik nutq rivojlantiradi,
matematikani tushunish va sevishga o`rgatadi. Matematika mashg`ulotlari
jarayonida sanashni o`zlashtirish borasida, misollarni yechish barobarida bolalar
328
misollarning tuzilishini yaxshiroq tushuna boradilar, ularning ko`p yoki kamligini,
mazmunini farqlaydilar va o`zlari uchun yangi bo`lgan matematika olamiga kirib
boradilar.
Matematika mashg`ulotlarida tarbiyalanuvchilarni sonlar bilan tanishtirishda
raqamlarni eslab qolish maqsadida ularni belgilash uchun rangli aylanalardan,
sanoq cho`plaridan foydalanadilar, keyinroq bolalar rangli aylanalar va sanoq
cho`plarsiz
mustaqil
uddaladilar.
Tarbiyalanuvchilarning
matematika
mashg`ulotlarini o`zlashtirishlarini hamda ular tomonidan erishilayotgan
muvoffaqiyatlarni monitoring qilish shart deb hisoblaymiz, chunki u nafaqat
bolalarning muvaffaqiyatlarini baholashni, balki pedagogning o`zini va korreksion
jarayonning barcha ishtirokchilari faoliyati samaradorligi darajasini tahlil qilish
imkonini beradi. Pedagog esa, olingan natijalardan kelib chiqib, bolalar,
pedagoglar, ota-onalar bilan ishlashda tanlangan usullar, texnologiyalarning
to`g`riligi yuzasidan xulosa qilish imkoni tug`iladi va zaruriyat bo`lganida o`quv
dasturini mukammallashiga erishiladi.
Mashg`ulotlarning natijasi bolalarning o`zlashtirish darajasi va ochiq
mashg`ulotlarda ko`rinadi. Aynan shunda bolalar mas`uliyatli, intizomli, e`tiborli
bo`lishga o`rganadilar. Agar kuzatuvchilar nafaqat bolalar, balki sevimli ota-onalar
bo`lsa,unda muvaffaqiyatdan quvonch ikki barobarga ortadi. Bu yo`nalishda
birmuncha mahsuldori, bolalar bilan ishlashda maktabgacha ta`lim muassasasida
yuzaga kelgan,jamoaviy sharoitda maxsus matematik qobiliyatlarni rivojlantirishga
yo`naltirilgan qo`shimcha ta`lim va ijodiy ishlash konsepsiyasi bo`ldi. Bugungi
kunda bu loyihaviy usul maktabgacha ta`lim faoliyatida ta`limning innovatsion
usuli hisoblanadi. Bu usullar mashg`ulotni faollashtiradi, ularni hissiy jihatdan
maftunkor va yorqin qiladi.Mazkur texnologiyaning maktabgacha pedagogikada
mavjud bo`lgan boshqa texnologiyalardan farqi shundan iborat.Loyixaviy
mashg`ulotlar quyidagicha amalga oshiriladi.
O`yinli,kommunikativ, bilishga oid-tadqiqotchilik, matematik va harakatli
faoliyat, bolalar va kattalar bilan muloqot tarzida. Bunda tarbiyalanuvchilarda
o`zaro harakat, ijtimoiy va emotsional intellekt rivojlanadi, tengdoshlari bilan
birgalikda faoliyat yuritish ko`nikmasi shakllanadi. Shuningdek, tasavvur va ijodiy
faollik rivojlanadi, matematik zukkolik, miqdor, sanoq, vaqt, geometrik shakllar,
vaqt bo`yicha mo`ljal olish,harakatlar uyg`unligi, matematik qobiliyatlar
rivojlanadi. Matematikadan eng sodda tasavvurlar shakllantiriladi, har bir bolaning
individual chiziqlari, irodaning mavjudligi, emotsionallik, diqqati jamlanganligi
namoyon bo`ladi. Tarbiyalanuvchida o`z kuchiga ishonmaslik, tortinchoqlik,
juratsizlik bartaraf etiladi.
6-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
1.“Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika” markazining maqsad va
vazifalari haqida gapiring?
2.Rivojlanish sohalari bo`yicha integratsiya bu?
3.Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika markazidagi faoliyati haqida
gapiring?
. Toshkent-2015
329
7-ILOVA
Uyga vazifa:
1. O`tilgan mavzu bo`yicha konspektni to`ldirish.
2. O`tilgan mavzudagi ma`lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish.
3. Nazorat savollariga tayyorlanish
Rasm.
330
Nazariy o`quv mashg`ulotining o`qitish texnologiyasi.
Fan (nomi) Bolalarning matematik tasavvurlarini shakllantirish
38-Mavzu : MTT-larda bola shaxsini rivojlantirishda “Qurish-
yasash,konstruksiyalash va matematika” markazini tashkil etish (Qurilish)
O`quv mashg`ulotining o`qitish texnalogiyasining modeli
Vaqt – 80 daqiqa
O`quvchilar soni ___ tа
O`quv mashg`ulotining shakli va
turi
Nazariy,
O`quv mashg`uloti rejasi
1.Qurish-yasash maktabgacha yoshdagi
bolaning shaxsiy fikriga ko`ra konstruksiya
yaratishi
2.Qurish-yasash ishlari bo`yicha pedagogik
jarayonni tashkil etish
3.Konstruktorlar bilan ishlash bosqichlari.
O`quv mashg`uloti maqsadi MTT-larda bola shaxsini rivojlantirishda “Qurish-
yasash,konstruksiyalash va matematika” markazini tashkil etish (Qurilish) mavzusi
yuzasidan to`liq tasavvurlarini shakllantirish
O`qitish natijasi
Ushbu mavzuni o`zlashtirish natijasida o`quvchida
Bolalarning matematik tasavvurlarini
shakllantirishga doir dastlabki tushunchalar
shakllanadi. Mavzu bo`yicha bilim va
ko`nikmalarga ega bo`ladi
Pedagogik vazifalar:
-
Qurish-yasash
maktabgacha yoshdagi bolaning
shaxsiy fikriga ko`ra
konstruksiya yaratishini
tushuntirish;
- Qurish-yasash ishlari bo`yicha
pedagogik
jarayonni tashkil
etishni ko`rsata olish;
-
Konstruktorlar
bilan
ishlash bosqichlarini tasniflash;
O`quv faoliyati natijalari
-
Qurish-yasash
maktabgacha
yoshdagi
bolaning shaxsiy fikriga ko`ra konstruksiya
yaratishini izohlaydi;
-
Qurish-yasash ishlari bo`yicha pedagogik
jarayonni tashkil etishni aytib beradi.
-
Konstruktorlar bilan ishlash bosqichlarini
tasniflaydi.
O`qitish metodlari
Mustahkamlash metodi
O`qitish vositalari
Matnlar, yozuv taxtasi,kompyuter, proyektor
O`quv faoliyatini tashkil etish
shakli
Guruhda ishlash
O`qitish sharoiti
Maxsus texnikalar bilan jixozlangan ma`ruza
mashg`ulotni o`tish uchun xona
Qaytar
aloqaning
usul
va
vositalari
Tezkor –so`rov, savol-javob, test, misol va
mashqlar, bajarilgan o`quv topshiriqlarni baholash
331
O`QUV MASHG`ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI
Ish
bosqichlari
va vaqti
Faoliyatlar mazmuni
O`qituvchi
O`quvchi
1-bosqich
O`quv
mashg`ulot
iga kirish
(5 daqiqa)
| 