21
jamoat xizmatlari hisoblanadi, sababi aholiga shaharning markazlashtirilgan
muhandislik tizimlari xizmat ko’rsatadi.
Kommunal xizmatlar sohasida talab va taklif mexanizmi yo’q. Bu quyidagilar
yordamida izohlanadi:
Birinchidan, bu iste’molning zaruriyligi va kam uchraydigan tavsifga egaligi,
ya’ni narx oshishi yoki pasayishidan qat’iy nazar, iste’mol qilinadigan xizmatlardan
voz kechib bo’lmaydi, ularni kamaytirib bo’lmaydi.
Buning teskarisi bo’lishi
ehtimoli ham mavjud, ya’ni iste’molchi kiyim-
kechak, oziq-ovqat va boshqa sarflarni kamaytirsa ham, issiq va sovuq suv, issiqlik,
gaz va elektr energiyasi iste’molini kamaytirmaydi. Shundan kelib chiqqan holda,
narxlarning o’zgarishi kommunal xizmat iste’moli hajmiga o’z ta’sirini
ko’rsatmaydi.
Ikkinchidan, kommunal xizmatlarni tovardan farqlantiruvchi xossalari –
ularning hammabopligi va ehtiyoj sezilganda hamma vaqtda iste’mol qilinishi.
Demak, xizmatlarning uzluksizligi va ishonchliligi turar joylarni shinam va qulay
qiladi. Narxlarning o’zgarishi holatlarida xizmatlar hajmini
cheklanishi narxlarni
aholini ijtimoiy kamsitilishi instrumentiga aylantiradi.
Uchinchidan, iste’molni to’liq xajmda ta’minlash imkoniyati, bu iste’molni
to’yinganlik hususiyati hisoblanadi - bu esa kommunal xizmatning muhim
ko’rsatkichidir.
Muhandislik jihozlari tizimsi azaldan u yoki bu davrda ishlab chiqarilgan
mahsulotlar yoki ko’rsatilgan xizmatlar haqiqiy iste’molga to’g’ri
keladigan qilib
hisoblangan. Shuning uchun kommunal xizmatlar bozori qancha xizmat
ko’rsatilganidan qat’iy nazar doimo muvozanatda bo’ladi.
Yuqorida qayd qilingan sabablarga ko’ra kommunal sohada narxlar o’zini
obyektiv xarakterini yo’qotadi va bozorni o’z-o’zini tartibga solishni mezoni bo’la
olmaydi (kuzata olmaydi, o’lchay olmaydi).
