18
tushirildi. Shuningdek, ko’mir yordamida ishlaydigan issiqlik elektr stansiyalari ham
qurildi (Quvasoy, Toshkent, Farg’ona).
1955 yilda respublikada 389 mlard. kVt issiqlik energiyasi ishlab chiqarilgan
bo’lib, shundan 69% gidroelektrostansiyalar tomonidan ishlab chiqarilgan. 1972-
yilda Chorvoq GESi (600ming kVt, 4 energoblok), 1977 yilda - Xojikent GESi (165
ming kVt 3 energoblok) ishga tushirildi. 1980- yilga kelib elektr stansiyalarining
umumiy quvvati 33,69 mlard. kVt ch. teng bo’ldi, bu ko’rsatkich 1940-yilga
nisbatan 70 barobarga ko’p.
Bunga sabab, tabiiy gazda ishlovsiz issiqlik
stansiyalarining sonini ortgani bo’ldi. Bunday stansiyalarga Angren GRESi (1957-
63 yy. Umumiy quvvati 600 ming kVt 8 energoblok); Taxiyatosh (1961-77 yy. 362
ming kVt, 7 energoblok); Navoiy (1962y. 830ming kVt, 9 energoblok); Toshkent
(1963-71yy. 1920 ming kVt, 12 energoblok); Sirdaryo (4400ming kVt, 10 agregat)
va Angren-2 (2,4 mln. kVt) kiradi. Quvvat birligi katta bo’lgan
issiqlik elektr
stansiyalari ( har biri 200-300 kVt) elektr energiyasini ko’p miqdorda ishlab
chiqarishga yordam beradi.
Respublikada elektr uzatish liniyalari (EUL) ham keng rivojlandi. Birinchi
EUL 1933 yilda Qodirya-Sharqiy kichik stansiya (Toshkent) qurilib, uning uzunligi
35 km. bo’lgan. 220 km uzunlikdagi EUL 1958 -yilda Qoraqum GRES (Tojikiston)
va Qo’yliq (Toshkent) qurilgan. Eng katta EUL larga Sirdaryo - Toshkent GRESi
(1973y.), uzunligi 500 kv., Toshkent-Chimkent (Qozog’iston) GRESi, Regar-Tuzar-
Sirdaryo (1979y.) kiradi. Respublikaning barcha elektrostansiyalari O’zbekistonning
yagona energotizimsiga kiritilgan va Markaziy Osiyo
respublikalarining shunga
o’xshash tizimlari bilan o’zaro bog’liq.
Respublika miqyosida elektr energiyasi iste’molchilariga ―O’zbekenergo‖
DAK xizmat ko’rsatadi. Uning elektr stansiyalarining belgilangan umumiy quvvati
48241,3 MVt teng.
Elektr tarmoqlarini uzunligi (barcha quvvatdagisi) 23,5 ming km teng bo’lib
undan 6,1 ming km - 220kv va 1,7 ming km - 500 kv. Tarmoq transformatorlarining
umumiy quvvati - 36,9 MVt.
19
Respublika bo’yicha issiqlik va elektr energiyasini ishlab chiqaruvchi issiqlik
stansiyalarining soni 38 ta bo’lib, ularning belgilangan quvvati 55 mlard. kVt soat,
gidroenergetika stansiyalar- 28 ta, belgilangan quvvati - 1420 MVt. Bundan tashqari
3ta elektr markazlari bor: Toshkentda, Farg’onada (Kirguli) va Muborakda
(Qashqadaryo vil.).
Energetika tizimsida 14 mingta sanoat, 21,6 mingta – qishloq xo’jaligi, 13,3
mingta kommunal va 4,2 mingta maishiy xizmat iste’molchilariga
xizmat
ko’rsatiladi.
Hozirgi kunga kelib respublikada yana 6ta gidroelektrostansiyalari
qurilmoqda:
1. To’palang GES To’palang suv omborida (Surxondaryo vil.), quvvati 15
MVt bo’lgan 2ta agregat;
2. Andijon GES Andijon suv omborida quvvati 25 MVt bo’lgan 2ta agregat;
3. Oxangaron GES Oxangaron suv omborida (Toshkent vil.) quvvati 10,5
MVt bo’lgan 2ta agregat;
4. Xisorak GES Xisorak suv omborida (Qashqadaryo vil.), quvvati 22,5 MVt
bo’lgan 2 ta agregat;
5. Ko’ksu GES Ko’ksu suv omborida (Farg’ona vil.) quvvati 2,2 MVt bo’lgan
2ta agregat;
6. Darg’om kanalida ―Gulga‖ GESi (Samarqand vil), quvvati 5 MVt bo’lgan
2 ta agregat.
Toshkent shahrining asosiy elektr ta’minoti manbasi bo’lib Toshkent GRESi,
Toshkent issiqlik elektr markazi va Toshkent GESlari kaskadi xizmat qiladi. Uy-joy
kommunal qurilish korxonalari va ijtimoiy, madaniy-maishiy obyektlar sonini
tobora ko’payib borishi Toshkent shahrida ikki shu’lali sxema bo’yicha 10 kv.
o’tishga olib keldi.
Shahar hududida zamonaviy elektr jihozlaridan
foydalanish hisobiga uy-
joylar, xonadonlar, jamoat binolari, ko’chalar va yo’llar, hiyobonlar, favvoralar va
haykallarni tashqi yoritilishi takomillashmoqda.
20
Shaharning elektr-yorug’lik arxitektura-dekorativ bezagi shaharni yorug’lik
va badiiy tomondan bezashni bir qismi bo’lib, utilitar yoritishni hisobga olgan holda
amalga oshiriladi.
Tashqi yoritish elementlaridan foydalanish ishlari ―Shahar yoritish‖
kommunal korxonasi tomonidan amalga oshiriladi.
