135
xlorli ohak, xloramin, fenol, lizol, formalin ko‗p ishlatiladi. Xlor tutuvchi
preparatlarning qo‗llanishi ular tarkibidagi faol xlor ta‘siriga bog‗liq. Ular 2,3%li
eritma holida ichak infeksiyalarida
bemor chiqindilarining, pol va idish-tovoqlarni
dizenfeksiyalashda ishaltiladi. Dizenfeksiya o‗tkazilish: vaqtiga qarab uch turga:
profilaktik; joriy va yakunlovchi dizenfeksiyaga bo‗linadi.
Profilaktik dizenfeksiya jamoat joylarida (hammom, xojatxona va boshqalar)
kasallik yuqishining oldini olish maqsadida o‗tkaziladi. Vodoprod suvini xlorlash,
xirurgik asboblarini sterillash ham profilaktik dizenfeksiyaning bir turidir.
Bemordan ajralgan chiqindilarni o‗z vaqtida zararsizlantirib turish joriy
dezenfekstiya hisoblanadi. U uyda (bemor kasalxonaga jo‗natilguncha) va
kasalxonada har kuni amalga oshiriladi. Bemor foydalangan idish asbob, shuningdek,
binobarin ham muntazam dizenfekstiyalab turiladi.
Yakunlovchi dizenfektsiya bemor uyda (uni kasalxonaga jo‗natgandan so‗ng)
va kasalxonada bemor tuzalib chiqib ketgandan keyin o‗tkaziladi va o‗rin ko‗rpasi
kameralarda dizenfeksiyalanadi.
Dezinseksiya. Dezinseksiya maqsadlarida fizik vositalardan tashqari,
qator
kimyoviy vositalar: DDT; geksaxloran; xlorofos; dixlorofos va boshqalar ham
ishlatiladi.
DDT sof holatda hidsiz, suvda erimaydigan oq kristall kukun.
Kerosin va
skipidarda eriydi. Bit, burga, chivin, pashsha kabi hasharotlarni qirish uchun
ishlatiladi.
Geksaxoran o‗tkir qo‗lansa hidli, kul rang kristall modda. DDT kabi orgonik
suyuqliklarda eriydi va u qo‗llaniladigan hollarda ishlatiladi.
Xlorofos kristall modda bo‗lib, suvdagi eritmalari va aerozli pashsha va boshqa
hasharotlarga qarshi samarali qo‗llaniladi.
Deratizatsiya. Kemiruvchilarni qirish uchun deratizatsiyanishg mexanik,
kimyoviy va biologik vositalardan foydalaniladi. Mexanik vositalar sifatida tuzoq,
qopqon va tur qo‗llaniladi. Kimyoviy vositalardan kristall, rux fosfid va zookumarin
k.o‗p ishlatiladi. Ular kukun holida chiqariladi. Deratizatsiyaning
biologik usuli
kemiruvchilarda sun‘iy ravishda salmonellyoz kasalligini yuqtirib, ularni qirib
yuborishdan iborat.
Zararsizlantirish ishlarini olib borishda qo„llaniladigan xavfsizlik choralari.
Zararsizlantirish ishlaridan foydalanilganda kishilar RMlar, ZMlar, shuningdek,
BVlarda ham qo‗llanilayotgan zararsizlantiruvchi
modda va eritmalardan
himoyalanish choralarini ko‗rishlari zarur. Zararsizlantirish ishlari bilan bog‗liq
barcha yumushlarni shaxsiy himoya vositalaridan foydalanilgan holda bajarish kerak.
Ularni kuyish va yechishni shu maqsadlar uchun maxsus jihozlangan xonalarda
bajarish lozim.
Agar ishlar yoz vaqtida izolyatsiyalovchi himoya kiyimida bajarilayotgan
bo‗lsa, teri qizib ketishining oldini olish uchun belgilangan vaqtgacha ishlanadi.
Qishda esa himoyalovchi kiyimini ichidan issiq kurtka, shim, boshga esa
podshlemniklar kiyish lozim. Himoya vositalarning
yaroqligi tez-tez tekshirib
turiladi. Agar biror kamchilik topilsa, uni almashtirish choralarini ko‗rish kerak.
Ish vaqtida zararsizlantiruvchi vosita va materiallarni ehtiyotlik bilan ishlatish
zarur. Faol eritmalar va bo‗tqalarni maxsus jihozlangan maydonchalarda tayyorlash
136
tavsiya qilinadi. Qo‗l bilan ishlatiladigan predmetlar oldindan zararsizlantiriladi,
ishlatib bo‗lingan tayoqcha latta va boshqa materiallar chuqurga ko‗mib tashlanadi.
Zararsizlantirish ishlarini bajarayotganda shaxsiy himoya vositalarini yechish,
bog‗lash, zararlangan buyumlar ustiga yotish o‗tirish yoki ularga tegib ketish, ovqat
yeyish, suv ichish, chekish va ish joyida dam olish man etiladi.
Bu ishlarning
hammasini maxsus ajratilgan joylarda qilinadi.
Zararsizlantirish ishlarini bajarish vaqtida texnikadan ehtiyotkorlik bilan
foydalanish har xil avariyalarning oldini olish garovidir. Zararlangan chorva mollari,
oziq-ovqatlar, yem-xashak, sut bilan ishlashda beligilangan xavfsizlik choralariga
e‘tibor berish,
shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish, shaxsiy gigena va sanitariya
qoidalariga rioya qilish shart. Veterinariya ishlov maydonchalarini shunday jihozlar
kerakki, bunda ishlov berilayotgan maydonchalarda
mollar va oziq-ovqatlar bir-
birlarini zararlantirmasin. Bunda shamol harakatini e‘tiborga olish kerak. Shamol
radiaktiv chang uchirib ketmasligi, ZMlar burlarini texnik vositalarga, odamlarga,
oziq-ovqat mahsulotlariga tushirmasliga lozim.
Zararsizlantirish ishlarini bajarishda foydalanilgan texnikalar maxsus ajratilgan
joylarga olib boradi va hamda ishlovdan o‗tkaziladi. Texnikalarga ishlov berilgandan
so‗ng va zararlanish miqdori nazorat qilingandan keyin navbatdagi
ishlarni bajarish
uchun jo‗natiladi. Barcha ishlarni bajarib bo‗lgach, shaxsiy tarkib turli sanitariya
ishlovidan o‗tkaziladi, shaxsiy himoya vositalari, kiyim va poyafzallar
zararsizlantiriladi.
