13
2. UY-JOY-KOMMUNAL XO’JALIGI
Uy-joy-kommunal xo’jaligi faoliyatiga quyidagilar kiradi:
- uy-joy fondidan foydalanish;
- markazlashtirilgan suv ta’minoti va kanalizatsiya xizmati;
- kommunal energetika (issiqlik, elektr va gaz ta’minoti);
- shahar transporti (taksi, avtobus, tramvay, trolleybus, metro);
- shaharning tashqi obodonchiligi (yo’l-ko’prik xo’jaligi, ko’chalarni yoritish,
ko’kalamzorlashtirish, hududlarni yig’ishtirish va sanitar tozalash);
- hammom, kir yuvish va mehmonxona xo’jaliklari.
Uy-joy-kommunal xo’jaligi bir qator ko’rsatkichlar bilan tavsiflanadi:
- kommunal xizmat korxonalariga ega bo’lgan shaharlar va aholi yashaydigan
maskanlar soni;
- kommunal korxonalar quvvatlarining ko’payishi (oshishi);
- aholiga ko’rsatilayotgan xizmatlar (mahsulotlar) hajmi;
- aholi jon boshiga iste’mol qilinadigan kommunal xizmatlar hajmi.
Yuqorida keltirilgan ko’rsatkichlar nafaqat kommunal xizmat ko’rsatuvchi
korxonalarning rivojlanishini baholashga imkon yaratadi, balki ularni ham tarmoq
ham hududlar aro mutanosibligini aniqlash imkonini beradi.
Uy-joy kommunal xo’jaligi sohasidagi munosabatlarning
davlat tomonidan
tartibga solinishi, me’yoriy-huquqiy asosning har tomonlama mukammal
shakllantirilishi, salmoqli ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyatga ega bo’lib,
quyidagilarni
ta’minlashni talab etadi:
- fuqarolarga ularning ejtiyojlari va imkoniyatlariga ko’ra uy-joy qurish
(qurilish uchun yer maydonlarini ajratish), uni xususiy mulk qilib sotib olish va
ijaraga
berish imtiyozlarini berish;
- fuqarolarning uy-joy binolarida yashash xavfsizligi (uy-joy binolari texnik
foydalanishida davlat standartlarini qo’llash, sanitariya, ekologiya va yong’in
xavfsizligi qoidalariga rioya qilish)
ni kuchaytirish;
14
- kommunal xizmatlarga bo’lgan zarur ehtiyojlarni qondirish va iste’mol
qilishni (me’yorlar, sifat andozalari va foydalanish qoidalarini belgilash) ta’minlash;
- kam daromadli oilalarni ijtimoiy-iqtisodiy qo’llab-quvvatlash;
- uy-joy kommunal xizmatlar bozorining rivojlanishi uchun shart-sharoitlar
yaratish;
- monopoliya korxonalari (ichimlik suvi, isitish, elektr yoritish, gaz va x.k)
xizmatlari narxlarini pasaytirish yo’l-yo’riqlarini izlash.
Aholining turmush darajasini oshirish va farovonligini yuksaltirishda ijtimoiy-
iqtisodiy infratuzilma, jumladan, uy-joy kommunal xizmatlarining roli beqiyosdir.
Shu bois, mamlakatimizda ushbu sohani rivojlantirishga katta e’tibor qaratilmoqda.
Keyingi yillar ichida uy-joy kommunal xo’jaligida ahamiyatli muvaffaqiyatlar
qo’lga
kiritildi, ammo sohada dolzarb muammolar haligacha talaygina, ular o’z
yechimiga yangi texnologiyalar bilan bog’liq bo’lgan chora-tadbirlar qo’llanishini
kutmoqda.
Shaharlarning muhandislik tarmoqlari va jihozlari bilan ta’minlanganligi
quyidagilar bilan tavsiflanadi:
