HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI

Baxtsiz xodisa ish boshlanishdan oldin ish davomida ish vaqtidan keyin ish joyida yoki undan tashqarida yuz bersa ham uni tekshirish lozim. O’tkir zaxarlanish, issiq urish, tananing ba’zi joylarini muzlashi baxtsiz xodisaga kiradi va uni tekshiriladi.

Kamida bir ish kuni yo’qotilgan baxtsiz xodisa 24 soat davomida tekshiriladi va maxsus forma bo’yicha (N-1) 3 nusxadan akt tuzilinadi.

Aktda baxtsiz xodisaga uchragan kishi xaqidagi ma’lumotdan tashqari aniqlangan baxtsiz xodisaning sababini va bunday voqea qaytarilmaslik uchun qanday chora tadbirlar ko’rilganligi haqida axborat beriladi.

Aktni korxona bosh muxandisi tasdiqlab beradi. Aktning bir nusxasi sex boshlig’iga va u bosh muxandisning belgilagan muddat davomida aktda ko’rsatilgan masalalarni amalga oshirish kerak. Ikkinchi nusxasi kasaba uyushmalar qumitasiga, uchunchi nusxasi mexnatni muxofaza qilish bo’limiga nazoratni o’rnatish uchun yuboriladi. Aktlar 45 yil saqlaniladi.

Ishlab chiqarishdagi baxtsiz xodisa to’g’risidagi xabar berish sxemasida:

1. Korxona nomi;

2. Xodisa yuz bergan sana, vaqt, joy, bajarilayotgan ish va baxtsiz xodisa yuz berilganligi xolatining qisqacha tavsifi;

3. Jarohatlanuvchilar soni;

4. Jaroxatlanganning ism sharifi;

5. Xabar yuborilgan sana, vaqt, xabarni imzolagan shaxsning ismi va lavozimi.

Baxtsiz xodisa tekshirilgandan so’ng yo’l qo’yilgan xatoliklar qaytarilmasligini ta’minlash uchun buyruq e’lon qilinadi.

Baxtsiz xodisa o’lim bilan tugasa yoki og’ir jarohatlanish bo’lgan bo’lsa, bunda maxsus komissiya tuziladi. Komissiya tarkibida kasaba uyushmasining texnik nazoratchisi, yuqori xo’jalik tashkilotining xodimlari, davlat nozorat organlari xodimlari va umumiy baxtsiz xodisani tekshirishda ishtirok etadigan xodimlar qatnashadilar.

Tekshirish tez kunlarda o’tkazilib, 7 kun ichida tayyor bo’lishi kerak. Aktga baxtsiz xodisani ko’rgan guvoxlarning ko’rsatmalari, tibbiy ekspert xulosasi, baxtsiz xodisa yuz bergan joyning fotosur’ati va komissiya chiqargan xulosasini tasdiqlovchi boshqa materiallar bo’lishi kerak. Aktda baxtsiz xodisaga javobgar shaxsning ism sharifi va lavozimi yozib qo’yiladi.

O’z.Res.sida kasbiy zaharlanish va kasb kasalliklarining oldini olish uchun kerakli qonun va tavsiyanomalarni ishlab chiqarish va tasdiqlash, shuningdek va kasb kaslligi vujudga kelganda ularni xisobga olish va tekshirish ishlari O’z.Res.si Sog’liqni saqlash vazirligi tashkilotlariga topshirilgan.

Jaroxatlanish va kasb kasalliklarini o’rganish usullari. Baxtsiz xodisalar sababini o’rgnish va taxlil qilishda statistik, topografik, monografik, erganomik, iqtisodiy va boshqa usullar qo’llaniladi.

Statistik usuli N-1 shakildagi dalolatnomadagi baxtsiz xodisalarni tavsiflovchi ma’lumotlarga asoslangan. Bu usul orqali jarohatlanishning quyidagi asosiy nisbiy ko’rsatgichlar: tez-tez -takrorlanish koeffitsenti Kt va og’irlik koeffitsenti K ish vaqtini yo’qotish, o’lim sonini ko’rsatish koeffitsenti Kp va jarohatlanish darajasini aniqlash Ku.

Jarohatlanishning tez-tez takrorlanish koeffitsenti

Kt=1000 T1/R (4.1)

bu yerda: T1- tekshirilayotgan davr ichida jarohatlanganlar soni: R-shu davr oralig’ida ishlagan ishchilarning o’rtacha soni.

Jarohatlanishning og’irlik koeffisenti Kog xisobot davridagi ishga yaroqsiz kunlar sonini tekshirilayotgan davr ichida jarohatlanganlar soniga nisbati bilan aniqlanadi.

Kog=Dya/T1 (4.2)

bu yerda Dya –hisobot davridagi ishga yaroqsiz kunlar soni.

Ish vaqtini yo’qotish koeffitsenti Ky 1000 kishi hisobiga hisob kitob qilinadi va quyidagicha aniqlanadi:

Ka =1000DYa/R (4.3)

O’lim miqdorini ko’rsatuvchi koeffitsent Ku o’zicha o’lim bilan tugagan xodisalarning Iu sonini 10 darajasi 4 ga ko’paytmasini o’rtacha ishchilar soniga nisbatidir:

Ku=10Iu/R (4.4.)

Topografik usulda baxtsiz xodisa sodir bo’lgan joy aniqlaniladi. Buning korxona bosh rejasida baxtsiz xodisa bo’lgan joy shartli belgi bilan belgilaniladi. Bunda baxtsiz xodisalar tez-tez takrorlanadigan joylar yaqqol ko’rinadi, bu esa ularning sodir bo’lish sabablarini yo’qatishga doir shoshilinch choralar ko’rishga imkon beradi.

Monografik usulda aniq ish joyi texnik jarayonda yuzga kelgan zararli yoki xavfli omillar taxlil qilinadi. Bu usuldan foydalangan xolda,baxtsiz xodis sodir bo’lagan barcha xolatlarni chuqur o’rganiladi.

Ergonomik usulda mexnat turlarining o’ziga xos tomonlari ergonomik omillarning mexnat xavfsizligiga ta’sir darajasi baxolanadi.

Iqtisodiy usullarida ishlab chiqarishdagi jarohatlanishdan keltirilgan iqtisodiy zarar, shuningdek mexnat xavfsizligiga sarflangan mablag’ning to’g’ri taqsimlanishi baxtsiz voqeani oldini olishga ketgan xarajatlarni samaradorligini aniqlaniladi. Bu usul qo’shimcha usul bo’lib xisoblaniladi chunki u baxtsiz xodisalarni aniqlashga imkon bermaydi.