Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti f. T. Hakimova, N. X. Xoliyeva fuqaro muhofazasi

Download 6,38 Mb. Pdf ko'rish
bet	89/151
Sana	14.12.2023
Hajmi	6,38 Mb.
	#118509

1 ... 85 86 87 88 89 90 91 92 ... 151

Bog'liq
Fuqaro muhofazasi

Yorug„lik nurlanish

To„lqin zarbasi. Yadro aslahasining asosiy shikastlantiruvchi omillardan biri
hisoblanadi. To‗lqin zarbasi deganda yuqori haroratli, tovush tezligidan yuqori
tezlikka ega bo‗lib, siqilgan muhit tushuniladi. Qurolni portlatilgan muhitga qarab, u
havodagi, suvdagi va yerdagi to‗lqin zarbalariga bo‗linadi. Havodagi to‗lqin
zarbasining kuchi portlatish o‗chog‗idan uzoqlashishi bilan kuchsizlanib boradi.
To‗lqin zarbasining shikastlantiruvchi ta‘sirining asosiy ko‗rsatkichi uning ta‘sir
yo‗lida ortiqcha bosimni hosil bo‗lishidir. Yuqori bosim va katta energiyaga ega
to‗lqin zarbasi odamga urilganda, uning bosimi keskin ortib ketib siqadi va tasodifan
berilgan kuchni eslatadi. Ya‘ni bamayilixotir turgan odamga juda qisqa vatq
mobaynida 100 kg.li bolg‗a bilan to‗satdan urgandagi holatga o‗xshatish mumkin.
Mana shunday ta‘sir etishidan to‗lqin zarbasi odamlar, inshootlar, harbiy texnikalar
va obyektlarni shikastlantiradi. To‗lqin zarbasi omilida odamlar bevosita shu
omilning ta‘siridan hamda bilvosita ta‘sirlardan jarohat oladilar. Bilvosita ta‘sirlar
natijasida inshootlarning buzilgan qismlari, toshlar, singan oynalar, daraxtlar va
boshqa materiallarning odamlar ustiga kelib tushishidan zararlanadilar. To‗lqin
zarbasining bevosita ta‘siridan odamlar turli darajadagi jarohatlar, kontuziyalanish
va o‗lim bilan tugaydigan jarohat olishlari mumkin.
To‗lqin zarbasi omilidan saqlanishning ishonchli omili himoya inshooti
(boshpana) hisoblanadi. Mabodo bunday inshootlari bo‗lmasa, u holda radiatsiyadan
saqlovchi boshpanalardan va tabiiy chuqurliklardan foydalanish mumkin.
Yorug„lik nurlanish deganda elektromagnit nurlar tushunilib, unga
ultrabinafsha, infraqizil va ko‗rinadigan nurlar kiradi. Bunda nurlanishning manbai
yadro portlaganda hosil bo‗ladigan yarqirashidan, ya‘ni yuqori haroratli yadro

125
zaryadi, havo, tuproq va toshdan iborat. Yorug‗lik nurlanishning ta‘sir etish vaqti,
yadro qurolining quvvatiga bog‗liq. Quvvat oshgan sari bu omilning ta‘siri ham ortib
boradi.
Yorug‗lik nurlanish omili ta‘sirida odamlarning ochiq qolgan joylari qo‗yadi,
ko‗zi xiralashadi, hayvonlarning yunglari kuyadi va yengil yonuvchi materiallar
yonib ketadi. Yorug‗lik impuls portlash turiga va atmosfera sharoitiga bog‗liq.
Yorug‗lik nurlanish, to‗lqin zarbasi omillari bilan birgalikda ta‘sir etganda
yong‗in, portlash, yashash joylardagi kommunikatsiyalarni izdan chiqaradi.

Download 6,38 Mb.

1 ... 85 86 87 88 89 90 91 92 ... 151

Download 6,38 Mb.

Pdf ko'rish