Toshkent – 02 O‘qitish materiallar




Download 9,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet73/105
Sana05.09.2024
Hajmi9,12 Mb.
#270299
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   105
Bog'liq
Bolalarning matematik tasavvurlarini shakllantirish fanidan Ismoilova Nargiza Turs nnngSVL

Bumerang metodi
 
 
Ushbu metodda kichik guruhlar shakllantiriladi. Har bir guruhga alohida 
tarqatma materiallar tarqatiladi. Ular materiallarni mustaqil o’rganishadi. 
5-ILOVA 
 
24-Mavzu: Kattalik. Katta guruh yoshidagi bolalarni o’lchashga
o’rgatishning o’ziga xosligi.
Reja: 
1.Katta guruh yoshidagi bolalarni o’lchashga o’rgatishning o’ziga xosligi. 
2.Kattaliklarni aniqlashda predmetlarni taqqoslashni mashq qilish. 
3.Bolalarni kattaliklar haqidagi tushunchalarini mustahkamlashda o`yinlardan 
foydalanish. 


219 
Tayanch so`z va iboralar: 
Geometrik shakl

Predmet
, vaqt, tarbiya, O`rta 
guruh, chamalash, arifmetika, tevarak atrof, Son,kattalik, Natural, mo`ljal olish, 
Kubik 
24-Mavzu:Kattalik. Katta guruh yoshidagi bolalarni o`lchashga o`rgatishning 
o`ziga xosligi. 
Reja: 
1.Katta guruh yoshidagi bolalarni o`lchashga o`rgatishning o`ziga xosligi. 
2.Kattaliklarni aniqlashda predmetlarni taqqoslashni mashq qilish. 
3.Bolalarni kattaliklar haqidagi tushunchalarini mustahkamlashda 
o`yinlardan foydalanish. 
Maktabga tayyorlov guruhiga o`tish vaqtida bolalar o`lchovlarni (uzunlik, 
kenglik, balandlik) bilishlari va narsalar o`lchovini 2-3 o`lchov nuqtayi nazaridan 
baholay bilishlari zarur. Berilgan kattaliklarni aniqlashdan narsalarni taqqoslash 
mashqlari qo`llaniladi. Bitta o`lchovi bilan farq qiluvchi narsalarni taqqoslashdan 
bolalar 2-3 o`lchov bilan farq qiluvchi narsalarni taqqoslashga o`tadilar («Qaysi 
taxtacha uzunroq (qisqaroq)? Qaysi biri kcngroq (torroq)? Qaysinisi yo`g`onroq 
(ingichkaroq?»). 
Taqqoslanadigan narsalar doirasi ortib boradi. Bolalar o`z faoliyatlarida 
muntazam uchratib turadigan har xil narsalar (tasmalar, sharflar, arg`imchoqlar, 
shnur iplar, kamarlar, qutichalar va hokazolar)dan foydalanadilar. 
Kattaliklarni taqqoslash ayrim olingan holda amalga oshirilmaydi, balki 
narsalarning boshqa xossalarini (bajaradigan vazifasi, qismi, rangi, materiali va 
boshqalarni) ко`rib chiqish bilan birgalikda bajariladi. Bu bolalar aqliy 
qobiliyatining 
o`sishida 
muhim 
ahamiyatga 
cgadir.Bolalar 
ko`rsatilgan 
narsalarning o`rtasidagi o`lchov munosabatlarini aniqlabgina qolmay, balki 
tasavvurlari bo`yicha shularga o`xshash munosabatlarni ham yaratadilar. 
Tarbiyachi ularga o`xshash munosabatlarni ham yaratadilar. Tarbiyachi ularga. 
masalan, shunday topshiriqlar beradi: «Biri ikkinchisidan uzunroq bo`lgan ikkita 
yo`Ika rasmini chizing; uzunligi bir xil, kengligi har xil yokj uzunligi ham, 
kengligi ham bir xil 2 ta tasmaning rasmini chizing», va hokazo.Bolalarga ikkita 
boshqa narsadan namunaga teng narsa tuzishni taklif ctish foydalidir. Masalan, 
bolalarga ikkalasining birgalikdagi uzunligi o`lchov uzunligiga, u esa o`z 
navbatida uy tomining uzunligiga teng ikkita taxtacha tanlab olinishini taklif ctish 
va hokazo. 
Katta guruh yoshidagi bolalarni o`lchashga o`rgatishning o`ziga xosligi.Agar 
narsalarni bevosita taqqoslash mumkin bo`lmasa, unday holda vosita o`lchov 
kiritiladi. Shartli o`lchov sistemasi va shu kabilardan foydalaniladi. Bu davrda 
o`lchanayotgan narsalarga nisbatan katta o`lchovdan foydalaniladi. Belgilar 


220 
o`rtasidagi oraliq bir narsa boshqasiga qaraganda qanchalik uzun (keng, baland) 
ckanligini ko`rsatadi. Har bir narsa alohida-alohida o`lchovlar bilan o`lchanishi 
mumkin. O`lchovlarni taqqoslash narsalar o`lchami orasidagi farqni aniqlash 
imkonini beradi. Masalan, narsalarning uzunligi va kengligi uning uzunligi va 
kengligiga mos keladigan 2 ta arqon yordamida solishtirilishi mumkin. 
O`lchov vositadan foydalanishni o`rganib olgach, bolalar bevosita bir-biri bilan 
taqqoslash 
mumkin 
bo`lmagan 
narsalarning 
o`lchamlarini 
solishtira 
oladilar.Bolalarda ko`z bilan chamalash qobiliyatini o`stirishga katta e`tibor 
beriladi. Bolalar narsalar o`lchamlarini bevosita taqqoslash, ustiga qo`yish, yoniga 
qo`yish, o`lchov yordamida o`lchash usullarini egallashlari asosida ko`z bilan 
yanada aniqroq chamalanishni talab etuvchi masalalarni yechadilar. Avvalo 
bolalarga o`lchamlari namunadan katta va kichik narsalarni chamalab topish 
topshirig`i beriladi, shu bilan birga, narsalar qidiriladigan joy asta-sekin 
kengaytirib boriladi. 
Topshiriqlarni bajarish jarayonida pedagog o`lchov qoidasini aniqlashda 
bolalarga yordamlashadi: eng qisqa masofa bo`lishi uchun to`g`ri chiziq bo`ylab 
o`lchash zarur; bir maromda katta qadam tashlab yurgan ma`qul; qadam-o`lchov. 
Barcha masofada o`lchov birxil bolishi kerak. Bolalar daraxtgacha, qum solingan 
yashikkacha va boshqa narsalargacha necha qadam ekanligini ishtiyoq bilan 
aniqlaydilar. Aynan bir masofani har bir bola va pedagog qadamida o`lchanganida 
har xil chiqishi bilan oladilar. 
Narsalar o`lchamini bevosita taqqoslash tajribasi tasavvurda solishtirish 
uchun zamin yaratadi. Bolalarga quyidagi topshiriqlar beriladi: u yoki bu narsa 
qanday o`lchovda ekanligini ko`rsatish, masalan, devor, eshik, bolalar stolining 
balandligi qanday; namunadan katta, kichik (uzun, qisqa yoki unga teng 
narsalaming nomini ayting; yoki qalam, piyola, koptokni oldin ko`rganlariga 
solishtirib, qanday kattalikda ekanligini aytish; birini ikkinchisidan uzunroq 
(qisqaroq) kengroq (torroq), balandroq (pastroq) deb aytish mumkin bo`lgan ikkita 
narsalarning nomini aytish. 
Maktabga tayyorlov guruhiga o`tish vaqti kelganda bolalar narsalarning 
faqat uzunligi, kengligi, balandligini baholay bilishlari kerak. Ular chiziq 
olchamlarini taqqoslash usullarini bilishlari, mo`ljal harakat (zich qilib qo`yish) 
usuli bilan tcgishli belgi o`rtasidagi aloqani aniqlay bilishlari, kattaliklarning aniq 
son xarakteristikasini ishlay bilishlari lozim. 
6-ILOVA 
Mustahkamlash uchun savollar
1.Katta guruh yoshidagi bolalarni o`lchashga o`rgatishning o`ziga xosligi haqida 
gapiring? 
2.Kattaliklarni aniqlashda predmetlarni taqqoslashni mashq qilish haqida gapiring? 


221 
3.Bolalarni kattaliklar haqidagi tushunchalarini mustahkamlashda o`yinlardan 
foydalanishni ahamyati qanday? 
7-ILOVA 
Uyga vazifa: 
1. O`tilgan mavzu bo`yicha konspektni to`ldirish.
2. O`tilgan mavzudagi ma`lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish.
3. Nazorat savollariga tayyorlanish. 
Rasm. 
Nazariy o`quv mashg`ulotining o`qitish texnologiyasi. 
Fan (nomi) Bolalarning matematik tasavvurlarini shakllantirish 
25-Mavzu : Katta guruh yoshidagi bolalarni geometrik shakl haqidagi 
tasavvurlarini shakllantirish 
O`quv mashg`ulotining o`qitish texnalogiyasining modeli
Vaqt – 80 daqiqa 
O`quvchilar soni ___ tа 
O`quv mashg`ulotining shakli va 
turi 
Nazariy,
O`quv mashg`uloti rejasi 
1.Katta guruh yoshidagi bolalarining geometrik 
shakl haqidagi tasavvurlarini shakllantirish.
2.Shakllar va uning ayrim belgilari haqida 
tasavvur hosil qilishga o`rgatish.
3.Hajmli geometrik shakllar bilan tanishtirish. 
O`quv mashg`uloti maqsadi: Katta guruh yoshidagi bolalarni geometrik shakl 
haqidagi tasavvurlarini shakllantirish mavzusi yuzasidan to`liq tasavvurlarini 


222 
shakllantirish 
O`qitish natijasi 
Ushbu mavzuni o`zlashtirish natijasida o`quvchida 
Bolalarning matematik tasavvurlarini 
shakllantirishga doir dastlabki tushunchalar 
shakllanadi. Mavzu bo`yicha bilim va 
ko`nikmalarga ega bo`ladi.
Pedagogik vazifalar: 

Katta guruh yoshidagi 
bolalarining geometrik shakl 
haqidagi tasavvurlarini 
shakllantirishni tushuntirish; 
- Shakllar va uning ayrim 
belgilari haqida tasavvur hosil 
qilishga o`rgatishni ko`rsata 
olish; 

Hajmli geometrik shakllar 
bilan tanishtirishni tasniflash; 
O`quv faoliyati natijalari

Katta 
guruh 
yoshidagi 
bolalarining 
geometrik 
shakl 
haqidagi 
tasavvurlarini 
shakllantirishni izohlaydi; 

Shakllar va uning ayrim belgilari haqida 
tasavvur hosil qilishga o`rgatishni aytib beradi. 
-
Hajmli 
geometrik 
shakllar 
bilan 
tanishtirishni tasniflaydi. 
O`qitish metodlari 
Aylana metodi 
O`qitish vositalari 
Matnlar, yozuv taxtasi,kompyuter, proyektor
O`quv faoliyatini tashkil etish 
shakli 
Guruhda ishlash
O`qitish sharoiti 
Maxsus texnikalar bilan jixozlangan ma`ruza 
mashg`ulotni o`tish uchun xona
Qaytar 
aloqaning 
usul 
va 
vositalari 
Tezkor –so`rov, savol-javob, test, misol va 
mashqlar, bajarilgan o`quv topshiriqlarni baholash 
O`QUV MASHG`ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI 
Ish
bosqichlari 
va vaqti 
Faoliyatlar mazmuni 
O`qituvchi 
O`quvchi 
1-bosqich 
O`quv 
mashg`ulot
iga kirish
(5 daqiqa) 

Download 9,12 Mb.
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   105




Download 9,12 Mb.
Pdf ko'rish